INHOUD
Ieder jaar weer geeft de vzw FONK een dvd uit met daarop de beste Vlaamse kortfilms van het vorige jaar. Doorgaans vinden we in die selectie minstens één pareltje terug of in het slechtste geval één film die langer dan vijf minuten beklijft. Helaas blijkt het jaar 2008 geen grand cru te zijn geweest voor de Vlaamse kortfilm, want onder de elf prenten op deze schijf is er niet eentje die bijblijft. Twee titels zijn er bijna: Nan en Passages. Zij weten de kijker tenminste te engageren voor hun hoofdpersonages, ook al zijn de ontknopingen verre van perfect. Ook de animatiefilm in de selectie behoort naar goede gewoonte tot de betere leerlingen van de klas. Maar daarmee is het goede nieuws op, vrees ik.

Want de rest van de collectie valt ten prooi aan een aantal al te voorspelbare valkuilen. De meest voorkomende is de sérieux die veel filmmakers aan de dag leggen. In hun ogen moet een ambigu of provocatief thema blijkbaar worden behandeld als onderzoeksjournalistiek. Dat leidt tot films die bulken van het historisch detail (Tunnelrat) of van de weldoordachte psychologie (Sara & Dirk, Above All Things), maar die verhaaltechnisch zo weinig verrassend of verfrissend zijn dat falen altijd dichterbij ligt dat slagen. Een andere opvallende vaststelling is dat de jonge cineasten nog altijd tuk zijn op personages die zich aan de zelfkant van de maatschappij bevinden (Plan B, We Are So Happy, Rudi 35), ook al zijn ze niet in staat karakters op het scherm te brengen die we niet al honderd maal eerder hebben gezien.

Zelfs dé trend van de voorbije jaren in de Vlaamse cinema - de neiging tot doorgedreven professionalisering - komt er niet altijd uit in Selected Shorts 9. Stilleven en Samaritan mogen bijv. goed gemaakt zijn, ze voelen nog steeds meer aan als prenten van getalenteerde amateurs dan als films van cineasten die de komende decennia het mooie weer zullen maken in de Vlaamse bioscopen. Niettemin zou het te gek zijn om op basis van twee mindere jaren (ook de editie 2007 was van een niet al te hoog niveau) van een algemene neerwaartse trend in de kwaliteit van de Vlaamse kortfilm te spreken. De nacht is altijd het donkerst voor het ochtendgloren, zegt een Engels spreekwoord. Dus waarom zou Selected Shorts 10 volgend jaar geen absolute voltreffer kunnen worden?

FILMS
Plan B
regie: Robin Pront
De invloed van Quentin Tarantino is blijkbaar nog altijd groot op de nieuwe Vlaamse filmmakers. Ook Plan B zoekt het misdaadmilieu op, bedient zich van een rauwe filmstijl en focust eerder op de kleine anekdote dan op het grote plaatje. Helaas is de kopie zoveel malen zwakker dan het origineel. Het scenario gaat nergens naartoe, de sporadische tijdsvermeldingen enerveren en de acteerprestaties zijn wandelende clichés. Regisseur Pront toont zich weliswaar adequaat als filmer, maar om beklijvende cinema te maken, moet hij nog veel boterhammen eten.

Tunnelrat
Regie: Raf Reyntjens
In Tunnelrat staat een Britse soldaat (Matthias Schoenaerts) centraal die tijdens de Eerste Wereldoorlog tunnels graaft onder Duitse linies om die vervolgens tot ontploffing te brengen. Wanneer hij met zijn Duitse tegenhanger ingesloten geraakt onder de grond, ontspint zich een psychologische overlevingsstrijd. De prent heeft een goede premisse en dito bedoelingen, maar stuikt al snel ineen omdat het scenario traag en ongefocust blijkt. De regie is bovendien totaal niet claustrofobisch, waardoor van spanning, noch van psychologische strijd sprake is. Een geforceerde, moralistische climax draagt extra bij tot de teleurstelling.

Above All Things
Regie: Stijn De Vrieze
Tine en Jonas hebben al een zoontje, maar willen er dolgraag een dochtertje bij. Als Tine zwanger is, zijn beide dan ook verheugd. Tot blijkt dat de baby een zoon zal zijn. Ineens lobbyt Tine luidop voor een abortus. Het probleem met Above All Things is dat elke scène doordrongen is van een dermate gekunstelde sérieux dat de geloofwaardigheid meteen aan diggelen ligt. Dit is geen 'slice of life', maar een zwaar thema dat door de regisseuse in het keurslijf van een kortfilm gedwongen wordt. De intrigerende cameravoering en belichting ten spijt is de prent dan ook een grandioze mislukking die nooit emoties bij de kijker losweekt.

Samaritan
Regie: Douglas Boswell
In de nabije toekomst bepaalt een loterij welke mensen uitverkoren zijn om hun organen af te staan aan doodzieke medeburgers. Eén vader is het echter niet eens met die filosofie: hij wil zijn uitgelote zoon uit het ziekenhuis bevrijden voor hij hem voorgoed kwijt is. Het gegeven is intrigerend en leent zich tot heel wat psychologische vraagstukken, maar helaas ziet cineast Boswell dat anders. Hij overgiet naar goede gewoonte alles met een gemakkelijk te verteren Spielberg-sausje, waardoor thema en wijze van vertellen diametraal tegenover elkaar komen te staan. Ook de nogal voorspelbare climax doet Samaritan geen goed.

