Einde jaren tachtig voeren regisseur Wim Wenders en de Duitse danschoreografe Pina Bausch gesprekken over een film. Die slepen aan omdat Wenders van oordeel is dat hij haar ondertussen wereldberoemde dansstukken niet optimaal kan registreren. Na een bioscoopbezoek naar aanleiding van U2 3D (2005) verandert hij van mening, want 3D lijkt hem een uitermate geschikt formaat voor de registratie van Pina’s dansvoorstellingen. Het procedé van de film lag ondertussen al een tijdje vast en in samenspraak met Pina Bausch worden vier van haar dansprojecten geselecteerd voor de film: Café Müller, Le Sacre du Printemps (Frühlingsopfer), Vollmond en Kontakthof. De herneming van de producties is voorzien voor het seizoen 2009-2010 door het Wuppertaler Tanztheater – Pina’s vaste troep – zodat Wenders tijdens de opvoeringen met publiek z’n opnamen kon maken. Maar het project viel in het water toen Pina Bausch op 30 juni 2009 – twee maanden voor de start van het nieuwe dansseizoen – plots overleed.

 

Wenders bergt het idee van een film over Pina Bausch op, verwittigt de productiemaatschappij en informeert de financiers, maar komt op z’n stappen terug na een verzoek van Pina’s naaste medewerkers die hoe dan ook in het theaterseizoen 2009-2010 de geselecteerde voorstellingen op de planken willen brengen. Het lijkt ze een unieke kans om van Wenders’ film het ultieme eerbetoon te maken. Samen met dansers en choreografen gaat Wim Wenders aan de slag: eerst worden de vier voorstellingen een aantal keer integraal opgenomen en daarna speciaal opgevoerd om de camera toe te laten dichter bij de dansers te komen en close-ups te maken, vervolgens stelt Wenders in pure Bausch-stijl aan de betrokkenen de vraag of ze in een dansvariatie uit haar oeuvre uit willen drukken wat Pina voor hen betekende. Aan de hand van die antwoorden stelt Wenders een catalogus samen van opnamen die hij met de dansers wil maken op locaties in Wuppertal en in de vrije natuur. Hoe langer de samenwerking duurde, hoe losser we met het materiaal om durfden te gaan, zegt hij daarover in het lange interview in de Extra’s. En omdat het de bedoeling was om van Pina een 3D-film te maken, werden plekken uitgezocht die het concept zouden versterken.
 

 

Ondergetekende keek in Keulen naar de 3D-versie van Pina en het resultaat is zonder meer spectaculair, vooral Café Müller (een diepe bühne met een paar tafeltjes en heel veel stoelen) en Kontakthof (een quasi lege bühne met links en rechts een rij stoelen) doen er hun voordeel mee, want het perspectief is essentieel om een idee te krijgen van het zaaleffect van beide producties (voor wie die ooit onder die omstandigheden - live dus - gezien heeft). Voor de rest is het 3D-effect interessant, maar niet essentieel en het weegt in geen geval op tegen het ongemak van een plastic brilletje dat al een hele meute eerder op z’n neus heeft gehad. Interessanter is het geluid dat in een bioscoopzaal toch altijd anders en veelzijdiger klinkt dan thuis op de home cinema-installatie en waaraan veel aandacht is besteed, wat niet hoeft te verbazen, want bij Pina Bausch is de muziekscore even belangrijk als het dansstuk en de dansers zelf.

 

Pina Bausch krijgt u niet te zien in deze film tenzij in een paar korte fragmenten uit eerdere documentaires en tv-bijdragen. Ter wille van het 3D-effect worden ze geprojecteerd in een bioscoop waardoor Wenders diepte kan suggereren door z’n camera achter de toeschouwers te plaatsen (waardoor je dus de zaal en niet Pina Bausch in 3D ziet). Het is een foefje waarvoor je betaalt met een glimlach, maar het is een spielerei waarvoor een regisseur liefhebbers van animatie- en avonturenfilms wellicht probleemloos op de knieën krijgt. Van de medewerkers van de choreografe heeft Wenders alleen de stem overgehouden. Hij toont ze wel allemaal kort in vooraanzicht, maar interviews zijn bewust vermeden, om vervolgens over te gaan tot een dansbeweging waarin ze de hoofdrol spelen. Leuk is ook dat Wenders een kort fragment uit de documentaire Dancing Dreams (2010) van de regisseurs Anne Linsel en Rainer Hoffmann gebruikt waarin we een jonge cast tussen 14 en 18 jaar aan het werk zien met het materiaal van de productie Kontakthof, uiteraard in 3D, maar daarvan zal u op deze 2D-uitgave geen last hebben.
 

