REEKS
Voor wie genoeg Frans beheerst hebben we dus nu zeker een interessante aanrader: IDP, die een hele reeks animatiefilms uit het begin van de jaren '80 in zijn fonds heeft, heeft de integrale reeks Ulysse 31 opnieuw op DVD uitgebracht. De serie die slechts één jaar heeft gelopen - ook omdat het verhaal een afgerond geheel vormt - is intussen zo'n 30 jaar oud en kent vandaag de dag nog steeds een succes en zelfs een zekere cultstatus bij een aantal nostalgici, maar dankzij de nieuwe release op video en DVD tevens een groeiende hernieuwde belangstelling. Er is recentelijk zelfs sprake geweest van een real action-verfilming, maar die is (gelukkig) tot nader orde uitgesteld. We bespraken eerder op onze site reeds een integrale versie, die echter te lijden had onder het feit dat de masters afkomstig waren van een heruitzending waarbij er met de opening credits werd gerommeld en die bovendien van een slechte print kwam. Nu is de reeks in 2 delen opgesplitst opnieuw uitgebracht in wat IDP een coffret premium noemt, en het is inderdaad best de moeite om deze apart onder de loep te nemen.




De reeks is een interessante mengeling van moderne Japanse animatie met traditionele Europese invloeden, waardoor deze artistiek gezien een unieke positie inneemt, en zelfs non-liefhebbers van Japanimatie zoals ondergetekende zeer kunnen bekoren. Het interessante uitgangspunt van het verhaal is een transpositie van de klassieke legende uit de Odyssee van de Griekse dichter Homeros naar een SF-context in de 31e eeuw, waarbij in de verhaallijn wordt afgewisseld tussen verhalen, personages en situaties uit de oud-Griekse epiek enerzijds en pure SF-verzinsels anderzijds. Enkele van de verhalen zijn zeer origineel van opzet, alhoewel enkele elementen duidelijk gepikt zijn uit andere SF-klassiekers zoals Star Wars - het meest voor de hand liggende voorbeeld is het feit dat Ulysses belangrijkste wapen een intrekbaar lichtzwaard is. Wie de reeks nog kent van vroeger zal zijn hartje kunnen ophalen met de prachtige verhalen en de oogverblindende decors.

De reeks is zoals gezegd een briljante kruisbestuiving tussen Europese en Japanse tekenfilmkunst. De decors zijn met overweldigend Oosters oog voor detail gemaakt, en anderzijds ontbeert de reeks de bijna even traditionele lelijkheid en andere kenmerken van massaproductie die Japanse tekenfilms maar al te vaak vertonen. De Europese invloed is duidelijk te merken, niet in het minst in de verhalen, die geïnspireerd zijn op één van de oudste bekende literaire werken uit de Europese geschiedenis. De reeks was erg succesvol in het begin van de jaren '80, waarbij de afleveringen in stukjes van 5 minuten gekapt werden, en telkens voor de avondprogrammatie in prime-time op de zender FR3 kwamen. Omdat de verhalen één geheel vormen, waarbij in de eerste aflevering Ulysse in het hem onbekende universum van de Olympos wordt verbannen, en in de laatste hij uiteindelijk de weg naar de Aarde terugvindt, is er - gelukkig voor de integriteit van het werk - nooit een vervolg op gekomen, wat maakt dat voor die éne reeks de scenaristen alle registers konden opentrekken. De verhalen zijn evenwichtig opgebouwd rond de vier protagonisten, met Ulysse in de rol van de traditionele held-zonder-vrees, echter zeer kwetsbaar wanneer de kinderen of zijn naasten bedreigd worden, Télémaque als de moedige zoon, zijn vader waardig maar soms onbesuisd, de blauwhuidige buitenaardse Themis in de meer spirituele rol, soms emotioneel onevenwichtig vanwege haar verlangen om haar broer te helpen, en tot slot Nono voor de vrolijke noot - net zoals de onnavolgbare Bender in Futurama hebben robots in tekenfilms tegenwoordig het stigma van de funny sidekick opgekleefd gekregen. Klassici beleven bovendien dubbele pret om alle referenties uit de Griekse mythologie uit de reeks te vissen, zoals de twee gezichten van de god Chronos. De reeks kende een beperkt succes, maar was toch voor de kleinere kinderen wat té shockerend. Zo worden in de aflevering Les Sirènes de boosdoeners op een toch wel héél wrede manier om het leven gebracht, sterven er geregeld ook "goede" nevenpersonages zoals Nanette in La Cité De Cortex, figureren er monsters die een doorsnee aflevering van The X-Files waardig zijn in Le Marais Des Doubles, en last but not least, heeft Ulysse een buitenechtelijke relatie, compleet met alle schuldgevoelens vandien in Calypso.

