FILM
"Mothers would lose their sons, wives, their husbands, girls their lovers, children their fathers and thousands of gallant young men would perish fighting against impossible odds, for a mission that would change the meaning of the word courage for all time...and for a bridge. A lousy bridge." (Tagline van A Bridge Too Far)

Dirk Bogarde, James Caan, Michael Caine, Sean Connery, Edward Fox, Elliott Gould, Gene Hackman, Anthony Hopkins, Hardy Krüger, Laurence Olivier, Ryan O'Neal, Robert Redford, Maximilian Schell en Liv Ullmann. En dat allemaal in één film! En zeggen dat we nog een heleboel namen vergeten zijn uit deze indrukwekkende sterrencast. Maar het was meer dan een vriendendienstje. MGM had met een budget van 26.000.000 dollar begrepen dat dit de duurste film ooit was geworden, en dus ging men ervan uit dat de enige manier om dit aan de kassa terug te verdienen zou moeten gebeuren door de film vol te gaan proppen met sterren. Als het aan producer Joseph E. Levine lag, dan mochten daar zelfs een paar namen bij. Men dacht aan Steve McQueen en Audrey Hepburn, maar ook aan Roger Moore maar die moest forfait geven omdat hij gebonden zat aan de Bond-film The Spy Who Loved Me. En er was nog plaats voor meer gekke dingen. Zo dacht Levine dat er nog meer volk op de film zou afkomen als hij er een paar lokale sterren zou in steken. Dat levert een paar potsierlijke momenten op, en dat heeft alles met taal te maken. Gene Hackman die bijna de hele film Pools loopt te praten kan er wel nog net mee door, maar het Engels van Peter Faber is schabouwelijk slecht en Liv Ullman, die van oorsprong een Noorse is, floept er wat Nederlands uit dat geen mens kan begrijpen. Een opmerkelijke fout vooral omdat men in deze oorlogsfilm alle kampen in hun effectieve taal liet spreken wat de geloofwaardigheid heel wat ten goede komt.

Veel sterren in één film zorgt natuurlijk ook voor de nodige strubbelingen, en met Sean Connery was het dan ook elke keer prijs. Connery aanvaardde de rol met lange tanden want hij vond het allemaal veel te gewelddadig, maar toen hij het scenario onder de neus geschoven kreeg, hapte hij alsnog toe. Een doorn in Connerys oog was evenwel Robert Redford. De acteur was destijds zo’n ster dat hij voor een kwartiertje film een miljoen dollar mocht opstrijken en dat was helemaal niet naar de zin van Connery, die als generaal Urquhart bijna de hoofdrol speelde en het met minder geld moest stellen. Connery ging in staking totdat hij dezelfde som zou krijgen als Redford.

Niet alleen de acteurs deden het voor het geld, maar ook Sir Richard Attenborough zag de film louter als een job. Meer zelfs, bij aanvang had hij helemaal geen zin om deze film te maken, na Young Winston wilde de man gewoon Gandhi gaan draaien maar hij voelde al gauw dat de studio’s niet stonden te springen om zo’n film te gaan financieren. Producer Joseph E. Levine beloofde Attenborough dat indien hij A Bridge Too Far zou maken dat hij ook het geld zou krijgen voor zijn Gandhi. Niet alleen had men acteurs en actrices nodig, maar ook ontzettend veel figuranten. In totaal had men 3200 Nederlanders gevonden die meer dan 70 gulden per dag verdienden en dat bracht in Deventer een ware volksverhuizing teweeg, waaronder ook veel nieuwsgierigen die de filmset van nabij wilden zien. Het was niet echt de bedoeling om dit in Deventer te doen, maar wel in Arnhem. Maar door de modernisering en de verwoesting tijdens de Tweede Wereldoorlog was er maar bitter weinig overgebleven van de architectuur van toen (waaronder ook de fameuze brug) en dus moest men uitwijken naar Deventer.

De film zelf is geïnspireerd op de gelijknamige roman van Cornelius Ryan dat in 1974 werd geschreven en waarin alles draait rond de operatie Market Garden. De Tweede Wereldoorlog loopt na de landing in Normandië op zijn laatste voetjes, maar door een tekort aan middelen komt de verdere bevrijding van Europa alsmaar meer in gevaar. De geallieerden dromen ervan om hun soldaten met Kerstmis thuis te hebben, maar Dwight D. Eisenhower moest kiezen tussen het Amerikaanse plan van Patton en het Britse van Montgomery. Twee generaals die elkaar niet kunnen luchten en zo hun eigen visie hebben, maar Eisenhower kan niet anders dan te kiezen voor het plan van Montgomery, operatie Market Garden dus. Een desastreus plan zo blijkt…

Vooral de historici hadden het moeilijk met deze film omdat er al eens een loopje werd genomen met de geschiedkundige feiten. De vraag is natuurlijk in hoeverre Attenborough de waarheid eer wilde aandoen, want soms voelt het allemaal nogal karikaturaal aan, zeker in de scène waarin een officier steevast de frontlijn intrekt met een paraplu of deze waarbij Redford de Rijn oversteekt en steeds maar zijn manschappen aanport met een weesgegroetje. Een ander struikelblok kan de lengte zijn, want 180 minuten is een kanjer en zeker omdat je er steeds het kopje moet bij houden. De hele operatie wordt vanuit de verschillende kampen getoond, maar elk van hun heeft zo zijn eigen strategie en daarom is het niet altijd een sinecure om een geheel overzicht te hebben. Bovendien is het allemaal nogal fragmentarisch en blijft de camera nooit echt bij één scène hangen. Wel is het quasi onbegrijpelijk dat de (overigens prima) openingsscene van Saving Private Ryan aangehaald wordt als het ultieme voorbeeld dat de wreedheid van oorlog in beeld brengt, terwijl men het zelden of nooit over deze film heeft. A Bridge Too Far is minstens even brutaal en je wordt er meermaals mee geconfronteerd dat het leven van een soldaat tijdens een oorlog niet meer is dan kanonnenvlees. En wees er maar zeker van dat Spielberg deze film op zijn duimpje kent!

Het prestigieuze A Bridge Too Far heeft zeker zijn schoonheidsfoutjes, maar voor wie geschiedenis en film kan gescheiden worden behoort deze klassieker uit 1977 tot het rijtje “oorlogsfilms die je moet gezien hebben”, al was het maar om te zien wat voor een cast men toen bij elkaar kon brengen.

BEELD EN GELUID
Deze Blu-ray van MGM is één van de eerste uit zijn soort en dat zie je wel. Echte technische mankementen zijn er niet, maar het is een film die zeker en vast een restauratie kan gebruiken. Niet zo zeer vanweg de filmgrain die af en toe eens opduikt, maar vooral door het kleurenpalet dat soms net iets te grauw oogt en de detailvoering die meestal rond het aanvaardbare blijft hangen. De geluidsband is een DTS-HD MA 5.1 die ideaal dienst doen om je buren eens lekker te pesten, want na drie uur ben je zo goed als potdoof van al dat wapengekletter.

EXTRA'S
Mensen kopen ook wel Blu-ray’s zonder extra's, moeten ze bij MGM gedacht hebben, want op dit schijfje vind je alleen maar een trailer terug. Jammer, want er valt zo veel over deze film te vertellen. Wie weet wordt dit ooit eens geleverd door een boutique-label.

CONCLUSIE
A Bridge Too Far is een film die vaak vergeten wordt als men het over de grote oorlogsklassiekers heeft en dat is best wel jammer, want hoewel het geschiedkundig wel niet loopt zoals de historici het zouden willen, is dit een geweldige titel met een sterrencast om van omver te vallen.