SERIE
Meedogenloos hard. Dat is hoe de Eerste Wereldoorlog heeft toegeslagen op Downton Abbey. Butler Carson (Jim Carter) vindt nog amper mannelijk personeel, want zowat iedereen die een geweer kan vasthouden is onder de wapens geroepen. Robert Crawley, de hertog van Grantham (Hugh Bonneville), ziet het ook als zijn heilige plicht om als kolonel de wapens op te nemen tegen de Duitsers, maar al snel blijkt dat het contingent officieren waartoe hij behoort feitelijk niets méér doet dan in een mooi uniform vol klatergoud te zitten filosoferen aan een rijkgediende feestdis. Zijn vrouw Cora (Elizabeth McGovern) en zijn verre nicht Isobel (Penelope Wilton) menen echter dat Downton Abbey méér moet betekenen: ze stellen voor om het huis tijdelijk om te bouwen tot een revalidatiehospitaal waar de vaak zwaar verminkte soldaten, voor wie geen plaats is in de reguliere ziekenhuizen, zich leren aanpassen aan de nieuwe, vaak angstaanjagende werkelijkheid.




Bange luizen zoals Thomas (Rob James-Collier) willen liefst zo snel mogelijk van het front terugkeren. Thomas is zelfs bereid om vrijwillig zijn hand aan gort te laten schieten als dit hem een ticket uit de loopgraven kan opleveren. Intrigante O'Brien (Siobhan Finneran) kan Thomas bovendien weer langs de grote poort Downton Abbey laten binnentreden. Anderen, zoals William Mason (Thomas Howes), willen dan weer koste wat het kost mee gaan strijden aan het front, ondanks het feit dat hun gezondheid van die aard is dat ze dat beter niet doen; William is bovendien de enige overlevende zoon van zijn vader (Paul Copley); de schier oneindige reeks contacten van de Granthams zorgt er echter voor dat William als persoonijke assistent aan erfgenaam Matthew Crawley (Dan Stevens) wordt toegewezen. De immer bemoeizieke kokkin, Mrs. Patmore (Lesley Nicol), heeft haar keukenhulpje Daisy (Sophie McShera) min of meer in de armen van William gedwongen; waar dit begon met een onschuldig fotootje om mee te nemen naar het front, heeft ze het wicht aangepraat om zich met hem te verloven, zodat hij de moed erin zou houden. Zodra Matthew en William echter zwaargewond terugkeren uit de loopgraven en William op sterven na dood is, weet ze zelfs Daisy onder zoveel morele druk te zetten dat ze op zijn sterfbed met hem trouwt. De bedeesde Daisy durft echter tegen niemand opbiechten dat de hele verloving een charade is.




Hoe het ook zij, de oorlog haalt de barrières tussen de upper class en de lower class naar beneden. De jongste dochter des huizes, Sybil (Jessica Brown Findlay), volgt met succes een cursus verpleging opdat ze in het geïmproviseerde ziekenhuis zichzelf nuttig zou kunnen maken; eenmaal ze echter van het leven van de gewone werkman heeft geproefd, wil ze niet meer terug. Ze knoopt een relatie aan met de met links sympathiserende chauffeur Tom Branson (Allen Leech) en is zelfs van plan om samen met hem weg te lopen en in Dublin voor een quickie wedding te gaan, ongeacht of haar vader zijn wil door zal drijven en haar hiervoor onterven. Ook lady Edith (Laura Carmichael), die uit pure noodzaak heeft moeten leren autorijden, valt voor de charmes van landbouwer Drake (Fergus O'Donnell) die ze tracht te depanneren door met zijn tractor te rijden. Evenwel is dat zonder de bezwaren van de boerin (Cathy Sara) gerekend. Dienster Ethel Parks (Amy Nuttall) wordt door het hoofd van de huishouding, Mrs. Hughes (Phyllis Logan) op staande voet ontslagen als ze blijkt een nacht door te hebben gebracht met één van de patiënten, majoor Charles Bryant (Daniel Pirrie). Ze blijkt zwanger te zijn van een bastaardkind, wat haar veroordeelt tot de armoede, en noch de majoor, noch zijn familie, willen het kind erkennen. Hertog Robert zelf heeft alle moeite van de wereld om zijn eigen gevoelens voor de nieuwe meid Jane (Clare Calbraith), de vervangster van Ethel, te onderdrukken; ook zij is een alleenstaande moeder, maar haar man is in de oorlog omgekomen. Twee maten en twee gewichten...