         

AFLEVERINGEN
1. Le cyclope ou la malédiction des dieux
In deze pilootaflevering maken we kennis met Ulysse en de bemanning van zijn statige ruimteschip, de Odysseus, die net terugkeert van een oorlog op de planeet Troje. Ulysse's zoon, Télémaque, heeft net zijn twaalfde verjaardag gevierd, en een klein rood robotje, Nono, als geschenk gekregen. De bemanning is nog niet goed vertrokken of Télémaque wordt uit de Odysseus ontvoerd en weggebracht naar een onbekende planeet. Daar maakt hij kennis met twee buitenaardsen van de planeet Zotra, de telepathisch begaafde Themis en haar oudere broer, Noumaios. Ze vertellen hem dat ze ontvoerd zijn om geofferd te worden aan de Cycloop, een monsterachtig wezen die wordt aanbeden door zijn volgelingen om in ruil voor mensenoffers van de Cycloop gezichtsvermogen te krijgen. Ulysse komt natuurlijk zijn zoon ter hulp en vernietigt de Cycloop, maar de leider van zijn volgelingen roept de oude Griekse god Poseidon ter hulp, die de Cycloop heeft gecreëerd. Als straf worden Ulysses bemanningsleden en ook Noumaois in een lethargische slaap gedompeld, en worden Ulysse, Télémaque, Themis en Nono gedwongen om in het onbekende universum van de Olympos rond te reizen, op zoek naar de weg terug naar de Aarde.

Hierna is er geen echte volgorde in de afleveringen meer, zolang de eerste en de laatste aflevering maar op hun plaats blijven staan. De afleveringen werden spijtig genoeg niet in de originele volgorde op DVD gezet, maar dat is van ondergeschikt belang. Ulysse wordt telkens weer door de goden op een redelijk sadistische wijze op de proef gesteld of in een valstrik gelokt, waarbij ze zijn zwakheden maximaal trachten uit te buiten, zoals zijn verlangen om zijn bemanning te genezen of een terugweg naar de Aarde te vinden. Samen met de kinderen weet hij echter telkens het hoofd te bieden aan de verschrikkelijke proeven die de goden hem bedacht hebben.

2. Les fleurs sauvages
De Odysseus nadert een vreemd hemellichaam waarop een reusachtige polykliniek is geïnstalleerd die een remedie kan bieden tegen alle bekende ziekten. Wanneer Ulysse en Télémaque op verkenningstocht gaan, vinden ze een verontrustende boodschap: de planeet is door de goden van de Olympos geïnfecteerd met een wilde soort bloemen die alle leven vernietigen. Ze kunnen ternauwernood aan de moordlustige planten ontsnappen, maar zijn verplicht terug te keren wanneer ze vernemen dat Themis in haar ongeduld naar de planeet is afgereisd, in de hoop een kuur te vinden voor haar broer Noumaios.

