INSIDE DEEP THROAT
Weinig films zijn zo vaak over de tong gegaan – no pun intended – als Deep Throat. Toen de pornofilm over een vrouw met een clitoris achterin haar keel in 1972 in première ging, ontketende hij een ware revolutie in filmland. Mensen schoven in rijen aan om de prent te kunnen zien in de gore bioscopen van Times Sqaure. En niet enkel de typische liefhebbers van erotiek waren present. Bejaarden, middenklassers, rechters, bedelaars en Hollywood royalty – noem maar op: iedereen wou eigenhandig ervaren wat de New York Times, in een nu legendarisch artikel, ''Porn Chic' had genoemd. Waar al de heisa over ging. Want het religieuze rechtse kamp was een publieke kruisvaart tegen de morele verderfelijkheid begonnen en had Deep Throat als belangrijkste zondaar in het vizier. Dertig jaar na alle commotie blikt de documentaire Inside Deep Throat terug op het meest opmerkelijke filmfenomeen van de jaren zeventig.

Regisseur Gerard Damiano kreeg het idee om een pornoprent te draaien toen hij werkte als kapper in een New Yorks schoonheidssalon. Zijn klanten klaagden immers steen en been over de ondermaatse bedprestaties van hun echtgenoten. Damiano was nu een man met een missie: hij zou op film vastleggen dat ook vrouwen recht hebben op seksuele bevrediging en orgasmen. Althans, zo legt de cineast zelf zijn motivatie uit in Inside Deep Throat. Het klinkt in ieder geval beter dan dat hij het deed om zijn eigen kicks tegemoet te komen. Hij slaagde erin 25.000 dollar los te peuteren van een stel financiers, verkaste met een filmploeg naar Florida en zou daar de eerste 'feministische' pornofilm draaien. En vervolgens zou deze 'blue movie' ongetwijfeld in de vergetelheid beland zijn. Ware het niet dat Damiano een zekere Linda Lovelace in de hoofdrol castte.

Lovelace bezat immers een unieke gave. Zij kon het geslachtsdeel van haar mannelijke tegenspeler probleemloos – en zonder braakreflex – in haar mond nemen. Cast en crew waren extreem onder de indruk toen ze dit voor het eerst deed. En het publiek ook, want Lovelace's talent werd hét verkoopsargument uitgespeeld in zowel de titel als de promotie van Deep Throat. Louter de introductie van een pijpkoningin verklaart echter niet waarom de film twee jaar na de release nog steeds in de landelijke boxoffice top tien stond. Dat had de prent te danken aan de beste – en meest onverwachte – publiciteitsmachine van Amerika: de overheid.



Die was onder president Nixon begonnen aan een morele strijd tegen de verloedering. Het justitiedepartement beet zich vast in de Deep Throat-affaire en slaagde erin de film in 23 staten te verbieden. Hun actie bereikte het omgekeerde effect, want wie wil nu niet proeven van een verboden vrucht? Ineens drong de film door in de mainstream. De acteurs verschenen in talkshows, presentatoren pochten de prent te hebben gezien en de rijen aan de bioscopen waren langer dan ooit. Tegelijkertijd ging de president – o ironie! – zelf ten onder aan een 'deep throat', nl. de naar de pornofilm vernoemde informant die Woodward en Bernstein het Watergate schandaal uit de doeken deed. De Republikeinen waren echter niet van plan te strijd tegen porno – die ook met nieuwe prenten als The Devil In Miss Jones succes bleef kennen – zomaar op te geven.

Harry Reems, de mannelijke protagonist, werd aangeklaagd wegens zedenschennis voor zijn rol in Deep Throat en schuldig bevonden door een jury. Liberaal Amerika steigerde. Hollywoodsterren als Warren Beatty en Jack Nichelson namen het op voor de porno-acteur. En toen de democraat Jimmy Carter het Witte Huis veroverde in 1976, herriep een andere rechter het vonnis. Maar waar Reems relatief ongeschonden uit zijn pornoavontuur kwam, pakten donkere wolken zich samen rond Damiano en Lovelace. Hij kreeg het aan de stok met de maffia, die nauwe banden onderhield met de financiers van zijn film, en zag geen cent van 600 miljoen dollar die de productie naar het schijnt opbracht. Lovelace sloot zich inmiddels aan bij de feministen en beklaagde zich in de media over haar onder hypnose gedwongen verkrachting in de film. De pornovlam, die gedurende enkele jaren stevig had gebrand – en zelfs studio's als Paramount overtuigde om tot op heden nooit openbaar gemaakte sexfilms op te nemen – doofde langzaam uit en verdween weer in de obscuriteit.