Het huis Crawley gaat overigens gebukt onder de schandalen: Roberts persoonlijke butler Bates (Brendan Coyle), die al jaren van zijn vrouw Vera (Maria Doyle Kennedy) tracht af te raken, heeft besloten om te trachten de scheiding af te kopen, zodat hij eindelijk met de liefde van zijn leven kan trouwen, de meid Anna (Joanne Froggatt). De psychopatische Vera heeft echter besloten dat ze zal proberen om van Bates' leven een living hell te maken, door met alle mogelijke middelen de scheiding aan te vechten. Ze heeft daarbij een ultieme troefkaart: ze weet van het incident enkele jaren geleden waarbij een Turkse diplomaat een hartaanval kreeg op de slaapkamer van de oudste Crawley-dochter Mary (Michelle Dockery). Mary is daardoor beschadigde waar geworden, en ze mag blij zijn dát ze nog een huwelijkskandidaat vindt. De rijke krantenmagnaat Richard Carlisle (Iain Glen) ziet hierdoor de gedroomde kans om zichzelf in te werken in adellijke kringen: hij koopt het verhaal over van Vera, bedingt contractueel exclusiviteit, en laat het vervolgens in de doofpot verdwijnen. Vera is in alle staten, en niets schijnt het huwelijk van Bates en Anna nog in de weg te staan. Wanneer Vera echter kort daarop dood wordt teruggevonden na het consumeren van rattenvergif, wordt Bates opgepakt op beschuldiging van moord.




En de prijs die Mary heeft moeten betalen voor de doofpotaffaire is ook niet gering; ze dreigt zichzelf in een liefdeloos huwelijk te storten met de manipulatieve Carlisle. Het moment waarop ze het schandaal aan haar felgeplaagde vader zal moeten opbiechten komt met de dag dichterbij. Een huwelijk met haar vroeger geliefde Matthew is verder af dan ooit. Matthew heeft zich namelijk verloofd met een meisje uit de lagere adel, Lavinia Swire (Zoe Boyle). De liefde tussen het koppel lijkt oprecht; ondanks het feit dat Matthew zwaargewond van het front terugkeert en het even lijkt alsof hij nooit meer zal kunnen lopen óf voor een nageslacht kunnen zorgen, kiest Lavinia nog altijd voor hem.

En wie trekt op het einde van de dag weer aan de touwtjes en trekt alles recht wat scheefgegroeid is? Juist, hertogin-douarière Violet (Maggie Smith). Wie anders?




Het tweede seizoen van het fijne kostuumdrama Downton Abbey is zowat de antithese van het eerste seizoen: waar dit laatste eindigde met de aankondiging dat Europa zich officieel in staat van oorlog bevond, worden op één belangrijke verhaallijn na aan de meeste plots een happy end gebreid en schijnt na dit seizoen de rust op het landgoed weergekeerd te zijn. Met acht afleveringen, aangevuld met een winter special, én met de reeds in het eerste seizoen grotendeels uitgetekende karakters, zit in dit tweede seizoen een stuk meer vaart. De periode van de Eerste Wereldoorlog en het nasleepjaar bieden een mooi gestructueerd kader om de gebeurtenissen rondom het illustere Britse landgoed aan op te hangen. Niet toevallig eindigt deze tweede reeks op nieuwjaar 1920, waarbij het nieuwe tiental in de jaartelling een belofte van nieuwe opportuniteiten inhoudt. Het oorlogsgegeven (én het duidelijk toegenomen budget) maken dit tweede seizoen een stuk rauwer: het bloedbad van de oorlog wordt allerminst verbloemd. Downton Abbey is een fijn tijdsdocument waarin we door de ogen van de fictieve familie Crawley getuige zijn van de turbulente tijden in de eerste helft van de vorige eeuw, waarin wereldoorlogen, de industriële revolutie en de opkomst van het proletariaat de maatschappelijke verhoudingen bijzonder drastisch hebben hertekend. Een uitgelezen cast aan Britse acteurs, het neusje van de zalm van wat er op het eiland te vinden is, weet met bijzonder veel schwung gestalte te geven aan zowel de cast upstairs als downstairs. Dé publiekstrekker is evenwel de intussen al flink bejaarde Maggie Smith die als compleet van elke vorm van modernisme verstoken mater familias de touwtjes steviger in handen schijnt te hebben dan eenieder voor mogelijk houdt.