3. Hératos
De oude blinde Heratos leeft als een kluizenaar op een verlaten satelliet, samen met een Zotraanse vondelinge, Atina, die hij heeft gevonden in een verdwaald ruimteschip, en heeft grootgebracht. In het schip was een complete kaart te vinden van het Olympisch galactisch stelsel, maar wanneer hij de kaart wilde pakken, werd Heratos door de goden gestraft voor zijn overmoed en blind gemaakt. De goden willen hem echter het zicht terug geven als hij Ulysse, die net Heratos' satelliet passeert, moedwillig in zijn zoektocht naar de kaart het verkeerde pad uitstuurt.

4. Chronos
Bij een aanval van de Drietanden van Poseidon wordt de Odysseus zwaar beschadigd. Net op het laatste moment worden Ulysse en de kinderen gered door Chronos, een gevallen god. Wanneer die Ulysse naar zijn thuisbasis uitnodigt, komen echter zijn ware bedoelingen aan het licht: hij wil Ulysse aan de goden uitleveren in ruil voor zijn wederopname in hun midden. Chronos is de god van de tijd, en binnen zijn rijk worden zowel de kinderen als Ulysses bemanning verontrustend snel oud. Ongetwijfeld de topaflevering uit de reeks.

5. La planète perdue
Noumaios ontwaakt tijdelijk uit zijn slaap, omdat de Odysseus een uit haar baan geraakte satelliet van Zotra nadert, en de invloed van de planeet op al haar bewoners een genezende werking uitoefent. Een verkenningstocht leert dat de satelliet, een voormalig vakantieoord van de Zotranen, een verschrikkelijk geheim met zich meedraagt: de planetoïde lijkt verlaten en haar bewoners ervan zijn in standbeelden veranderd.

6. Éole ou le coffret des vents cosmiques
De Odysseus wordt gevangen in de aantrekkingskracht van de planetoïde van Éole, meester van de wind. Om de verjaardag van zijn dochter Éolia te vieren neemt hij Ulysse gevangen en laat hem in een labyrint een vreselijk spel spelen tegen moordzuchtige schaakstukken. Als Ulysse in het labyrint Éoles Koffer der Kosmische Winden kan vinden, wint hij zijn vrijheid terug, zoniet wordt hij samen met zijn kinderen opgeofferd. Maar Éolia is de wrede spelletjes van haar vader beu.

7. Sisyphe ou l'éternel recommencement
Sisyphe is door de goden gestraft, en moet in een krater in de Tataarse woestenij waar hij niet uit kan gigantische ijzeren bollen in een put duwen. Op een dag besluiten de goden hem een kans te geven: hij zal binnenkort Ulysse ontmoeten, en de goden laten Sisyphe gaan als hij ervoor kan zorgen dat Ulysse zijn plaats inneemt. Ulysse heeft medelijden met het lot van de man, maar in plaats van zijn hulp aan te nemen, probeert Sisyphe de Odysseus te kapen. Dat is evenwel zonder Télemaque en Themis gerekend.

8. La révolte des compagnons
In de aantrekkingskracht van een mysterieuze planeet gekomen, zorgt het magnetisch veld dat de metgezellen van Ulysse uit hun lethargische slaap ontwaken. Ze gedragen zich echter kwaadaardig, en proberen de controle over de Odysseus over te nemen. Alleen Themis kan haar broer Noumaios dankzij haar gave tijdelijk tot rede dwingen, maar slechts zo lang ze dit kan volhouden.

     

9. Le sphinx
|Télémaque en Themis worden op de planeet van de Sfinx gevangen genomen. Al wie namelijk zijn planeet aandoet, moet van de Sfinx een raadsel oplossen. Ulysse slaagt daar als eerste in, en de Sfinx moet de kinderen vrijlaten. Hercrone, de dochter van de Sfinx, is echter opgestookt door de goden om Ulysse koste wat het kost tegen te houden. Ze laat de kinderen in de val lopen in het paleis van de Sfinx. Daar vinden ze een bijzondere spiegel, die iedereen zijn ware innerlijk laat zien.

