FILM
Je zou denken dat iemand die Jeff Lebowski heet weinig naamgenoten heeft. Maar dat valt dus stevig tegen. Lebowski, een veertiger uit Los Angeles die zich nog steeds gedraagt als een hippie-nietsnut en zich The Dude laat noemen, heeft zelfs een naamgenoot in dezelfde stad. Zijn complete tegenpool bovendien, want de 'grote' Lebowski is een steenrijke zakenman. Een stel geldsjacheraars heeft dat verschil echter niet door. Zij bezoeken het appartement van de Dude en urineren op zijn geliefde kamertapijt. De Dude gaat verhaal halen bij zijn naamgenoot, vertrekt er met een nieuw tapijt onder de arm, maar ook met een opdracht. HIj moet zorgen voor een geslaagde geldoverdracht om de ontvoering van Lebowski's piepjonge liefje ongedaan te maken. Een ogenschijnlijk simpel klusje, maar de Dude wordt gedwarsboomd door onder meer een nymfomane kunstenares, een stel Duitse nihilisten en een lid van zijn bowlingteam met een Vietnam-obsessie. Arme Dude: hij beseft niet in welk een web vol intriges zijn simpele ziel zich begeeft...

De broertjes Coen hebben nog al wat cultfilms op hun actief, maar geen daarvan kan in status tippen aan The BIg Lebowski. De prent werd beschouwd als een minder geslaagde vingeroefening van de cineasten bij de originele release in 1998, maar groeide op amper een decennium tijd uit tot de meest geliefde - en met name de meest geciteerde - uit hun oeuvre. Persoonlijk vind ik dat iets te veel eer voor een degelijke, maar behoorlijk wisselvallige productie. Ja, alle kenmerkende elementen uit het werk van de Coens zijn aanwezig - dikkerdjes, zwijgzame eenzaten, groteske situaties, het mengen van humor met misdaad - maar volledig overtuigen doet The Big Lebowski nooit. Daarvoor is de prent te veel een filmpje dat de broertjes vooral voor zichzelf gemaakt hebben, zo lijkt het. Het is alsof ze al hun fetisjismen in één keer uit hun systeem wilden werken: iets wat ook de grotere variatie in hun werk nà The Big Lebowski zou verklaren.

Geslaagd is hoe dan ook de manier waarop de cineasten in hun scenario volledig het stramien van een klassieke noirroman volgen maar toch een prent produceren die daar aan de oppervlakte helemaal niet op lijkt. Vooral James M. Cain en Dashiell Hammett werpen een grote literaire schaduw over de plot. Hoofdpersonage is immers een man die tegen zijn zin in een wereld vol misdaad belandt, niet liever wil dan eruit te ontsnappen, maar bij iedere onverwachte wending dieper in het web van intriges terechtkomt. De gemiddelde kijker zal die noirconnectie nauwelijks maken omdat hij te veel wordt afgeleid door de groteske beelden die de Coens op hem afsturen. Met name het handvol droomsequenties is memorabel in al hun Wagneriaanse kitsch. Het blijkt een moeilijke evenwichtsoefening die de makers pas min of meer onder de knie krijgen na meer dan een uur film. En ook daarna worden uitstekende scènes afgewisselde met overbodige humoristische zijsprongetjes.

Wat The Big Lebowski alsnog drijvende houdt, ook in de minder goede stukken, zijn de visuele verbeelding van de makers en de kwaliteit van de cast. Cameraman Roger Deakins brengt Los Angeles - de stad is zonder meer een belangrijk karakter in de prent - prachtig in beeld, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor neonlichten. Ook de decors van Rick Heinrichs dragen bij tot de creatie van een wereld die perfect geloofwaardig is. En dat is ook nodig want de personages die deze wereld bevolken, zijn stuk voor stuk groteske karikaturen. De Coens beseften dat ze een cast van formaat nodig hadden en dus herkennen we zelfs in kleine bijrollen bekende koppen: David Thewlis, Peter Stormare, Tara Reid, Philip Seymour Hoffman en vooral John Turturro als de hilarische bowlende pederast Jesus. In de hoofdrol vertolkt Jeff Bridges de Dude als een bizarre, wereldvreemde hippie. De rol steekt schril af tegen het soort rollen dat Bridges eerder vertolkte, maar is inmiddels uitgegroeid tot zijn signatuurvertolking. Ook al kan je je vragen stellen over de grappigheid van zijn oneliners, de volledige immersie van Bridges in het karakter wekt respect op. Ook John Goodman is uitstekend op dreef als Vietnam-veteraan Walter, terwijl Steve Buscemi de tegenpool is van zijn rol in Fargo: een timide bowlingbuddy van de Dude. Ook het vermelden waard is Julianne Moore, die eens te meer haar reputatie van actrice die haar kleren niet aan kan houden op pellicule waarmaakt en de enige vrouw van betekenis in een van testosteron doordrongen rolverdeling.

