FILM
Aan een romantisch gedekte tafel in een restaurant zit het bedeesde meisje Joy (Jane Adams) tegenover haar date, een oudere man met ingezakt gezicht en een eindeloos droevige blik in z'n ogen (Jon Lovitz). Ze vertelt hem dat ze zich heeft geamuseerd en dat het eten lekker was. Voor een relatie is ze echter niet te vinden, hij is immers haar type niet. Haar date, die voor de zoveelste keer een blauwtje oploopt, begint langzaam te snikken en haalt uiteindelijk vertwijfeld het cadeautje tevoorschijn dat hij voor haar heeft gekocht. Het is een duur tinnen schaaltje met haar naam in de rand gegraveerd. Wanneer ze het in ontvangst wil nemen begint hij haar de huid vol te schelden. Het cadeautje is bedoeld voor iemand die hem lief zal hebben, niet voor haar. Hij schreeuwt haar toe dat ze een waardeloos stuk stront is die voor eeuwig eenzaam zal zijn. Het beeld fade naar zwart en de titel verschijnt: Happiness.

Met deze openingsscène is de toon van Todd Solondz' raamvertelling gezet. In Happiness volgen we de lotgevallen van een 5-tal individuen in hun zoektocht naar het ultieme geluk. Eerst en vooral is er Joy, het vereenzaamde meisje dat de ware liefde maar niet lijkt te vinden, een ongelukkig professioneel leven leidt en tevergeefs een carrière als zangeres probeert op te bouwen. Wanneer ze als lerares Engels in een school voor allochtonen aan de slag gaat, leert ze er de opdringerige Rus Vladimir kennen en wordt op hem verliefd. Vladimir heeft echter een troebel verleden dat hij niet van zich af kan schudden en zijn relatie met Joy blijkt een opportunistische reden te hebben. Dan is er nog de zus van Joy, Helen genaamd (gespeeld door Lara Flynn Boyle), een knappe, succesvolle schrijfster die met een identiteitscrisis kampt en twijfelt aan de kwaliteiten van haar literair werk. Ze wordt gestalked door haar zweterige en seksueel gefrustreerde buurman Allen, uitstekend vertolkt door Philip Seymour Hoffman. Allen houdt zich tijdens zijn vrije tijd voornamelijk bezig met het anoniem opbellen van meisjes aan wie hij perversiteiten vertelt terwijl hij masturbeert. Hij wordt op zijn beurt gestalked door zijn frigide overbuurvrouw Kristina, die menselijke lichaamsresten in haar diepvriezer bewaart. Het meest opmerkelijke personage uit Happiness is ongetwijfeld de neurotische psychiater Bill (Dylan Baker), op het eerste gezicht een vriendelijke man en modelvader van een knus gezin. 's Nachts heeft hij echter nachtmerries waarin hij willekeurig en onverstoord mensen neerknalt, en later blijkt hij zelfs pedofiele neigingen te vertonen. Wanneer hij op een gegeven moment zelfs het vriendje van zijn zoontje verdooft om hem in alle rust te kunnen verkrachten, wordt hij langzamerhand ontmaskerd en valt de familie uiteen.

Happiness is een typisch Todd Solondz-product dat moeiteloos balanceert tussen humor en horror, vrolijkheid en depressie, subtiliteit en karikatuur, en waarin de getroebleerde personages tevergeefs op zoek zijn naar genegenheid en zingeving. Het zijn vooral de vele pijnlijke situaties waarin ze verzeild geraken die de film zijn spankracht verlenen, tezamen met de unaniem uitstekende acteerprestaties. Philip Seymour Hoffman als de gefrustreerde dikzak en Dylan Baker als de modelvader met de januskop stelen veelal de show, mede natuurlijk door het confronterende karakter van hun rollen, maar ook de andere acteurs slaan de nagel op de kop.