10. Les Lestrygons
Koning Antipathes van de Lestrygonen onderdrukt op tirannieke wijze zijn onderdanen, hierbij geholpen door een bijzonder prisma dat alles kan verkleinen en vergroten. Wanneer de Odysseus zijn planeet nadert, wordt die in de straal van het prisma gevangen, en verkleind. Ulysse en de kinderen komen in het water terecht, en vervolgens in het net van een visser. Eén van de vissersvrouwen brengt het schip naar Antipathes.

11. Charybde et Scylla
De Odysseus vindt een uit 2001 afkomstig aards schip, dat nog steeds een noodoproep uitzendt. Ulysse en de kinderen betreden het wrak, in de hoop er leven aan te treffen, of misschien een kaart met de weg naar de Aarde. Aan boord vinden ze één man in een kunstmatige slaap. Wanneer ze hem wekken, vertelt de man dat de rest van de bemanning op de tweelingplaneet Charybde - planeet van vuur - en Scylla - planeet van ijs - zijn. Ulysse wil ze gaan redden, maar te laat beseft hij dat hij in een val is getrapt.

12. Le fauteuil de l'oubli
Het pad van de Odysseus kruist dat van een transportschip van de goden. Ulysse volgt het schip, in de hoop om zo een uitweg uit de Olympos te kunnen vinden. In de achtervolging komen Ulysse en de kinderen in een bijzonder vreemde dimensie terecht. Daar geraken ze van elkaar gescheiden, en wanneer Ulysse eindelijk de goden het hoofd probeert de bieden, laten die hem de keuze: de weg naar de Aarde of zijn kinderen levend terugkrijgen.

13. Les sirènes
In een droom heeft Themis een vreemde melodie gehoord, die ze op een fluit probeert na te spelen. Wanneer Ulysse in de ruimte een lijkkoffer vindt, blijkt die op de muziek van Themis te openen. In de koffer vinden ze een routebeschrijving naar de planeet Sirena, waar er schijnbaar een kostbare schat ligt: een complete kaart van de Olympus. Zo'n kans laat Ulysse uiteraard niet schieten; alleen blijkt de kaart dodelijk beveiligd te zijn door de mysterieuze en dodelijke Sirenen.

14. Le marais des doubles
De Odysseus kruist het pad van een asteroïde waarin Themis de aanwezigheid van haar thuisplaneet Zotra voorvoelt. Ze smeekt Ulysse om tenminste poolshoogte te gaan nemen, want misschien kan ze daar haar broer Noumaios genezen. De planetoïde blijkt echter bevolkt door gevaarlijke moeraswezens, die ieders gedaante kunnen aannemen. Wanneer de verkenningsvlucht met Ulysse en Themis terugkeert naar de Odysseus, vermoedt Télémaque dat de twee wezens die zijn teruggekeerd, niet zijn vader en zijn vriendinnetje zijn...

15. La deuxième arche
De Odysseus landt op een planeet die lijkt op de Aarde vòòr de laatste ijstijd. De continenten zijn al gevormd, maar de hoek die de as maakt stemt niet overeen. Wanneer ze proberen te landen, wordt hun schip aangevallen door robotachtige gieren, die zich vermenigvuldigen als ze geraakt worden. Ze vluchten een grot in, en ontmoeten daar Soria, horend bij de laatste achterhoede die door de goden van de Olympus niet zijn meegenomen wanneer de planeet dreigde ten onder te gaan aan natuurrampen. Ze hebben zelf een tweede ark gebouwd, en zijn vastberaden de nakende zondvloed te overleven.

16. Circé la magicienne
De tovenares Circé neemt de bemanning van Ulysse gevangen, en verandert hen in varkens. Als slaven moeten ze bouwen aan een toren waarin Circé een bibliotheek wil inrichten met alle bestaande kennis over de Olympos, om zo machtiger dan de goden te worden. Ze belooft om die kennis met Ulysse te delen, en zijn metgezellen de weg naar de Aarde te wijzen, op voorwaarde dat Ulysse bij haar blijft om zo de goden te kunnen trotseren.