Voor een rijkgedetailleerd kostuumdrama met een zeer uitgebreide cast is Downton Abbey verrassend licht verteerbaar. Naast de eeuwige doen-ze-het-of-doen-ze-het-niet-cliffhanger tussen Matthew en Mary zorgt een myriade van kleine, alledaagse en niet al te ver gezochte beslommeringen van zowel het personeel als de adel, voor een mooi lappendeken waarbij de affectieve personages zich nu eens weer van hun beste kant laten zien, en dan weer hun kleine kantjes laten bovenkomen. De intelligente dialogen zijn een pluim op de hoed van bedenker Jullian Fellowes, die er in slaagt om het geheel niet gekunsteld te laten overkomen. Het coming of age-verhaal van de drie Crawley-zussen, die door de oorlog gedwongen worden uit hun ivoren toren te komen en elk op hun manier leren omgaan met hun volwassenheid, is een overduidelijke moderne hommage aan het romantisch werk van de Bronte-zussen, zij het honderd jaar verder in de tijd, in een wereld waarin zwarte magie zoals elektriciteit, automobiels, een telefoon en een tractor, werkelijkheid zijn geworden. Bijzonder weinig van de personages zijn karikaturaal neergezet - een outsider zoals playboy Carlisle even niet meegerekend - en alhoewel de meeste beslommeringen net iets té rooskleurig worden opgelost - zelfs de hardvochtige Mrs. Hughes neemt het op voor de zwangere dienstmeid die ze nota bene zélf heeft ontslagen - kan je de beslommeringen van de Crawleys allerminst ongeloofwaardig noemen. En ook de uitwerking van de reeks is schitterend: de magnifieke herenhuizen, de rijkversierde kostuums, het scala van vogelsoorten dat is uitgemoord om de douarière van de laatste nieuwe hoedenmode te voorzien... ITV heeft zich met deze reeks overtroffen. Dus kruip met uw geliefde onder een fleecedeken en zet een pot warme thee met honing klaar tijdens de komende winteravonden, en waan u even honderd jaar terug in de tijd...




BEELD EN GELUID
Meer nog dan de dvd-release komen in dit tweede seizoen van Downton Abbey de prachtige, statige herenhuizen van de late belle epoquemagnifiek uit de verf. Naast de tierlantijntjes en de wandtapijten zie je ook in elke rimpel in het gezicht van de hertogin-douarière haar twijfels verschijnen, telkens haar een nieuw inzicht te binnen schiet in verband met het eeuwige spel der menselijke verhoudingen. De HD-presentatie is zeer helder en de mooie, lichte kleuren en de realistische huidtinten worden enkel gedempt of volgeveegd met modder als dit voor het verhaal noodzakelijk is: de troosteloze grauwheid van de loopgraven is zo'n voorbeeld, en toont ons met redelijk veel zin voor realiteit de gruwel van de soldaten op het ogenblik dat ze beseffen dat ze slechts kanonnenvlees zijn. Het contrast in die scènes is hevig en compromisloos. Er werd voor deze reeks consequent gekozen voor een DTS-HD MA 2.0-track met heldere dialogen maar weinig dynamiek. De enige scènes waarin dit als een gemis kan worden beschouwd zijn die waarin de troepen van luitenant Crawley in de loopgraven onder vuur komen te liggen, en telkens gaat dit over scènes van hooguit een minuut.




EXTRA'S
De eerste aflevering werd voorzien van een audiocommentaartrack van de crew. In drie documentaires wordt wat nadere toelichting gegeven bij de zeden en gewoonten van de tijd, en hoe deze vertaald zijn in de reeks. In House to hospital (8:23) wordt stilgestaan bij de vraag of het realistisch was om zelfs in het verafgelegen Oxfordshire nog ziekenhuisbedden te installeren voor de oorlogsslachtoffers. Op Highclere Castle, waar de reeks is gefilmd, werd hiervoor ook een historisch zo correct mogelijke set gebouwd. Fashion and uniforms (11:13)is iets diepgravender dan uw dagelijkse kostuum-en-kledingfeaturette, omdat de oorlogssituatie én het feit dat de vrouwen uit die tijd soms nood hadden aan meer praktische kleding dan hun gebruikelijke jurken, kostuumdesigner Rosalind Ebbutt en geschiedkundig adviseur Alastair Bruce ertoe noopten om een deel van het verhaal te vertellen door de gebruikte kleding. Enkele leden van de cast onderstrepen ook over hoe de historisch meticuleuze kostuums ook nog eens moesten passen... Romance in a time of warfare (13:52) tenslotte verslaat de ingewikkelde regels voor omgang tussen de beide geslachten en over de grenzen van de diverse standen van de bevolking heen, met sociale aardverschuivingen zoals onterving, verstoting, gedwongen huwelijken, ongewenste kinderen en verplichte verhuis als ruggengraat. De disk bevat ook nog een reeks verwijderde scènes (11:57).

Wie meer bonusmateriaal wil zal opnieuw op jacht moeten gaan naar de exclusieve Australische versie.

CONCLUSIE
Het tweede seizoen van Downton Abbey verslaat de oorlogsjaren van de familie Crawley, met de daarbij horende romantische beslommeringen van familieleden en personeel. Deze uitstekende Blu-rayversie doet u alvast zin krijgen om bij de volgende belle epoque-feesten uw dijenkletsers van onder de mottenballen te halen.