FILM
De zeemeermin Ariel (Jodi Benson) is de jongste van de zeven dochters van de zeekoning Triton (Kenneth Mars), en is danig geobsedeerd door alles wat met de mensenwereld te maken heeft. Ondanks het expliciete verbod van haar vader en de chaperonnage van de krab Sebastian (Samuel E. Wright) bezoekt ze regelmatig de oppervlakte, samen met haar vissenvriendje Flounder (Jason Marin), en onderhoudt ze een collectie van mensenvoorwerpen, aan de deskundige expertise (nu ja...) onderworpen van de meeuw Scuttle (Buddy Hackett). Op één van haar trips naar de oppervlakte redt ze de knappe Prince Eric (Christopher Daniel Barnes) van de verdrinkingsdood, en wordt prompt verliefd op de knappe jongeling. De prins herinnert zich van de ontmoeting alleen Ariels goddelijke stem, maar is vastbesloten om zijn redster te vinden en met haar te trouwen. Triton ontsteekt in een blinde woede wanneer hij verneemt dat zijn dochter contact heeft gezocht met de mensenwereld, en vernielt als straf haar collectie met mensenvoorwerpen, waaronder een beeld van Eric. Teleurgesteld zoekt Ariel de raad van de zeeheks Ursula (Pat Carroll), die al langer op de uitkijk zit voor een kans om Triton van zijn troon te stoten. In ruil voor haar stem geeft ze Ariel drie dagen lang een menselijk lichaam. In die tijd moet ze proberen het hart van de prins te veroveren. Als ze daar echter niet in slaagt, verpatst ze hiermee haar ziel voor eeuwig aan Ursula.



Drie jaar geleden bespraken we reeds in deze kolommen de toen al bijna niet meer verkrijgbare oude versie van The Little Mermaid, waar tot een jaar geleden nog schandalig hoge bedragen voor werden neergeteld op de tweedehandsmarkt. De disc behoorde nog tot de fameuze en al lang out of print zijnde reeks van 7 Disney-classic releases, samen met Pinocchio, Hercules, Lady And The Tramp, 101 Dalmatians, Mulan en Jungle Book, die samen werden uitgebracht in redelijk gelijkende versies, zonder extra's. Het doet deugd om nu een re-release aan te treffen, want The Little Mermaid betekende zowel op commercieel als op artistiek gebied een heropleving voor de Disney-studio's. Met films als Oliver And Co. en The Rescuers Down Under zat er danig veel schimmel op de uitgemolken formule. Eén en ander vertaalde zich onder meer in terugvallende recettes, en de bonzen bij Disney staken dan maar wijselijk de koppen bij elkaar, en besloten dat de volgende film(s) écht goed zouden moeten zijn, of ze zouden er mee kappen. Het resultaat: vier tijdloze klassiekers op een rij. Samen met de intussen allemaal uitgebrachte Beauty And The Beast, Aladdin en The Lion King vormt deze film het ultieme kwartet van Disney's onbetwistbare topfilms, meesterwerkjes van klassieke animatie die liefde voor het vak uitstralen. Een niet onbelangrijk aandeel daarbij kan worden toegeschreven aan Alan Menken, dankzij wiens inspiratie de film niet alleen de Oscar voor beste filmscore, maar ook nog eens voor beste filmsong ("Under The Sea") op haar palmares kreeg.





The Little Mermaid kan je ook zien als het archetype van de betere Disneyfilm: gebaseerd op een bestaand sprookje (in dit geval van Hans Christian Andersen), veel beklijvende liedjes - op de soundtrack van de aftiteling nog eens hernomen door een bekend popzanger, in casu de ongekroonde koning van de Jamaïcaanse reggae, Jimmy Cliff - een funny sidekick in de vorm van Sebastian de krab, en - why not - gekruid met een vleugje erotiek en een snuifje horror. Al deze elementen zijn bovendien in perfect evenwicht met elkaar, wat maakt dat de film geen enkel moment van zwakte toont. Dergelijke formule is intussen al eindeloos gekopiëerd, maar uiteraard kan niets tippen aan het origineel; en het is makkelijk om de film te "pakken" op bestanddelen zoals potsierlijke bijrolletjes van zingende krabben en een niet al te subtiel uitgesmeerde boodschap die iets met onvoorwaardelijke liefde en onbreekbare familiebanden te maken heeft - de details laat ik U zelf invullen. In tegenstelling tot de recentere films werd er nauwelijks beroep gedaan op bekende acteurs om de stemmen in te spreken, maar zoiets is natuurlijk ondergeschikt aan het eindresultaat.