      

17. Nérée ou la vérité engloutie
De Odysseus onderschept een noodsignaal waarin een zekere koning Nereus beweert dat hij nog steeds leeft, in tegenstelling tot wat zijn tegenstanders willen doen geloven. Kort daarop wordt de Odysseus gekaapt door een schipbreukelinge, Galatea, en afgeleid naar Néréopolis. Alle opstandige inwoners dragen daar een remora, een soort badge waardoor ze hun verleden vergeten zijn. In de gevangenis ontmoet Ulysse koning Nereus, die vastbesloten is een einde te maken aan de tirannie.

18. Le labyrinthe du minotaure
Koning Egeus vraagt Ulysse om zijn verdwenen zoon Theseus op te sporen, die op de planeet van de heerszuchtige koning Minos is verdwenen. Theseus en Minos' dochter, Ariane, zijn verliefd op elkaar, maar Minos wil niet van hem weten en smijt hem in een doolhof, overgeleverd aan de Minotaurus, een wreed monster. Ariane vlucht en komt op de Odysseus terecht. Ulysse gaat mee naar het labyrint om Theseus te zoeken.

19. Atlas
Wanneer Ulysse eindelijk denkt de terugweg naar de Aarde gevonden te hebben, ontmoet hij Nérus, een ambitieuze halfgod. Nérus kan hem de weg wijzen, als Ulysse hem een plezier doet: een juweel uit het voorhoofd van de reus Atlas halen. Alleen mag hij niet in het juweel kijken, want dat zou zijn dood betekenen. Wanneer Ulysse de edelsteen in zijn bezit heeft, blijkt dat Nérus hem danig bedrogen heeft.

20. Le magicien noir
Net wanneer de Odysseus wordt aangevallen door Drietanden, kan Ulysse de Odysseus laten schuilen op de planeet van de Zwarte Magiër, die beweert dat zijn magie zo sterk is dat hij de goden van de Olympus kan verslaan. Om zijn macht te bewijzen wekt hij de gezellen van Ulysse. Op een banket achteraf vraagt hij wel zijn afschuwelijke prijs voor zijn geboden hulp.

21. Les révoltées de Lemnos
De Odysseus komt in de buurt van een planeet die op Saturnus lijkt. In de buurt pikken ze een schip in nood op, met aan boord een compleet uitgeputte vrouw, Hypsie, die van op de basis van Lemnos de slavernij is ontvlucht. Op Lemnos zijn de inwoners als slaven onderworpen en moeten in de fabrieken van de goden werken. Ulysse kan moeilijk anders dan in te grijpen.

22. La cité de Cortex
|De Odysseus belandt in de invloedssfeer van een planeet waar robotten heersen. Alle machinerie op de Odysseus komt in opstand. Zelfs Télemaques beste vriend Nono laat zijn gezellen stikken wanneer hij door een vrouwelijk robotje, Nanette, wordt verleid. Al snel kan Nono aan Nanette duidelijk maken dat de reizigers van de Odysseus geen kwaad in de zin hebben, en dat de opstandige robotten gemanipuleerd worden door Cortex, de centrale computer.

23. Ulysse rencontre Ulysse
De goden sturen Ulysse en zijn kinderen terug naar het oude Griekenland, waar Ulysse zijn naamgenoot moet redden uit een benarde situatie. Die is namelijk net terug van de oorlog in Troje, maar heeft zijn villa te Ithaca nog altijd niet bereikt. Zijn vrouw Penelope heeft het met de dag moeilijker om de huwelijkskandidaten, die er van overtuigd zijn dat Ulysse dood is, van zich af te houden.

24. Les Lotophages
Bij een aanval op de Odysseus door de drietanden wordt het schip zwaar beschadigd. Ulysse is genoodzaakt een noodlanding te maken op een emeraldkleurige planeet. De inwoners, de Lotofagen, zijn vlindermensen die Ulysse laten proeven van de geheimzinnige zaden van de Loto-plant. Maar die zaden zijn een erg verslavende drug, die tijdelijk het geheugen uitwissen, en op lange termijn zelfs ernstigere gevolgen kan hebben. Compleet apathisch merken de Lotofagen niet dat hun planeet gedoemd is te verdwijnen...

