FILM
Net zoals de meeste Star Wars-films start The Rise Of Skywalker in medias res. Keizer Palpatine (Ian McDiarmid) blijkt nog te leven, en bereidt zijn finale slag voor op de rebellen. Terwijl Rey (Daisy Ridley) onder het toeziend oog van prinses-generaal Leia (Carrie Fisher) haar Jedi-training voltooit, wagen Finn (Jonn Boyega) en Poe (Oscar Isaacs) hun leven om inside information te bemachtigen over waar Palpatine zijn nieuw leger schuilhoudt. Binnen de First Order is er namelijk een mol die maar wat graag zou zien dat Kylo Ren (Adam Driver) als rechterhand van de keizer faalt. De vloot ruimteschepen, waarvan elk schip de capaciteit van een star killer heeft, is gelegerd op de planeet Exegol, volgens de overlevering de thuisplaneet van de Sith Lords, die op geen enkele kaart staat. Slechts twee mystieke artefacten, de zogenaamde wayfinders, kunnen de locatie van Exegol onthullen. Eén van de twee is in het bezit van Kylo Ren. Rey, Finn, Poe, Chewbacca (Joonas Suotamo) en C-3PO (Anthony Daniels) zetten koers naar de planeet Pasaana, in de hoop de tweede wayfinder te bemachtigen. Rey wordt echter geplaagd door nachtmerries uit haar verleden, en het is pas nadat ze haar ware afkomst te weten komt, dat ze definitief de keuze moet maken tussen het Jedi-zijn en de dark side of the Force.

The Last Jedi was het absolute dieptepunt van de Star Wars-franchise, waaruit bleek dat Disney feitelijk alleen geïnteresseerd is om de franchise tot de laatste druppel uit te melken. De film legde ook een ongemakkelijk meningsverschil bloot tussen regisseur J.J. Abrams, die The Force Awakens regisseerde, en Rian Johnson. Nu voor dit laatste deel Abrams weer aan het roer staat, weet de man wonderwel veel van de scheve situaties die zijn voorganger heeft nagelaten, weer recht te trekken. De film heeft terug alle troeven die van een Star Wars-film pure fun maakt, de drie hoofdacteurs Ridley, Isaacs en Boyega opereren voor de eerste keer als team, op de dool in exotische werelden, en ze hebben er nog plezier in ook.

Bovendien heeft J.J. Abrams het maximale weten te putten uit de schaarse opnamen die er nog overgebleven waren van wijlen Carrie Fisher om ook Prinses Leia op een passende manier richting de Force te sturen. Fishers dochter Billie Lourd heeft zelfs een kleine cameo als luitenant Connix, en al wat we kunnen zeggen is dat de dochter naar de moeder aardt. Kritiek is echter wel dat Palpatine weer wordt opgegraven, waardoor de hele redemption arc van Anakin Skywalker/Darth Vader in principe overboord wordt gegooid. Maar we hebben er begrip voor dat een dergelijke kunstgreep nodig was om het verhaal, en dan meer bepaald dat van Rey, de goede richting uit te sturen.

De terugkeer van Palpatine is dan ook maar op het laatste moment ingegeven. Oorspronkelijk had Colin Trevorrow, regisseur van Jurassic World, een script voor Episode IX dat Duel Of The Fates heette waarin een nieuwe Sith Master het zou opnemen tegen Rey. Pas een jaar voor de opnames van The Rise Of Skywalker werd Ian McDiarmid gecontacteerd door Abrams met de vraag of hij het nog zag zitten om een laatste rentree te maken in het Star Wars-universum. Ook worden niet alle nevenplots tot in detail uitgewerkt. Zo probeert Finn tevergeefs iets op te biechten tegen Rey, maar waar ongeoefende kijkers zouden kunnen besluiten dat hij amoureuze gevoelens heeft voor haar - wat als een tang op een varken zou staan in het seksloze Star Wars-universum - blijkt volgens de novelizatie dat Finn ook gevoelig is voor de Force. Om maar te zeggen: niet alle zaken zijn met deze Rise Of Skywalker uitgeklaard, en om nu te zeggen dat in het débâcle van Disney alles vergeven en vergeten is, is een stap te ver. Abrams heeft de meubelen weliswaar gered, maar het huis heeft rook-en waterschade. En schadeplekken van een lichtzwaard.

