Weet u hoe dat klinkt als bij een meisje van drie zonder enige vorm van verdoving de grote en de kleine schaamlippen én de clitoris worden weggesneden? Weet u wat er gebeurt in het hoofd van een twintiger als die verneemt dat het niet normaal is dat vrouwen worden dichtgenaaid zodat alleen een klein gaatje ter grootte van een luciferkop overblijft om hun urine en menstruatiebloed af te voeren? Na het bekijken van Desert Flower weet u het beslist en dan kent u ook het grote verdriet van Waris Dirie, het nomandenmeisje uit Somalië dat het tot topmodel bracht in de Verenigde Staten.

 

Op haar twaalfde vlucht de kleine Waris naar Mogadishu omdat haar ouders een huwelijk hebben gearrangeerd met een 67-jarige man die haar als vierde vrouw aan z'n harem toe wil voegen. Haar grootmoeder kan niet voor haar zorgen, maar regelt een baantje als werkster in het huis van een oom, de Somalische ambassadeur in Londen. Jaren later, op het moment dat de burgeroorlog in Somalië uitbreekt, wordt de ambassade gesloten en besluit Waris (Liva Kebede) om haar kans te wagen in Londen. Ze komt op straat terecht en leeft er van het schaarse voedsel uit afvalcontainers en van wisselgeld dat is vergeten in telefooncellen. Tijdens haar zwerftocht ontmoet ze Marylin (Sally Hawkins), een jonge vrouw van haar eigen leeftijd uit een chique damesboetiek op Oxford Street, die haar voor één nacht onderdak biedt. Maar het blijft niet bij één nacht en tussen de meisjes bloeit een grote vriendschap op waardoor ze op moeilijke momenten op elkaars steun kunnen rekenen. Eén zo'n moment is de scène waarin Waris haar kamergenoot betrapt tijdens een intense neukscène met een onenightstand. Ze is ontzet en ontdaan: dat doen fatsoenlijke meisjes niet, meent ze, die wachten tot hun echtgenoot ze tijdens de huwelijksnacht openmaakt. Marylin beseft nauwelijks wat er aan de hand is, tot Waris haar van de andere kant van het bed haar verminking toont. Weet je hoe je er daar echt uit zou moeten zien?, is haar verbouwereerde reactie, waarop ze haar eigen broekje laat zakken... Regisseur Sherry Hofman toont de meisjes op dat moment van opzij en van de waist up, maar het fragment is van een dusdanige intensiteit en droevigheid dat het naar de keel grijpt.

 

Een toevallige ontmoeting in een MacDonald-restaurant waar ze een baantje als schoonmaakster heeft aangenomen, verandert Waris’ leven, al zal ze altijd blijven beweren dat haar leven in een andere richting werd gestuurd op die zonovergoten ochtend toen haar moeder haar als driejarige peuter meenam naar een afgelegen plaats en een onbekende en gerimpelde oude heks haar met een scheermes bewerkte opdat ze als een eerbare vrouw door het leven zou gaan.

 
Desert Flower is gebaseerd op het autobiografische boek Mijn Woestijn van het Somalisch-Amerikaanse topfotomodel Waris Dirie. Na slopende onderhandelingen besloot ze om de filmrechten te verkopen aan Peter Herrmann, de Duitse producer van de Oscar-winnaar voor beste buitenlandse film Nowhere in Africa (2001), omdat ze in de bewerking van haar boek door regisseur Sherry Hormann de beste kans zag voor haar strijd tegen clitoridectomie (vrouwenbesnijdenis) en dat vertrouwen werd niet beschaamd: Hormann verdeelt haar aandacht over Diries penibele overlevingsstrijd in Londen, haar jeugd in Somalië (via lange flashbacks) en haar strijd tegen de fysieke verminking, tot en met haar toespraak voor de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties in New York, de climax van de film. In Making of Desert Flower (zie Extra’s) zegt Waris Dirie dat ze tevreden is met Hormanns aanpak en dat er meer aandacht is geschonken aan de traumatische en fysieke gevolgen van clitoridectomie dan ze oorspronkelijk had gehoopt. Een win-win-situatie dus, ook voor de kijker/koper, want regisseur en producer hebben er alles aan gedaan om van Desert Flower een grote en authentieke film te maken, pakkend en informatief indien nodig, maar tegelijk prachtig in beeld gebracht (de Afrikaanse locaties zijn net zoals in Nowhere in Africa wondermooi en perfect gekozen) met meer dan een paar komische scènes. Daarvoor tekent hoofdzakelijk Sally Hawkins (Happy-Go-Lucky, 2008), die als een wervelstorm door de productie waait en die elke scène waarin ze optreedt moeiteloos domineert, zonder dat de aandacht afgeleid wordt van wat in deze film belangrijk is. Op die manier vormt ze een mooi contrast met de veel meer ingehouden Liya Kebede (Somalische van geboorte, actrice, designer én fotomodel) die haar rol op een schitterende wijze gestalte geeft én die zelfs heel erg op de echte Waris Dirie lijkt.