Eén detail dat we nog het vernoemen waard vinden is het volgende: net als in The Rescuers, waarin er voor een venster waar Bernard en Bianca voorbij vliegen, naar verluidt een paar blote tieten te zien waren, heeft de censuurcommissie, in het zadel gedwongen door een hoop Amerikaanse puriteinen, alweer eens een verandering in de animatie afgedwongen, en alhoewel het hier niet om iets essentieels gaat (een vouw in een broek), is het toch tekenend voor de manier waarop sommige perverselingen een tekenfilm zitten af te kammen. Dezelfde soort mensen dus die zich onledig houden met het opmerken dat in het opstuivend zand in The Lion King het woord "SEX" te zien is, hebben nu de tegenwoordigheid van geest gehad om te vallen over het feit dat de oude en verschrompelde priester die het huwelijk tussen Eric en Ursula tracht in te zegenen, in de oude versie een plooi heeft zitten die op een kanjer van een erectie lijkt. We hebben onze oude videoversie er eens op nageslagen, en yup, inderdaad, in de 2006-versie is Mijnheer Pastoor met een strijk-cheque langs de klusjesdienst gepasseerd, en staat hij er met een vers gestreken en geheranimeerde broek!





BEELD EN GELUID
Om eerlijk te zijn, de restauraties van Beauty And The Beast, Aladdin en The Lion King vonden we vooral op vlak van beeld veel beter geslaagd dan deze The Little Mermaid. Eén en ander heeft beslist te maken met het feit dat de digitale expertise van Lowry Digital Images ditmaal niet werd gebruikt, en in de plaats daarvan is gaan aankloppen bij het veel mindere kwaliteit leverende Technicolor Digital Services. Weliswaar pronkt deze film in tegenstelling tot de oude versie met een anamorfische transfer, maar afgezien daarvan is het zeker niet de beste dvd-restauratie aller tijden geworden - het beste wat we kunnen zeggen is dat de restauratie niet bij alle scènes even goed is blijven plakken. Andere bronnen beweren dat het 1.66:1-beeld lichtjes ingesneden is om er 1.78:1 van te maken, maar de screenshots die we hebben vergeleken, spreken dat tegen, en volgens ons is net de volledige breedte gebruikt voor deze transfer. Toch is paraoxaal genoeg de niet-anamorfische versie ditmaal scherper! De kleuren zijn niet echt helder of vibrant te noemen, en in sommige scènes, zoals de opening, zit er precies een flinke lik vaseline op de lens, alhoewel het na verloop van tijd minder erg schijnt te worden. Posterizatie is een veel voorkomend probleem (erg goed te zien in "blekere" scènes, zoals die met het nummer Kiss The Girl), en interlacing is zowat alomtegenwoordig. Soms is men bij het herdefiniëren van de kleuren wel érg ver gegaan, en zijn alle tinten blauw geherdefinieerd, zoals in de scène waarin Ariel met Ursula het contract afsluit. Enfin, omdat screenshots meer zeggen dan woorden, hierbij een paar relevante exemplaren.





De Engelse Dolby Digital 5.1-geluidstrack is wat dynamischer dan bij de vorige versie, maar al bij al is de actieradius van deze film beperkt, en de activiteit blijkt zich voornamelijk te beperken tot de frontspeakers. Het label Disney Enhanced Home Theatre biedt hier niet echt een meerwaarde ten opzichte van de originele stereotrack, maar vraag is of zo'n opgeblazen soundtrack per definitie noodzakelijk is. Vooral wie per sé behoefte heeft aan een Nederlands gedubde soundtrack, zal blij zijn te vernemen dat deze is opgewaardeerd van Dolby Surround 2.0 naar Dolby Digital 5.1





EXTRA'S
Wat doe je als bij Disney alle films reeds van een crappy vervolg deel 2 zijn voorzien? Juist, ze beginnen overal een derde deel aan te breien. De cross-promotionele trailers laten ons wat dat betreft niet veel hoop krijgen dat de toekomst er beter zal uitzien, want van The Little Mermaid en zelfs Cinderella zijn er derde delen in de maak. Sommige mensen verliezen alle gevoel voor redelijkheid en esthetiek als ze het gerinkel van de kassa horen. Disc 1 biedt in het selectiemenu ook nog eens de mogelijkheid om de muzieknummers uit de film apart te selecteren, desgewenst met karaoke-lyrics, en bevat een audiocommentaar van regisseurs Clements en Musker, vergezeld van Disneys hofcomponist uit dat tijdperk, Alan Menken, en via audiofragmenten die helaas de vooropgenomen natuur van de track een beetje verraden, zijn ook nog een paar bijdragen van wijlen Howard Ashman toegevoegd. Om af te sluiten vinden we nog een videoclip terug van één of ander blondje - sorry, we zijn de naam al vergeten - dat dringend gelanceerd moest worden door de één of andere bobo bij de platenfirma, en die ter gelegenheid van deze re-release het nummer Kiss The Girl nog eens opnieuw mocht inzingen. Vergeleken met het origineel uit de film wijkt bij het aanhoren van deze boenka boenka-versie onze haarlijn spontaan twee centimeter achteruit. En er stond al niet te veel meer.