 

Pina is een film waarin de dans uiteindelijk centraal staat. Meer dan anderhalf uur toont Wenders de toeschouwer de mooiste en bekendste fragmenten uit vier topproducties van de Duitse choreografe, soms in de originele theateropstelling, andere keren op een gazonnetje in het centrum van Wuppertal met een passerende Schwebebahn op de achtergrond of gewoon in de Schwebebahn zelf, op de rand van een turfmijn in dagbouw ergens tussen Aken en Keulen, in een verlaten magazijn, een gigantische glazen serre of onder een stalen constructie van Gustave Eiffel ergens in het Ruhr-gebied. De fragmenten lopen vaak naadloos in elkaar over of zijn tot een prachtig geheel gemonteerd zoals in het fragment Kontakthof waarin drie generaties dansers moeiteloos samenvloeien. Van Café Müller zien we een zwart-witopname waarin Pina Bausch op de achtergrond danst terwijl op de voorgrond de stoelen in alle richtingen vliegen en bijgevolg alle aandacht opeisen, terwijl net op de achtergrond de essentie van de dans zichtbaar gemaakt wordt. Het fragment is gecombineerd met een 3D-opname van de recente opvoering in Wuppertal.
 

Het zal u niet verbazen dat de beeldkwaliteit niet minder dan perfect is en dat de 2D-versie geen nadelige gevolgen ondervindt door het feit dat het hier oorspronkelijk om een 3D-opname gaat. De lichtintensiteit lijkt overigens groter dan tijdens de 3D-projectie in de zaal. Donkere opnamen bevat deze film bijna niet – alleen de Frühlingsopfer-opnamen hebben de donkere achtergrond van de originele setting – maar dan zijn er weer genoeg elementen die voor voldoende detail en effect zorgen. Heel veel muziekopnamen zijn oorspronkelijk monoreleases en dat effect wordt ook behouden in de film. Voor de recente opnamen is een poging gedaan om het geluid te diversifiëren en een zeker surroundeffect te creëren wat soms tot verrassende resultaten leidt en zelfs in de oudste opnamen produceert het baskanaal een warm en aantrekkelijk geluid.
 

 

Als extra is een lang Interview met Wim Wenders toegevoegd (Frans met Nederlandse ondertitels) waarin hij het ontstaansproces en vooral de lange lijdensweg van de film uit de doeken doet. Voorts zijn er de Originele Bioscooptrailer Pinaen de Originele Bioscooptrailer Dancing Dreams, allebei uitgebracht door Cinéart/Twin Pics.

 

Pina van regisseur Wim Wenders is een uniek project waarin u fragmenten te zien krijgt van een aantal bekende en belangrijke danschoreografieën van Pina Bausch. De dansuitvoeringen zijn bloedmooi uitgevoerd en geregistreerd, de locaties perfect gekozen, het eerbetoon precies zoals de choreografe zelf: een werk van een immense schoonheid en weinig woorden. De technische kwaliteit van deze dvd is zo goed als perfect, maar om u niet op kosten te jagen is er gekozen voor een 2D-uitvoering. De kapitaalkrachtigen onder u kunnen ook kiezen voor de Blu-rayrelease (3 schijfjes waarvan 2 Blu-ray 2D/3D én de gewone dvd-release) met als extra’s de documentaire Dancing Dreams en de onuitgegeven documentaire Un Jour Pina a Demandé (55 min.) van Chantal Ackermans. Aan u de keuze.