SERIE
De goed ontvangen pilootaflevering zorgde ervoor dat de reeks Endeavour, over de jonge jaren van Inspector Morse, in 2013 groen licht kreeg. Parallel met de sequel Lewis over het hedendaagse wedervaren van Morse's voormalige rechterhand, worden we in Endeavour teruggekatapulteerd naar het Oxford van de jaren 60. We zien de jonge Endeavour Morse aan het begin van zijn carrière, nog niet als de verbitterde eenzaat die hij in de originele reeks geworden is, maar als een ietwat elitaire intellectueel wiens voornaamste doelstelling op korte termijn is om voor het examen voor brigadier te slagen. Morse's intellect wordt duidelijk naar waarde geschat door de doorgewinterde inspecteur Fred Thursday (Roger Allam), die de jonge onervaren snaak een kans wil geven. In tegenstelling tot Morse is Thursday een gelukkige familievader met echtgenote en twee kinderen, die, als hij 's avonds naar huis terugkeert, iemand anders heeft om tegen te praten dan een fles whisky of een stel fonoplaten van Maria Callas. Hoofdcommissaris Bright (Anton Lesser) kan de jonge ambitieuze Morse echter niet uitstaan, en het is een doorn in het oog dat Morse van Thursday méér mag doen dan alleen rapporten uittikken. Beat cop Jim Strange (Sean Rigby) - die later de overste van Morse zal worden - is Morse echter gunstig gezind, en ook met patholoog Max DeBryn (James Bradshaw) bouwt de jonge inspecteur een band van vertrouwen op. Morse laat echter vaak het belang van het onderzoek primeren op zijn eigenbelang, en dat breekt hem meer dan eens zuur op.

Net als Inspector Morse en Lewis bieden de enquêtes van Endeavour voer dat voor de liefhebbers van Britse misdaadreeksen eten en drinken tegelijk is. Het aantal referenties naar de hoofdreeks is bijna niet te tellen - zoals het opvoeren van Morses zus en stiefmoeder in Home, en de imminente aanwezigheid van allerlei modellen Jaguar. Toch weet de reeks vanaf het eerste ogenblik alvast een eigen smoel op te bouwen, waarbij iets meer dan de vorige twee reeksen, een rode draad door de afleveringen verweven zit. We komen ook geheel nieuwe aspecten van Morse's persoonlijkheid te weten: zo zien we in de aflevering Home dat hij verdraaid een scherpschutter eerste klas is, terwijl we de oude Morse nooit een wapen hebben zien trekken, en we zelfs betwijfelen of hij weet naar welke kant je de loop moet richten. In de naar Morse-normen redelijk uitgebreide nevencast is een opvallende verschijning die van Abigail Thaw als de flamobyante krantenredactrice Dorothea Frazil, een personage dat oorspronkelijk alleen maar zou meespelen in de pilootaflevering, maar omdat ze de dochter ván is, onverwacht populair werd. De afkorting van haar naam, D. Frazil, betekent zoveel als ontdooien, waarna de link naar de achternaam Thaw slechts een stapje verwijderd is. Een cryptogrammenfanaat als Morse zou het zelf niet beter kunnen verzinnen hebben. De makers vatten met enorm veel zin voor detail de tijdsgeest van het Engeland van de jaren 60, met alle politieke gevoeligheden van toen, zoals de koude oorlog, de kruistocht tegen homoseksualiteit of de beslommeringen van het Britse koningshuis. Dé natuurlijke biotoop van Morse blijft nog altijd de universiteit van Oxford, die nog altijd zit vastgeworteld in dezelfde archaïsche gewoonten als vandaag, waarbij de stiff upper lip vaak slechts een façade is voor een hoop zaken die het daglicht niet mogen zien, zoals seksuele uitspattingen van de faculteitsverantwoordelijken, eeuwenoude vetes die beslecht worden door elkaar een mes in de rug te planten of intellectuele diefstal van onderzoeksresultaten.