De bonusdisc is opgedeeld in drie secties, "Backstage Disney", "Deleted Scenes" en "Games and Activities". De eerste en belangrijkste documentaire, "Treasures Untold: The Making Of The Little Mermaid" (45 min.) is een verrassend eerlijke documentaire die de problemen in de laten jaren '90 in de Disneystudio's niet tracht onder de mat te vegen, alhoewel iedereen die een beetje op de hoogte is van de politiek bij Disney toch wel eens de wenkbrauwen zal fronsen bij de loftrompet die gestoken wordt over de (imaginaire?) management-capaciteiten van Michael Eisner, de locomotief die de Disneytrein bijna met alle wagons tegelijk de zakelijke afgrond inreed, en er een sport van maakte de creatieve geesten achter de film herhaaldelijk publiekelijk te desavoueren. "Storm Warning: The Little Mermaid Special Effects Unit" (9 min.) toont hoe de openingsscène, grotendeels geïnspireerd door een gelijkaardige scène in Pinocchio, werd gerealiseerd. "The Story Behind The Story" (11 min.) is een korte hommage aan sprookjesschrijver Hans Christian Andersen, waarin gastheer curator Ejnar Stig Askgaard van het Andersen-museum in Odense, uitlegt hoe het originele verhaal de standaard-Disneybehandeling kreeg en de meer duistere en seksueel getinte elementen vakkundig werden verwijderd om het geheel wat familievriendelijker te maken. Regisseur Roger Allers toont ons vervolgens het zes minuten durende kortfilmpje The Little Match Girl, een recent (2006) dialoogloos maar erg mooi animatiefilmpje dat visueel erg op Mulan lijkt, op muziek van Alexander Borodin's Strijkkwarted nr. 2 in D groot, waarbij de enige overeenkomst met The Little Mermaid schijnt te zijn dat het ook gebaseerd is op een sprookje van Andersen. Belangrijk in deze context is dat het het eerste 2D-filmpje uit de Disneystudio's is sinds Home On The Range, als we eventjes alle in de bijhuizen geproduceerde crapquels niet als werkelijk beschouwen. Als dit de richting is waarin Disney terug wil varen met John Lasseter aan het roer, gaat het beslist terug de goede weg op. Op de tweede pagina vinden we een zoals immer mooi gestoffeerde gallerij met conceptueels schetswerk terug, een ruwe animatietest van twee en een halve minuut, en de originele filmtrailer. We onthouden hier vooral uit dat Ariel er in een eerdere versie iets minder cartoonachtig uitzag, en die realistische aanpak volgens ook ook wel had gewerkt



De sectie met verwijderde scènes bevat zes alternatieve en geknipte scènes, niet verder dan in storyboard-versie, maar samen toch vierentwintig minuten mooi archiefmateriaal, en één verwijderde song, "Silence is golden", waarvan we alleen een audio-opname van Alan Menken te horen krijgen (8 min.). De kindersectie bestaat voornamelijk uit een virtueel achtbaanritje, een making of-filmpje over hetzelfde virtueel achtbaanritje, en een interactieve audiocommentaartrack bij... hetzelfde virtueel achtbaanritje. We kunnen over deze bijdrage alleen zeggen "they didn't really try"; het filmpje "DisneyPedia: Life Under The Sea" met enkele échte onderwaterdieren (8 min.) probeert dan tenminste de schijn nog hoog te houden.



CONCLUSIE
Het verhaal: tijdloos. De liedjes: pakkend. De animatie: indrukwekkend. En de dvd? Wel, zeker afdoende maar toch niet zo mooi gerestaureerd als enkele generatiegenoten. De extra's-sectie lost misschien de hoog gespannen verwachtingen niet helemaal in, zo wordt de technische kant van de film bijzonder weinig uitgespit, maar het korte animatiefilmpje Little Match Girl is wel een extra punt waard.