Inside Deep Throat is een verhelderende documentaire, die de mythe rond de notoire film ontrafelt, maar de prent ook een iconische status geeft die enigszins overdreven is. Met een 'hippe' beeldregie – veel en snelle cuts, integratie van archiefmateriaal en nieuwe beelden, nostalgische seventies soundtrack – houden de cineasten gedurende het eerste uur probleemloos de aandacht vast, maar in het laatste half uur verliest de prent aan stoom. Het is dan ook niet zozeer het verhaal achter Deep Throat dat lang blijft hangen – veel nieuwe elementen worden immers niet aangedragen – maar wel enkele bekentenissen die de wenkbrauwen doen fronsen. Zo geeft horrormeester Wes Craven toe zijn carrière in porno te zijn begonnen en is het optreden van Deep Throats productiemanager Ronny Wertheim één lang, hilarisch Benny Hill moment. Maar één ding is zeker: Inside Deep Throat is een betere film dan de prent die hij belicht.



DEEP THROAT
De notoire film wordt in deze Collector's Edition immers bijgevoegd, zodat iedereen die het wil – en die minstens 16 jaar is – zelf kan bekijken of de prent alle heisa waard is. Het antwoord is – niet verwonderlijk – een volmondig 'neen'. De vooroordelen die we nu met seventies porno associëren – lelijke mannen met snorren, gigantische bussels schaamhaar en een afgrijselijke muzak soundtrack – blijken stuk voor stuk te kloppen in het geval van Deep Throat. Het is goed mogelijk dat deze troep in 1972 de kleinburgerlijke Amerikaan nog opwond, maar anno 2006 is 'porno chic' verworden tot 'porno boring'. Wiens kleine generaal hier nog een staande ovatie voor over heeft, kan men bezwaarlijk van goede smaak beschuldigen. Waar de film tekort schiet in erotische kracht heeft hij echter gewonnen aan humor. De hilarisch slechte oneliners – 'Heb je er iets op tegen als ik rook terwijl jij eet?' vraagt een harige brunette aan de man die orale seks op haar bedrijft – doen je bijwijlen tranen met tuiten huilen. Als participant in de seksuele ontvoogding van de Amerikaan en als peetvader van de miljardenindustrie die porno vandaag de dag is, heeft Deep Throat ongetwijfeld zijn verdienste. Als film daarentegen is de term martelpraktijk toepasselijker.

BEELD EN GELUID
De presentatie van Inside Deep Throat is zo goed als je van een recente film mag verwachten, met een heldere print, prima contrasten en mooie, diepe kleuren. De archiefbeelden ogen logischerwijs verouderd, maar dat was ongetwijfeld de bedoeling van de cineasten. De soundtrack van jaren zeventig songs schalt bovendien nostalgisch uit de boxen, hoewel de 5.1-setup weinig kans krijgt volledig tot ontplooiing te komen. Deep Throat wordt gepresenteerd in 4:3-verhouding – voor een keer ga ik eens niet uitzoeken of dat nu de originele, door de cineast beoogde aspectratio was – die er behoorlijk versleten uit ziet. Het is een – hoe toepasselijk – vuile print met een nauwelijks verstaanbare mono soundtrack.

EXTRA'S
De bonusselectie is één grote overbodige boel. Onder de noemer Tv-clips (5 min.) worden zeven arbitrair gekozen scènes uit de film gewoon herhaald. Behind The Scenes (3 min.) toont beelden van de opnamesessies van vertelstem Dennis Hopper. Een serie Interviews (10 min.) met o.a. Hopper, producent Grazer en de filmmakers blijkt niet meer dan een reeks slecht gemonteerde soundbites. Alleen de Trailer (2 min.) blijft overeind door een aanstekelijk enthousiaste verkooptechniek. De tweede disc, met daarop Deep Throat, heeft één extra: The Days of Deep Throat and Linda Lovelace (15 min.), waarin pornoacteur Eric Edward praat over de impact van de prent, geïllustreerd door een stel expliciete beelden.

CONCLUSIE
Inside Deep Throat vertelt het verhaal van de beroemdste pornoprent aller tijden. Het is een verhaal vol passie gebracht, over vrijheid van meningsuiting, seksuele ontwaking en banden met de maffia. Maar de documentaire lijdt onder de te grote rol die het Deep Throat toedicht in de pornorevolutie in Amerika. Een tweede disc herbergt de beruchte film zelf, maar is enkel aan te raden voor bizarre seventies nostalgici of liefhebbers van absurde comedy. Beeld en geluid van de docu zijn erg goed, die van de pornofilm niet, en de extra's blinken uit in overbodigheid.