FILM 
Iconisch van de eerste tot en met de laatste minuut, en dat voor een film die net niet over de grens van drie uur tikt. Een episch verhaal met James Garner, Richard Attenborough, Charles Bronson, Donald Pleasence en James Coburn, maar toch zal de oorlogsfilm uit 1963 altijd en door iedereen herinnerd worden door Steve McQueen die met deze rol definitief de grote ster van Hollywood werd.

Een groots waargebeurd, bijna ongelooflijk, avontuur dat weliswaar in mineur eindigde. Niet dat we hiermee spoilen want het vermoorden van 50 soldaten door de Gestapo staat gekend als één van de grootste oorlogsmisdaden uit de Tweede Wereldoorlog tegenover krijgsgevangen. Het verhaal van de massale ontsnapping uit het Duitse krijgsgevangenenkamp Stalag Luft III in Sagan (wat in Polen ligt) was het onderwerp van het boek van Paul Brickhill, een Australische piloot die ook nog The Dam Busters schreef, wat in de jaren '50 verfilmd werd door Michael Anderson.

Regisseur John Sturges die in de Tweede Wereldoorlog een heleboel oorlogsdocumentaires had gefilmd, wilde van meet af aan dit boek in een Hollywoodscenario vertalen, maar ondanks zijn successen met Bad Day At Black Rock en de western Gunfight At The O.K. Corral werd het idee van tafel geveegd wegens te riskant en niet interessant genoeg. Dat veranderde door de enorme hit die hij in 1960 had met The Magnificent Seven. Hij kreeg van The Mirisch Company 4 miljoen dollar budget, en bracht er op het einde 227 miljoen op! Eerst werd gedacht om het epos in Canada te gaan opnemen, maar omdat Duitsland er als Duitsland moest uitzien ging de filmcrew naar de Bavaria-studio’s in Munchen.

Het verhaal speelt zich af in 1943. Het was bon ton voor de krijgsgevangenen dat ze probeerden te ontsnappen en het Duitse leger was dat zo beu dat ze de beste Houdini’s naar een zwaar beveiligd krijgsgevangenenkamp brachten dat onder toezicht staat van de eerder stoïcijnse Luftwaffe-kolonel von Luger (Hannes Messemer). Het meeste last hebben ze met de Amerikaanse kapitein Virgil Hilts (Steve McQueen, die steeds maar met een baseball aan het gooien is) en de Schotse RAF-officier Ives (Angus Lennie). Doordat ze steeds maar proberen te ontsnappen, belanden ze dan ook om de haverklap in de "cooler" (een isolatiecel). Onder leiding van de Britse squadron-leider Roger Bartlett aka Big X (Richard Attenborough) en kapitein Ramsey (James Donald) beramen de krijgsgevangen een ingenieus plan waarbij ze met 250 tegelijk willen ontsnappen.

Gebaseerd dus op waargebeurde feiten, maar dan wel met een driedubbele portie Hollywoodsaus erover. Zo zorgde men in de film voor een divers pluimage van nationaliteiten, wat alleen maar de kassa ten goede kwam. Maar ook met het verhaal zelf werd een loopje genomen. Zo is de legendarische ontsnapping met de moto door Steve McQueen compleet door scenaristen verzonnen. De beroemde jumpscene wordt trouwens nog altijd als één van de beste stunts beschouwd. Het idee van deze scene kwam overigens van Steve McQueen, die zelf een fervent motorijder was, maar de huiveringwekkende sprong van anderhalve meter over een hek werd uitgevoerd door zijn vriend Bud Ekins die een motorwinkel had in Los Angeles en die later zijn body double zou spelen in Bullitt en ook heel wat motostunts zou uitvoeren in de flikkenserie CHiP's. Steve McQueen had trouwens heel wat kuren. Hij wou de ster zijn van de film en omdat hij vond dat zijn personage veel te weinig in de film voorkwam, eiste hij midden de opnames dat het script volledig zou herschreven worden. Achteraf bleek dat McQueen nooit van het personage heeft gehouden omdat hij veel te kalm was. En in feite was die ook een beetje op het randje van het spastische, maar het blijft indrukwekkend goed wat McQueen doet. Sturges was er helemaal niet mee opgezet en hij dreigde ermee om het personage helemaal uit het verhaal te gaan schrijven, maar United Artists wilde geen film zonder McQueen. Er werd naar zijn pijpen gedanst, en de studio huurde Ivan J.Moffitt in om aan de eisen van de ster te voldoen. McQueen was tevreden en ging weer aan het werk.

Voor Sturges was het belangrijk dat de film een ode werd aan de echte helden, en dan vooral aan de 50 soldaten die op een laffe wijze ergens in het Zwarte Woud werden neer gekogeld door de Gestapo. Om alles zo waarheidsgetrouw mogelijk te maken huurde de regisseur een jaar de hulp in van Wally Floody, die in werkelijkheid zelf de tunnels heeft gegraven, een rol die vertolkt werd door Charles Bronson. Ook zijn aanwezigheid zorgde voor de nodige spanning op de set, want hij liet zijn medespeler David McCallum vrolijk weten dat hij zijn vrouw Jill Ireland zou afpakken. Wat ook gebeurde, want een paar jaar later trouwde ze met Bronson.

Een paar acteurs waren zelf ook krijgsgevangenen geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zo werd Donald Pleasence vastgehouden in het Duitse kamp Stalag Luft I, Hannes Messemer in een Russisch en zowel Til Kiwe als Hans Reiser waren gevangenen van de Amerikanen. Pleasence die de heroïsche rol van de vervalser vertolkt, zei overigens nadien dat de set in Munchen een zeer nauwkeurige weergave was van een echt krijgsgevangenenkamp.

De film is zeer klassiek qua opbouw met drie delen van elk zo’n uur: de introductie, de voorbereiding en de ontsnapping. Hoewel de echte actie pas losbarst in het laatste uur blijft The Great Escape een helse rit die noch verouderd noch langdradig is. Misschien mochten een paar personages wel wat meer uitgediept worden, toch blijft het nagelbijten. Je weet wel dat er maar drie de eindmeet zullen halen, alleen weet je niet wie.

BEELD EN GELUID
The Great Escape is een film van ruim drie uur en als je daar ook nog eens de extra’s bij optelt zit je toch gauw aan zes uur beeldmateriaal dat op één disk is gepropt. Het is dan ook behoorlijk jammer dat men niet met twee disks heeft gewerkt, want de beeldkwaliteit heeft er duidelijk onder te lijden. Weliswaar verzorgd, maar nooit krijg je scherpe details te zien en uiteindelijk kom je uit op een beeldkwaliteit dat kan doorgaan voor dat van een voortreffelijke dvd. Ook al speelt de film zich voor een groot deel af in tunnels zijn er bijzonder weinig donkere scenes. Voor de rest wordt deze film gekenmerkt door een geelachtige kleurenpallet. De geluidsband is een degelijke DTS-HD MA 5.1. De effecten zijn spaarzaam en er wordt in drie uur maar weinig geschoten, maar uiteraard is er de iconische score van Elmer Bernstein die met veel flair door je boxen galmt.

EXTRA'S
Vijftig jaar na datum blijft The Great Escape een iconische oorlogsfilm die ondanks zijn lengte geen seconde verveelt. Klassiek opgebouwd en ondanks de sterrencast een charismatische Steve McQueen die iedereen overklast.