BEELD EN GELUID
In overeenstemming met de vorige delen uit de reeks werd The Rise Of Skywalker op goeie, ouderwetse pellicule gefilmd, en digitaal bewerkt. De Bluray bevat een schitterend en stevig beeld, met veel nuance, maar ook prachtige shots van de verre, exotische planeten die de personages bezoeken. Details en textuur zijn rijk aanwezig, bijvoorbeeld in de maskers van Kylo Ren en wijlen Darth Vader, en in het exoskelet van C-3PO. Ook in de donkere scènes zoals bij de slag bij Exogol zijn de details in de Keizerlijke admiraalschepen prima aanwezig. De zwarttinten zijn stevig maar net niet perfect. De kleuren zijn aangenaam, en bijvoorbeeld in de lichtzwaardduels is er gelukkig geen overdaad aan colour bleeding. De DTS-HD MA 7.1-track is een Star Wars-film waardig, en dat kan ook moeilijk anders wanneer bij Exegol de Slag aller Slagen wordt gevoerd, waarbij alle schepen van het vrije volk het een laatste keer tegen het uit de assen herrezen leger van het Keizerrijk opnemen. Daarnaast krijgen we onder meer de spookachtige echo te horen van Palpatine, en is het lichtzwaardduel tussen Rey en Kylo Ren een feest voor de surrounds. John Williams, die nochtans ongeveer pensioengerechtigd is, geeft nog eens een keer het beste van zichzelf met een soundtrack waarin alle klassieke thema's uit de franchise de revue passeren. Niet alleen the Force is in evenwicht na deze film, ook de balans tussen dialogen, muziek en effecten is nagenoeg perfect.

EXTRA'S
Alle extra's staan op een bijgevoegde tweede schijf. Missen we wellicht een commentaartrack van J.J. Abrams, dan wordt dat ruimschoots goedgemaakt door de prachtige documentaire The Skywalker Legacy (2:06:11), die zich kan meten met Empire Of Dreams, die niet alleen de film behandelt, maar ook zijn plaats in het canon. De documentaire opent met een handjevol rabiate fans die in 1982 naar de woestijn in Mexico reizen om een glimp op te vangen van de opnames van Return Of The Jedi, die profetisch mijmeren over hoe het zal zijn als alle negen de films af zullen zijn. Achtendertig jaar later hebben ze hun antwoord. De archiefbeelden gaan vervolgens naadloos over in beelden van het draaien van Episode IX, waarbij de footage bewust "ouder" is gemaakt. Er worden mooie parallellen getrokken tussen bepaalde scènes uit de nieuwe trilogie en soortgelijke scènes in de originele trilogie, onder meer door Billy Dee Williams op te voeren, en door de martial arts-training van Mark Hamill veertig jaar geleden te vergelijken met die van Daisy Ridley nu. De prequeltrilogie wordt overigens maar matig vernoemd.

De voornaamste uitdaging voor het script van Episode IX was om het materiaal te kneden rondom de overgebleven en niet gebruikte opnames van Carrie Fisher, en dat is aardig gelukt. Alle acteurs krijgen hun moment de gloire, met dat net íetsje meer voor de anciens zals Anthony Daniels. Ook Mark Hamill en de in een cameo te zien Harrison Ford krijgen even de aandacht toebedeeld. Daarnaast zien we enkele mooie key shots in de woestijn van Wadi Rum, zoals het festival van de Aki-Aki's, ontwikkeld worden. We leren ook dat Carrie Fishers dochter Billie Lourd voor haar moeder insprong in een flashbackscène waarin ze vecht met Luke als deel van haar Jedi-training, en dat componist John Williams een cameo heeft. Dat de man de muziek voor alle negen de films op zijn naam heeft staan over een periode van meer dan 40 jaar mag best uniek genoemd worden. We zien ook de creatie van Babu Frik, tot nog toe waarschijnlijk de kleinste animatronic uit de Star Wars-geschiedenis. Actrice Shirley Henderson deed naast de stem ook het bedienen van de pop.

Daarnaast zijn er nog een paar kleinere featurettes die specifiek ingaan op bepaalde details uit de film. Zo is er Pasaana Pursuit: Creating the Speeder Chase (14:16), een gedetailleerdere kijk op de scène waarin de helden op een speeder worden achtervolgd door twee paar stormtroepers, waarbij herinneringen worden opgehaald aan de speederscène uit Return Of The Jedi. In Aliens in the Desert (5:59) gaat de crew opnieuw naar Jordanië, om volkeren op een woestijnplaneet in beeld te brengen, in casu de Aki-Aki's. D-O: Key to the Past (5:33) focust op het schip van Ochi, waarbij we de crew zien werken aan een schip dat zogezegd al jaren in de woestijn ligt te verkommeren, en de nieuwe droïd van dienst, D-O, wordt geïntrodueerd. Warwick & Son (5:37) laat zien hoe dwergacteur Warwick Davis samen met zijn zoon Harrison voor een cameo van hooguit twee seconden terugkeert als Wicket de Ewok. De Cast of Creatures (7:46) is een eerbetoon aan de creators, de poppenspelers en de acteurs die de diverse buitenaardse rassen tot leven brengen. Het eigenlijke eerbetoon is ook gericht aan wijlen Jim Henson, wiens geest zovele jaren na zijn dood nog op de set van Star Wars rondwaart.

CONCLUSIE
De nieuwe Star Wars-trilogie kan geenszins tippen aan de originele, en zelfs de hele prequeltrilogie was beter dan The Last Jedi, maar met The Rise Of Skywalker heeft J.J. Abrams toch nog een aanvaardbaar einde weten te breien aan de Skywaker Saga. De Blu-ray is van uitstekende kwaliteit, en waar Disney al eens een steek laat vallen met het bonusmateriaal, is de meer dan twee uur durende documentaire alleen al de prijs van de Blu-ray waard.