FILM
Sommige films portretteren moord als een groezelige, duistere, oncomfortabele daad, met zware psychologische gevolgen voor de betrokkenen. Andere films daarentegen scheppen er net genoegen in moord als klassevol entertainment te verkopen. Murder On The Orient Express, Sidney Lumets adaptatie van de beroemdste roman van Agatha Christie, hoort zonder twijfel in het laatste kamp thuis. De centrale moord schijnt zelfs maar een bijzaak voor de makers, die niet alleen een nostalgische kijk geven op het Europa van de vroege jaren dertig, maar vooral de kijker ten volle laten genieten van de excentriciteiten van de personages. In het oeuvre van Lumet is de prent een buitenbeentje: de film speelt zich niet af in een urbaan milieu, prefereert stilering boven realisme en grijpt terug naar filmtechnieken uit de Gouden Jaren van Holywood i.p.v. voort te bouwen op de technieken van livetelevisie in de jaren vijftig. Het zegt veel over het talent van de regisseur dat hij ook buiten zijn comfortzone een geslaagde, gelaagde en ontzettend vermakelijke prent aflevert.

Voor de enkeling die nog nooit van Murder On The Orient Express heeft gehoord, eerst een korte samenvatting van de plot. De Belgische detective Hercule Poirot maakt de trip van Istanboel naar Londen met de befaamde trein uit de titel. Hij ergert zich geregeld aan de bonte verzameling  passagiers, maar troost zich met de gedachte dat de reis naar Londen slechts enkele dagen duurt. Wanneer het treinstel voorbij Belgrado echter opgehouden wordt door sneeuw op de sporen, wordt die hoop de kop ingedrukt. Bovendien blijkt één van de reizigers, een Amerikaanse zakenman, tijdens de nacht met messteken om het leven te zijn gebracht. De man is echter niet wie hij beweerde te zijn: hij blijkt het brein achter een kinderontvoering en -moord vijf jaar eerder; Naarmate Hercule Poirot meer passagiers ondervraagt tijdens zijn onderzoek, komt de detective tot een verrassende vaststelling: allen hebben of hadden een band met het vermoorde kind en haar ouders. Iedereen heeft bijgevolg een motief. Het is aan Poirot om de échte dader te vinden.
Zoals bij de meeste adaptaties van verhalen van Agatha Christie heeft de scenarist vooral moeite om de structuur van de whodunit filmisch interessant te maken. Niet alleen is namelijk de opbouw voorspelbaar - moord na een halfuur, daarna een uur ondervragingen, gevolgd door de grote ontknoping - ook het feit dat er veel gepraat en weinig gehandeld wordt, is doorgaans een probleem. Murder on the Orient Express vormt daarop geen uitzondering, maar raakt er niettemin mee weg. Niet omdat de dialogen knetteren of alle acteerprestaties bulken van de intensiteit, maar omdat de ouderwetsheid en de voorspelbaarheid van de plot niet als een zwakte maar als een troef worden uitgespeeld. Sidney Lumet probeert op geen enkel moment de conventies van het genre op zijn kop te zetten en legt de nadruk op de glamour en de humor van de situatie i.p.v. op het menselijke drama. IJdelheid vormt - net zoals in vele superproducties uit Oud Hollywood - een rode draad in de prent, of het nu gaat om uiterlijk en motieven van de passagiers of om de glorieuze beelden van veteraan Geoffrey Unsworth en de in heerlijk Art Deco en Nouveau opgetrokken sets. De aanstekelijke muziek van Richard Rodney Bennett legt nog een extra dik laagje nostalgie over de beelden.

Hoe opvallend het design en de stijl van Murder On The Orient Express ook zijn, nog meer in het oog springt de sterrencast. Ronkende namen uit de film- en theaterwereld vertolken immers hoofd- en bijrollen. Vooreerst heb je uiteraard Albert Finney, in de rol van de Belgische detective. Zijn accent rammelt langs alle kanten en de acteur overdrijft zodanig in zijn excentrieke tics dat dit in eender welke andere film een topkandidaat voor een Razzie-award was. In Murder On The Orient Express past de vertolking echter perfect en draagt de groteske typering van Finney zelfs stevig bij tot het algehele plezier van de kijker. In de nevencast herkennen we o.a. Sean Connery, Vanessa Redgrave, Michael York, John Gielgud en Jacqueline Bisset. De meeste van hen hebben feitelijk niet meer dan veredelde cameo's, waarbij ze enkel in hun ondervragingsscène met Poirrot hun karakter diepgang kunnen geven. Uitzonderingen zijn Oscar-winnares Ingrid Bergman, die een masterclass in spraaktiming en lichaamstaal geeft, en Jean-Pierre Cassel, wiens treinhulpje voortdurend door het decor meandert en daardoor een grotere band kweekt met de kijker dan andere personages.

In de loop der jaren zijn er heel wat verfilmingen geweest voor het grote en het kleine scherm van Agatha Christies bekendste roman. Bovendien is de onverwachte wending op het einde haast een publiek geheim. De kans dat de kijker dus verrast wordt en/of geboeid blijft door Murder On The Orient Express is in theorie klein. Maar juist door die voorkennis uit te buiten, heeft de versie van Sidney Lumet ook 35 jaar na de eerste vertoning nog de kracht om een groot publiek te vermaken. De film voert namelijk alle klassieke scènes op die je verwacht, met een grandeur die bijna aan zelfspot grenst, maar toch ernstig blijft. De climax is hiervan het beste voorbeeld: een sequentie van bijna een halfuur, in één treinwagon, met een lange, energieke, onthullende monoloog van Poirot die op geen enkel moment verveelt en suspenserijk blijft, hoewel je perfect weet hoe de vork aan de steel zit. Als een film gebaseerd op een van de bekendste verhalen aller tijden daar in slaagt, kan je niet anders dan hiervoor je hoed afnemen.
BEELD EN GELUID
De filmmakers probeerden een film te maken die visueel een pareltje is, maar de dvd-transfer geeft de film niet de kans die pracht ten volle te tonen. Vooral in de eerste helft vallen namelijk printbeschadigingen op en valt het contrast tegen. Daarnaast is de scherpte een probleem gedurende de ganse lengte van de prent en ogen de kleuren mat. Barslecht kan je de visuele presentatie niet noemen, maar dat maakt de teleurstelling er niet minder op. Ook het geluid - weergegeven in mono - bezit te weinig dynamiek om de kijker te engageren. De dialogen klinken doorgaans helder, maar Richard Rodney Bennetts muziek komt te weinig uit de verf.

EXTRA'S
De schijf bevat geen bonussectie.

CONCLUSIE
Murder On The Orient Express is een van de betere Agatha Christie-verfilmingen. Een getalenteerde cast en crew zorgen namelijk voor een oerklassieke, oerdegelijk prent die zelfs voor kijkers die de plot al van buiten kennen nog entertainend en spannend blijft. Beeld en geluid stellen teleur. Een bonussectie bevat de disk niet.