Wat de film bijzonder wrang maakt is het feit dat Solondz al zijn personages (zelfs de pedofiel) een menselijk gezicht meegeeft en we daardoor in eerste instantie empathie met hen vertonen. De pedofiele huisvader zou men zelfs een bijzonder innemende man kunnen noemen die daadwerkelijk van zijn gezin houdt en oprecht met zijn ziekte worstelt. Hij wordt deels als een slachtoffer van zijn eigen noden afgeschilderd. Dit gegeven zorgde ervoor dat de oorspronkelijke producent van Happiness, October Films, de film weigerde te distribueren (toenmalige voorzitter Ron Meyer wou niets te maken hebben met een film die pedofielen als normale mensen beschouwt) en de rechten werden verkocht aan Good machine International, tevens de distributeur van Storytelling.

Ondanks de taboedoorbrekende teneur wordt Happiness nooit echt exploitatief. Daarvoor is de film, met uitzondering van enkele manke momenten, niet karikaturaal genoeg en voelen we teveel mee met de personages.

Ook puur cinematografisch is deze film een pareltje. Het gestadige ritme is perfect in evenwicht. De vele momenten van stilte plaatsen het leed van de individuen in een bredere context. De innerlijke onrust waarin ze verkeren wordt aan de hand van de vele statige close-ups aan de oppervlakte gebracht. Slechts heel af en toe, en zoals in zijn andere films, gaat Solondz uit de bocht en komen sommige plotwendingen nogal gekunsteld over. Dit is het geval in de episode met Kristina, de frigide buurvrouw van Allen. Ze blijkt per ongeluk verantwoordelijk te zijn voor de moord op de portier van het appartementsblok waarin ze woont. Ze heeft het lijk in stukken gesneden en bewaart het in haar diepvriezer om het op gepaste tijden uit haar appartement te smokkelen. Een volstrekt overbodige episode waardoor de film ietwat aan geloofwaardigheid inboet. Voor de rest is dit een uitstekende, foutloze film.

In het kort: Happiness is tegelijkertijd een wrange komedie, een grappige tragedie en een psychologische zedenschets waarin veel valt te lachen, nog meer valt te wenen, waarin de gezamenlijke cast het beste van zichzelf geeft en waarin de pijnlijke situaties elkaar in een ras tempo opvolgen.

BEELD EN GELUID
Happiness staat met de correcte beeldverhouding van 1.85:1 op dvd maar is spijtig genoeg niet anamorf gecodeerd. Dit heeft negatieve gevolgen voor de beeldscherpte bij het kijken op een 16/9 televisiescherm. Met uitzondering van dit euvel valt de schade al bij al nog mee. Het contrastniveau is naar behoren uitgebalanceerd, zonder echt van topkwaliteit te zijn. De kleuren ogen over het algemeen een beetje flets, vooral in de donkere scènes. Er vallen hier en daar enkele printbeschadigingen en vuiltjes te bespeuren, maar storend wordt het nooit. Filmgrain is gedurende de gehele speelduur aanwezig en treed prominent op de voorgrond in de schaduwen en donkerder beelden. Geen beeldkwaliteit om over naar huis te schrijven dus, maar ook niet om genadeloos af te breken. Het enige werkelijk storende minpunt is het ontbreken van de anamorfe codering. Het geluid staat in Dolby Surround 2.0 op het schijfje. Dit is ruimschoots voldoende voor een dialooggedreven film. De track klinkt helder, de dialogen zijn verstaanbaar. Er is voldoende balans tussen hoge en lage tonen. Spectaculair wordt het natuurlijk nooit, maar daar zal in dit geval wel niemand rouwig om zijn.

EXTRA'S
Niks. Zelfs geen trailertje.

CONCLUSIE
Happiness is een beklijvende, uitermate cynische film die even grappig als droevig is en een somber mensbeeld verkondigt. Het pessimisme zorgt in dit geval voor heel wat hilarische en pijnlijke scènes waarin de acteurs het beste van zichzelf geven.
Technisch is deze dvd wat gebrekkig verzorgd. Het grootste minpunt is het niet-anamorfe beeld. Toch een aanrader voor wie van uitdagende films houdt.