25. Calypso
De Drietanden zijn bezig met een kristallen planeet te vernietigen. De koningin, Calypso, vraagt Ulysse ter hulp. De voorgevoelens van Themis voorspellen echter niet veel goeds, en ze wantrouwt Calypso. Maar Ulysse begint zo'n danige amoureuze gevoelens voor de koningin te ontwikkelen, dat hij voor het eerst niet meer weet waar zijn prioriteiten liggen.

26. Le royaume d'Hades
Eindelijk lijkt de lange reis van Ulysse te eindigen, wanneer de muur van het Galactisch IJs voor hen opdoemt, mogelijk de poort naar de Aarde. Vlak voor ze die bestemming bereiken wordt de Odysseus overspoeld door nachtvlinders, die alle navigatie onmogelijk maken. Eens geland ontmoeten ze er Orpheus, een man die wanhopig op zoek is naar zijn dode geliefde.

     

BEELD EN GELUID
Aangezien de vorige versie nogal bekritiseerd werd omwille van vooral de slechte beeldkwaliteit - de dvd's werden met een licht gevoel voor overdrijving op één Ulysse 31-site liefdevol omschreven als les versions caca - is deze veel beter geremasterde versie alleszins de moeite waard om een double-dip te overwegen. Na veel onderhandelingen kreeg IDP toegang tot de originele masters, die zich onder meer onderscheiden door de titelpancartes aan het begin van elke aflevering, waarop de naam van de episode, ditmaal zonder spellingsfouten, staat gegraveerd met als achtergrond een zwart gat. Voor wie zich ergert aan de diverse verschillende openingscredits bij elke aflevering - bij de heruitzending werd een nieuwe soundtrack werd aangemaakt - is er goed nieuws in de zin dat je de versie van begin-en eindcredits in het extra's-menu kan kiezen naar believen. De kwaliteit van de afleveringen is doorgaans een stuk beter dan op de oude versie. Vooral de van printbeschadigingen overladen aflevering Le Labyrinthe Du Minotaure ziet er nu in verhouding uitstekend uit. De afleveringen zijn nu over 6 disks gespreid in plaats van over 5, wat een iets betere compressie en bijgevolg minder storende artefacts impliceert. Ook het geluid heeft minder last van variaties in de snelheid, waardoor onder meer de ongemeen boeiende soundtrack beter tot haar recht komt - mocht iemand me overigens kunnen vertellen waar er nog een exemplaar van de cd te vinden is, hou ik me ten zeerste voorbehouden.

EXTRA'S
In de geanimeerde menu's leidt Nono ons rond op de Odysseus en leidt ons onder meer langs het extensieve bonusmateriaal. Naast de klassieke cross-promotionele trailers waarmee alle boxen van IDP beginnen vinden we een vijftal schetsengalerijen terug, met een hoop artwork waar de fans erg van zullen kunnen genieten. Vervolgens bevatten de bonussecties een interview met René Borg (20 min.), de peetvader van de Francojaponese tekenfilms, onder wiens supervisie ook Albert Barillé's Il Était Une Fois... L'Espace werd gemaakt. De laatste disk bevat een storyboard van aflevering 17 Nérée ou la vérité engloutie, en als afsluitertje krijg je op de laatste disk een herneming van aflevering 1, maar dan in de originele Japanse dub met Franse ondertitels (25 min.). Ten opzichte van de oude versie zijn spijtig genoeg de fragmentjes uit de soundtrack verdwenen. Ik wil toch ook nog even de zeer mooie verpakking aanprijzen.

     

CONCLUSIE
Ulysse 31 is een brok jeugdnostalgie, maar ook een reeks met eeuwigheidswaarde. De twee halve seizoensboxen zijn op diverse veilingsites bovendien tegen een redelijke prijs te vinden.