Nan
Regie: Sahim Omar Kalifa
Een eenzame wafelverkoper neemt een gezin Iraanse illegalen in huis. Dat klinkt als een recept voor zeemzoete levenslessen, maar in Nan valt dat verbazend goed mee. De vertolkingen zijn over de ganse lijn sterk, het scenario focust op de personages i.p.v. op de problematiek en de regie blijft ver weg van Loach- of Dardenne-filmerij. Wellicht heeft de achtergrond van Sahim Omar Kalifa er veel mee te maken dat de geloofwaardigheid van de prent moeiteloos overeind blijft. De knappe, ontroerende kleine details zijn er immers de oorzaak van dat Nan de beste kortfilm is die we op deze dvd aantreffen.

We Are So Happy
Regie: Wannes Destoop
Marginaliteit is troef in deze kortfilm waarin het dikke 16-jarige meisje Claudine een seksuele relatie heeft met een andere (even dikke) outsider, die later een halve homo blijkt te zijn. Voeg daar nog een korte interludium aan toe waarin Claudine het lief van haar moeder tongt en je krijgt exact het soort film waar deze reviewer een bloedhekel aan heeft. Van de pompeuze voice-overs die de prent als boekeinde heeft tot de 'intense' acteerprestaties en het 'indringende' script: We Are So Happy verenigt alles wat er slecht kan zijn aan een kortfilm.

Rudi 35
Regie: Joris Vanden Berk
Op de dag dat Rudi 35 jaar wordt, gebeurt er een ongeluk in een nabijgelegen kerncentrale. Hét sein voor de protagonist om eindelijk de saaiheid van zijn bestaan in twijfel te trekken en actie te ondernemen. Op het eerste gezicht is deze prent weer een perfect voorbeeld van Vlaamse kneuterigheid, maar cineast Vanden Berk  overstijgt dit met zijn visuele flair. Rudi 35 valt nog het best te omschrijven als een kruising tussen een zombiefilm en een prent van David Lynch: voorspelbaar doch intrigerend en meeslepend in zijn kitscherigheid. De fotografie van Nicolas Karakatsanis is de kers op de taart.

Passages
Regie: Johann Van Gerwen
Een bibliothecaresse ontdekt dat in uitgeleende boeken teksten neegepend worden. Ze zoekt toenadering tot de persoon die dat doet. Het resulterende spel van aantrekking en afstoting ontvouwt zich traag maar zelfzeker in Passages. De centrale vertolking van Elsie de Brauw houdt steeds de aandacht van de kijker vast en Johan Van Assche bezit genoeg mysterieuze charme om haar obsessie over hem te begrijpen. Minstens even belangrijk is echter het derde hoofdpersonage: de Gentse Boekentoren. Deze film zal door zijn trage opbouw geen spek voor ieders bek zijn en de ontknoping is te vrijblijvend, maar dat de regie knap is en het scenario vastberaden, moet zelfs de grootste criticus beamen.

Sara & Dirk
Regie: Jeff Otte
Het verhaal van twee personen die op een overzetboot werken wordt met een wirwar van flashbacks en flashforwards uit de doeken gedaan. Wat precies de plot is, blijkt echter onmogelijk te achterhalen. Dat een achtergelaten kind er iets mee te maken heeft, is alles wat de kijker te weten komt. De regisseur verwart kortom mysterie met een leuk filmisch trucje en biedt zijn publiek op die manier tien nauwelijks entertainende minuten. Voer voor psychoanalytici misschien, maar niet voor deze recensent.

Stillleven
Regie: Wim De Moor
Een vrouwelijke koster ziet met lede ogen de leegloop van de plaatselijke kerk aan. Daarom stelt ze de pastoor voor om een processie te organiseren. Stilleven is het zoveelste 'observerende portret' tussen de kortfilms op deze schijf en het is zeker niet de beste. De stilzwijgende bewondering/liefde tussen koster en pastoor is allerminst origineel en de wijze waarop dit in beeld gebracht wordt, blijkt dat evenmin. De cineast probeert voornamelijk te suggereren met zijn beeldtaal, maar vergeet hierbij dat stille observatie inhoudt dat er ook echt iets te observeren moet zijn.

De Zwemles
Regie: Danny De Vest
Door de ogen van een jongetje dat voor het eerst naar de zwemles gaat zien we een zwembad vanuit een heel ander perspectief, waarbij potentieel gevaar om iedere hoek loert. Dé sterkte van deze animatiefilm is dat het point-of-view van het kind consequent wordt doorgetrokken in de regie, zodat alle actie zich op ooghoogte van het jongetje afspeelt en er wel degelijk een heel nieuwe wereld voor de kijker opengaat. De animatiestijl houdt het midden tussen South Park, CGI-animatie en aquarelschilderijen maar is te eclectisch om honderd procent te bekoren. Toch is het woordenloze De Zwemles een aangenaam filmpje.

BEELD EN GELUID
De beeld- en geluidskwaliteit verschillen behoorlijk van kortfilm tot kortfilm. Over het algemeen kan je wel stellen dat het contrast te weinig bekoort en dat de grove korrel in sommige van de werkjes de scherpte niet ten goede komt. Opvallend waren ook enkele digitale foutjes bij de laatste filmpjes van de collectie. De soundtrack slaagt er zelden in om de kijker volledig te engageren. Auditief is de schijf kortom geen hoogvlieger.

EXTRA'S
De kortfilm De Zwemles staat officieel als extra genoteerd, maar voor het overige bevat de disk louter digitale infofiches bij ieder filmpje.

CONCLUSIE
Selected Shorts 9 is wellicht de zwakste verzameling kortfilms die tot op heden op dit kortfilmlabel is uitgebracht. Geen van de 11 filmpjes steekt er bovenuit, terwijl een handvol van discutabele kwaliteit is. Beeld en geluid halen een gemiddeld niveau, maar de bonussectie is erg karig gevuld.