Er zal nog veel water naar de zee moeten vloeien vooraleer men mij kan overtuigen van de status van The Big Lebowski als een (cult)klassieker. De komedies van de Coens zijn nu eenmaal te grotesk, te ridicuul voor mijn smaak. Ze spreiden trouwens keer op keer een gebrek aan écht goede grappen tentoon - hoewel ik hier een scène met een bad, een fret en de occasionele vermelding van het woordjes 'Johnson' zeker kon appreciëren. In hun zwarte komedies en thrillers (Fargo, No Country for Old Men, Miller's Crossing) komen de Coens doorgaans veel beter uit de verf. Na hun recentste triomf met het redelijk serieuze True Grit broeden de filmmakers waarschijnlijk weer op een lichtere komedie ter afwisseling. En dat betekent  - ook na, of misschien wel omwille van het zien van The Big Lebowski - dat ik net iets minder uitkijk naar hun volgende worp.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit van The Big Lebowski is waarschijnlijk beter dan we die tot op heden hebben gezien. Vooral in de nachtelijke scènes komen de scherpte en het uitstekende contrast er als absolute pluspunten uit. Ook de kleurenweergave is extreem helder. Maar daar staat tegenover dat de hoeveelheid grain hoger ligt dan je zou willen. De soundtrack bestaat uit een DTS-HD MA-spoor dat een wezenlijke bijdrage levert aan het creëren van een geloofwaardig wereldbeeld. De variatie tussen intieme en luidruchtige scènes vormt geen enkel probleem voor het knap gemixte audiospoor.

EXTRA'S
Deze Limited Edition Digibook bespreken, kan niet zonder het eerst te hebben over de mooie vormgeving. De disks bevinden zich in een harde kartonnen kaft waarin ook 24 glossy pagina's met extra info over de film te vinden zijn. De release bevat twee schijven: eentje met de film en de extra's, eentje met een digitale kopie. Op de filmschijf vinden we heel wat bonusmateriaal terug, waarvan een aantal via de U-Control-functie. Scene Companion laat je toe achtergrondmateriaal te bekijken terwijl de film speelt en Mark It Dude is een on-screenteller van de woorden Fuck en Dude. Geloof me: beide woorden passeren veelvuldig de revue. The Music of The Big Lebowski geeft op het scherm meer uitleg over de muzikale nummers op de soundtrack. Worthy Adversaries: What's My Line vraagt dan weer van de kijker om de vele citeerbare dialoogzinnen aan te vullen.

Maar de disk bevat ook extra's buiten U-Control. In The Dude's Life (10 min.) discussiëren de belangrijkste acteurs over het hoofdpersonage en The Dude Abides (10 min.) blikt terug op hoe de film op een decennium tijd een cultstatus verwierf. Flying Carpets and Bowling PIn Dreams (4 min.) gaat dieper in op de al eerder genoemde droomsequenties in de prent. Daarnaast bevat de schijf een Interactieve Map (10 min.) van de locaties in de film een uitgebreide selectie Foto's (17 min.) die Jeff Bridges nam tijdens de draaiperiode.

CONCLUSIE
The Big Lewboski is misschien wel de bekendste van alle Coen-films maar het is zeker niet hun beste. De mix tussen humor en misdaad werkt slechts gedeeltelijk en de humor gaat zo over the top dat niet iedereen de resulterende film op prijs zal stellen, al het goede werk van cast en crew ten spijt. Beeld en geluid halen een prima niveau op Blu-ray en de bonussectie is misschien geen strike, maar rolt toch zeker 7 of 8 pins omver.