FILM
Een oude wijsheid luidt dat men een komedie moet aanpakken als was het ernstige Shakespeare. Hoe bizar en onwaarschijnlijk het ook is wat zich afspeelt in de farce, de acteurs, de regisseur en de scenaristen moeten even diep graven naar de onderliggende motieven en emoties van de personages als in een zwaarwichtig psychologisch drama. De reden is eenvoudig: als de makers al niet kunnen investeren in een personage van vlees en bloed, waarom zou de kijker het dan doen? Misschien is het omdat deze ongeschreven regel zo vaak met de voeten wordt getreden dat goede komedies zo zeldzaam zijn. De keerzijde is gelukkig dat de filmmakers die wél evenveel aandacht schenken aan de psychologie van de karakters als aan de grap meestal een uitstekende prent afleveren die de tand des tijds probleemloos kan weerstaan. Het is in die laatste categorie dat we een van de beste producties van het prima filmjaar 1982 mogen onderbrengen: Tootsie.

In de film speelt een fantastische Dustin Hoffman - in misschien de beste rol uit zijn carrière - de New Yorkse acteur Michael Dorsey die maar niet aan een job geraakt omdat hij als onhandelbaar wordt ervaren door regisseurs en producenten. Wanneer hij hiermee geconfronteerd wordt door zijn agent, neemt hij een drastische beslissing. Hij gaat verkleed als vrouw naar een auditie voor een tv-soap, zodat de negatieve connotatie die de naam Michael Dorsey bij de tv-makers zou oproepen niet langer speelt. En ja hoor, het plannetje van de acteur werkt: 'Dorothy Michaels' wordt aangenomen. Meer zelfs: ze blijkt een onmiddellijke hit te zijn bij het publiek omwille van haar authentieke feminisme en sterke persoonlijkheid. Voor Michael zitten er echter meerdere addertjes onder het gras: hij wordt verliefd op een tegenspeelster terwijl haar vader als een blok voor Dorothy Michaels valt. Naarmate de leugens zich opstapelen wordt het steeds moeilijker voor Michael om zijn eigen karakter en dat van zijn alter ego van elkaar te scheiden.

De kracht van Tootsie is niet zozeer dat de handelingen van de personages perfect onderbouwd zijn in het scenario, maar dat dit hand in hand gaat met een klassieke farce, die alle verstrekkende verwikkelingen bevat die je in een klassieke travestietenkomedie verwacht. Highbrow en lowbrow zitten hierbij niet alleen het hetzelfde schuitje, ze versterken elkaar ook nog eens in een uitmuntend script dat met lof overladen mag worden. Tootsie verveelt namelijk geen seconde, heeft genoeg verrassingen in petto om je regelmatig op het verkeerde been te zetten en speelt spitsvondig met de verschillen tussen man en vrouw. Vooral dat laatste is een krachttoer in een film waarvan de belangrijkste creatieve krachten allemaal mannen zijn. Wellicht is dat de verdienste van een scenariste die niet vermeld wordt in de credits, maar wier bijdrage volgens de extra's op de dvd cruciaal was: Elaine May.

Niet dat het veel uitmaakt wie welke bijdrage leverde in een scenario dat zowel structureel als qua dialoog een absolute topper van de zevende kunst is. Het begint met heerlijke dialogen in de eerste helft van de prent: wanneer de regisseur de niet bepaald beeldschone Dorothy Michaels niet in close-up wil tonen en aan de cameraman vraagt om zijn toestel naar achteren te verplaatsen, antwoordt die doodleuk: 'How about Cleveland?' Het tweede deel van de prent bouwt dan weer voornamelijk op de opeenstapeling van problemen ten gevolge van Hoffmans leugens om zijn persona intact te houden. In een onvergetelijke, hilarische sequentie van bijna een kwartier wordt hij er achtereenvolgens van beschuldigd lesbisch, samenwonend en homo te zijn. Naast het script mogen we voor het succes van dit soort scènes niet vergeten regisseur Sydney Pollack te vermelden, wiens komische timing in regie en montage een wezenlijk bijdrage levert tot het slagen van Tootsie.

