In het voorjaar van 2009 opende het Magritte Museum de deuren aan het Koningsplein 1 in Brussel. Daarmee krijgt één van de grootste en bekendste Belgische schilders meer dan 40 jaar na z’n dood de erkenning waarop hij volgens specialisten recht heeft. Want Magritte is niet alleen bij ons populair, ook in het buitenland oogst zijn zeer aparte en herkenbare oeuvre veel bijval. Zo was hij ooit de eerste nog levende artiest aan wie een tentoonstelling werd gewijd in het MOMA in New York. In Brussel wordt o.a. de schenking getoond van Magritte’s weduwe aan het Museum van Schone Kunsten, naast de doeken die het museum al langer in eigendom heeft.

 

 

De dvd Magritte, le Jour et la Nuit wordt in het Musée Magritte Museum (officiële naam van het kunsthuis aan het Koningsplein, want er is ook een Magritte Museum in de Esseghemstraat 135 in Brussel, in het huis waar Magritte en zijn echtgenote woonden tussen 1930-1954) te koop aangeboden als kennismaking met en blijvende herinnering aan René Magritte. De Franstalige journalist Henri de Gerlache maakte een 52 minuten durende documentaire over zijn leven aan de hand van de doeken, de vele 8 mm-filmpjes van de kunstenaar en de interviews met oude bekenden en specialisten in binnen- en buitenland. Uit de documentaire blijkt vooral de veelzijdigheid van René Magritte, die vaak een hele vriendenkring optrommelde om zijn toneelstukjes en absurde grappen op film vast te leggen. Zijn vrouw Georgette Berger met wie hij in 1922 trouwde, speelde een grote rol in zijn leven en in zijn kunst. Jarenlang zorgde ze voor het enige inkomen waarmee ze samen overleefden. Magritte fotografeerde haar vaak en Georgette is ook vaak te zien op zijn schilderijen en in z’n korte filmpjes. Onder invloed van de Italiaanse schilder Giorgio de Chirico evolueerde Magritte naar een surrealistische stijl waarmee hij grote bekendheid zou verwerven en uitgroeide tot een schilder van wereldformaat. Henri de Gerlach vertelt het allemaal in de documentaire Magritte, le Jour et la Nuit, bezoekt de huizen waar het echtpaar Magritte ooit woonde, volgt ze op hun reizen naar Amerika en probeert de ziel van het Magritte-oeuvre voor de kijker te definiëren.

 

 

De documentaire is gelardeerd met werk uit alle periodes. Boeiend is vooral de stijlevolutie die De Gerlach in deze documentaire toont aan de hand van minder bekend en in vele gevallen onbekend werk van de schilder uit zijn eerste periode, doeken waarin de kubistische en futuristische invloeden duidelijk zichtbaar zijn. Vandaar naar zijn bekende surrealistische werk onder invloed van De Chirico is maar een kleine stap (vanaf 1925), maar tegelijk een enorme evolutie, waarbij symboliek even belangrijk wordt als inhoud. 

 

Misschien zal niet iedereen even gelukkig zijn met de aanpak van Henry de Gerlach die wel heel vaak de camera op zichzelf richt en daardoor de aandacht bij momenten afleidt van het echte onderwerp van deze documentaire. Het is een aanpak die beslist beter geaccepteerd wordt door Franstaligen (die De Gerlach kennen) dan door Vlamingen die een zakelijkere aanpak gewend zijn.

De kwaliteit van het materiaal varieert, waarbij de 8 mm-filmpjes de bekende gebreken vertonen (krassen, strepen, vlekken, onvaste camera, geen geluid). De rest van het materiaal voldoet aan de eisen die we aan hedendaagse producties stellen. Het geluid is in orde, zonder dat er potten worden gebroken. Heel jammer is het feit dat de niet-Frantalige interviews in het Frans gedubd zijn en daarna Nederlands ondertiteld. Nederlandstaligen verstaan Engels en een beetje Duits, beste makers, en willen de geïnterviewden ook in hun eigen taal commentaar horen geven.

Als extra krijgt u in Portfolio met 60 werken uit de Collectie van Magritte Museum (15 min.), een overzicht van de collectie die u net gezien heeft en een Interview met René Magritte (6 min.) dat wellicht wat te hoog gegrepen is voor de meeste bezoekers.

De dvd Magritte – Le Jour Et La Nuit bevat een biografisch portret van René Magritte en een overzicht van zijn werk met veel aandacht voor zijn succes in Frankrijk en vooral in de V.S., een overzicht van zijn werken in het Magritte Museum en een kort interview met de schilder zelf. Wat deze dvd vooral mist is een eigentijdse aanpak met interactieve mogelijkheden. De techniek is voorhanden, waarom er dan geen gebruik van maken om de toeschouwer op een actieve manier te laten participeren in de boeiende ontdekkingsreis door het oeuvre van René Magritte?