 

In de nevenrollen zien we een prachtig acterende Timothy Spall (Peter Pettigrew uit de Harry Potter-franchise, 2001-2011) als de fijnbesnaarde topfotograaf Terry Donaldson, de man die Dirie in een MacDonald-restaurant z’n naamkaartje geeft in de hoop dat ze hem ooit zal bellen voor een fotoshoot. Van een heel ander kaliber is Lucinda, gespeeld door Juliet Stevenson (Infamous, 2006), een gehaaide zakenvrouw met een peperkoekenhart op voorwaarde dat de dollars en euro’s in de richting van haar bankrekening blijven stromen. Zij neemt Waris Dirie onder haar vleugels, zorgt ervoor dat ze min of meer legaal aan de slag kan gaan en biedt haar de kans om de oversteek naar de Verenigde Staten te maken, waar ze in het begin van de jaren tien van onze eeuw uitgroeit tot één van de best betaalde fotomodellen.

 

Maakt dat alles van Desert Flower een goede film? Ja en nee. Ja, omdat er sprake is van sterke acteerprestaties, unieke locaties en een aangrijpend verhaal dat bovendien echt gebeurd is; nee, omdat Desert Flower niet vrij is van een lange reeks clichés over vrouwen en culturele verschillen, omdat de vertelling op zich weliswaar emotioneert en ontroert, doch ook fragmenten bevat die langdradig zijn (Waris’ tocht door de woestijn; het verhaal over haar vervallen paspoort) waardoor de voortgang stokt. Een flinke knip van 20 minuten had beslist tot een beter resultaat geleid. Bovendien is Desert Flower, ondanks de niet zo evidente problematiek over vrouwenbesnijdenis (die overigens in voldoende mate en op een gepaste manier aan bod komt – dit is uiteindelijk geen aflevering van één of andere doktersserie), misschien iets te veel een goednieuwsfilm over Waris Dirie: een individu mag zichzelf bewieroken in een autobiografie, filmmakers behoren zich te realiseren dat een zekere objectivering nodig is om meligheid te vermijden.

De beeldkwaliteit van Desert Flower is zonder meer uitstekend, zonder ongerechtigheden die het kijkplezier bederven. De kleuren zijn fel en in de Afrikaanse scènes drukt cameraman Ken Kelsch (Bad Lieutenant, 1992) heel nadrukkelijk z’n stempel op sfeer en toon. Dié scènes wilde hij overigens per se in 35 mm draaien met een beetje korrel om de ruwheid van de omgeving te accentueren. Componist Martin Todsharow heeft heel goed naar de muziek van Hans Zimmer geluisterd en in de woestijnscènes heb je meer dan eens het gevoel dat Russell Crow zo meteen in volle legionairsuitrusting in beeld zal komen, want lange fragmenten lijken zo overgenomen uit Gladiator. Niet meteen origineel, maar… het werkt wel en het baadt de prachtige opnamen in een aanstekelijke exotische sfeer van trillende oases onder een brandende zon en pronkende kamelen in de schaduw van een caravanserai. De 5.1-geluidstrack is veelzijdig en welluidend met heel veel effect via de achterste kanalen en de subwoofer.

 

Een vrij klassieke Making of Desert Flower van 30 minuten waarin producer, regisseur en cameraman, maar ook de belangrijkste acteurs én Waris Dirie aan bod komen. Tussen de interviews ziet u fragmenten uit de film, maar ook setopnamen in Afrika en Londen, plus een impressie over de ontvangst van de film op het Film festival van Venetië.

 

Desert Flower van regisseur Sherry Hormann is een aangrijpende film over een lichamelijke verminking die elke dag 6000 jonge meisjes treft in de Hoorn van Afrika, doch ook steeds meer bij ons, want ondanks het verbod voeren immigranten de besnijdenis van hun dochters ook in Europa en Amerika uit. De acteerprestaties zijn goed, de technische kwaliteit van het materiaal is zelfs uitstekend, maar misschien hadden de makers iets meer afstand moeten houden tot het autobiografische boek zodat Desert Flower veel minder een hagiografie van Waris Dirie was geworden dan nu het geval is.