Hetzelfde kan je zeggen van een cast die geen voet verkeerd zet. Dustin Hoffmans Michael Dorsey is een personage dat waarschijnlijk niet zo veel verschilt van de gemiddelde topacteur: ijdel en onzeker, maar passioneel wanneer een rol gecreëerd moet worden. Hoffman, zelf een topacteur, vat dan ook probleemloos de essentie van het personage en werkt hard genoeg om alter ego Dorothy Michaels perfect geloofwaardig te maken, hoewel ze fysiek wel erg veel mannelijke trekken heeft. Hij hield er spijtig genoeg geen Oscar aan over in een verbluffende acteerjaar - Kingsley, O'Toole, Newman, Lemmon - maar tegenspeelster Jessica Lange kreeg enigszins verrassend wel een gouden beeldje. Ze is wel goed in haar rol als naïeve, op het randje van depressie balancerende alleenstaande moeder, maar haar subtiele, akomische rol breekt wat met de andere rollen in Tootsie. Het contrast met Teri Garr - als Hoffmans flikkerlichtrelatie - is bijvoorbeeld groot: Garr is zo neurotisch dat ze niet zou misstaan in een Woody Allen-film. De minst conventionele maar meest oprechte lachsalvo's worden dan weer door Hoffmans flatgenoot Bill Murray gegenereerd. Dabney Coleman is een geloofwaardige vrouwenversierder en regisseur Sydney Pollack excelleert in zijn eerste acteerrol in twintig jaar als Hoffmans agent. Charles Durning verleent gravitas en waardigheid aan de soms ondankbare rol van de oudere man die verliefd wordt op Dorothy Michaels.

Maar hoe goed Tootsie ook is in alle departementen, het einde van de film zorgt voor de nodige problemen. Eenmaal Hoffman zijn goed bewaarde geheim onvermijdelijk met de wereld moet delen, vindt de prent niet langer de goede mix tussen oprechte emotie, farce en intelligente komedie. De impact van Hoffmans ontmaskering is zichtbaar voor de personen het dichtst bij hem - vooral Lange en Durning - maar op de impact die het heeft op zijn carrière wordt slechts vluchtig ingegaan in één dialoogzin. Tootsie, dat zo lang zoveel ballen probleemloos tegelijkertijd in de lucht hield, laat in de laatste rechte lijn dan ook te veel ballen uit de hand glippen. De haastige afloop van de prent - met een ongeloofwaardige oplossing voor de relatie tussen Hoffman en Lange - wist gelukkig al het voorgaande goede werk niet uit, zodat je de film met recht en reden een klassieker mag noemen.

BEELD EN GELUID
Tootsie kreeg een zeer degelijke beeldtransfer, die op alle vlakken - kleur, scherpte, printkwaliteit, contrast - boven het gemiddelde scoort. Zonder uitschieters op visueel vlak kunnen we de score helaas net niet optrekken tot 'zeer goed': we moeten het houden bij 'goed, zonder meer'. Het geluid is op de disk aanwezig in de vorm van een DD 5.0-track. Het merendeel van de audio weerklinkt echter uit de voorste boxen. Het ontbreken van een subwooferkanaal resulteert in een audiospectrum dat diepte mist.

EXTRA'S
Alle extra's bevinden zich op de tweede disk van deze release. De voornaamste van het stel is ongetwijfeld A Better Man (68 min.), een retrospectieve documentaire die dieper ingaat op de productie van de film. Alle protagonisten - op de notoir elusieve Bill Murray na - komen uitvoerig aan het woord, waarbij de nadruk vooral ligt op het werk dat is gestopt in het creëren van driedimensionale personages. Daarnaast bevat de disk een tiental Deleted Scenes (8 min.), waarvan sommige wel erg kort zijn. Opnames van Hoffmans Auditie (3 min.) tonen aan hoezeer de acteur zijn rol nog perfectioneerde in de loop van de productie. Een Cross-Promotionele Trailer voor Monthy Python's Life of Brian sluit de bonussectie af.

CONCLUSIE
Tootsie is een verrukkelijke, lichtvoetige komedie met een tijdloze spirit en gemaakt met een aanstekelijk enthousiasme. Voor en achter de camera zetten de makers hun beste beentje voor om een van de beste komedies van de jaren tachtig te creëren. Beeld en geluid halen een degelijk niveau, terwijl de kers op de bonussectie een inzichtelijke retrospectieve documentaire is.