AFLEVERINGEN
2. Girl
De dood van secretariaatsstudente Margaret Bell (Fiona Ryan) lijkt op een ongeluk: Margaret had een hartkwaal en blijkbaar had ze niet op tijd haar medicijnen genomen. Evenwel ontdekt Morse dat haar vriendje, fysicastudent Denis Bradley (Alan Morrissey), dreigbrieven schreef naar professor Edmund Sloan (Jonathan Hyde), omdat die mee heeft gewerkt aan de ontwikkeling van de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. De nieuwe hoofdinspecteur, Bright, die zelf niet echt bright te noemen valt, zint het alleszins niet dat inspecteur Thursday de jonge Endeavour onder zijn hoede heeft genomen. Morse is immers nog altijd niet geslaagd voor zijn examen als brigadier, en Strange is de opinie toegedaan dat voetvolk als Morse zich beter onledig houdt met de zoektocht naar een fraudeur die het gasbedrijf oplicht door, zich uitgevend voor controleur, de muntjes uit de meters te pikken. Dan valt er echter een andere dode: Frank Cartwright (Dominic Taylor), de collega van Margarets huisarts Bill Prentice (Mark Bazeley), die - toeval bestaat immers niet - sir Sloans schoonzoon blijkt te zijn. Morse graaft diep in de familiebanden van de Sloans en merkt dat het gezin totaal ontwricht is door de zorg voor Sloans jongste dochter Pamela (Sophie Stuckey), die aan epilepsie lijdt. Tijdens zijn onderzoek ontmoet Morse bovendien voor het eerst constable Jim Strange, zijn toekomstige superieur...

3. Fugue
Bright heeft Morse nog altijd veroordeeld tot bureauwerk. Als de overspelige Evelyn Balfour (Kelly Price) en de botaniste Grace Madison (Lavinia Bertram) kort na elkaar vermoord worden, lijkt er geen enkel verband tussen de twee te bestaan. Morse - wie anders? - merkt echter op dat de manier waarop ze vermoord werden sterk lijkt op respectievelijk de wurging van Desdemona uit Verdi's opera Othello en de vergiftiging van Lakme uit de gelijknamige opera van Delibes. Bright meent dat Morse ze niet alle vijf op een rij heeft, maar Thursday dringt erop aan om hem aan het onderzoek toe te voegen, omdat hij de enige is die genoeg over opera's weet om de moordenaar te ontmaskeren. De politie krijgt bovendien de hulp van dr. Daniel Cronyn (Geoffrey Streatfeild), een man die in Amerika seriemoordenaars heeft bestudeerd en meent dat Oxford zijn eerste exemplaar mag verwelkomen. Een derde slachtoffer, Ben Nimmo, blijkt levend ingemetseld te zijn, zoals Ramades in Aïda van Verdi, en de moordenaar heeft bovendien op de plaats van het delict een foto van Morse opgehangen. Het is duidelijk dat de man Morse intellectueel uitdaagt om te zien wie van hen twee de slimste is. Maar probeert de moordenaar daarmee juist niet het onderzoek naar zijn hand te zetten? Of is Morse zijn intellectuele meerdere? Morse krijgt in elk geval de briljante ingeving dat de slachtoffers niet zomaar willekeurig gekozen zijn...

4. Rocket
Prinses Margaret bezoekt de prestigieuze wapenfabriel British Imperial Electric Company, waar de langeafstandsraketten Standfast Mark II worden geproduceerd. Morse krijgt de zeer ondankbare taak om te verhinderen dat vredesactivisten de prinses bekogelen met eieren. Terwijl voor het oog van de verzamelde pers de familie Broom, die aan het hoofd staat van de fabriek, de prinses rondleidt, wordt één van de arbeiders, Percy Malleson (James Merry), vermoord. De man was niet populair bij de rest van het personeel, dat hem ervan verdachtte dat hij geregeld klikte bij de directie. Er breekt zelfs een staking uit, die op een wel erg ongelegen ogenblik komt, want de Hashemitische prins Nabil (Darwin Shaw) staat op het punt een vet contract te sluiten. Directeur Henry Broom (Martin Jarvis) zit tevens met de handen in het haar wat zijn opvolging betreft: zijn ex-vrouw Nora (Jenny Seagrove) bezit een blokkeringsminderheid, hun oudste zoon Harry is gestorven, tweede zoon Richard (William Houston) is een drankorgel, derde zoon Johnny (James Northcote) een verwend joch, en dochter Estella (Rosalind Halstead) is persona non grata sinds ze het kamp van haar moeder heeft gekozen. De persoonlijke assistente van Henry, Alice Vexey (Maimie McCoy), herkent Morse echter nog uit haar studententijd, en was altijd hopeloos verliefd op hem. Dankzij haar komt Morse wat meer te weten over het reilen en zeilen van de fabriek, terwijl hoofdcommissaris alleen maar denkt aan de reputatie van zijn politiemacht en aan het sappige verhaal waar de pers zal van kunnen smullen zodra blijkt dat de moord praktisch onder de neus van de politie is gebeurd. Malleson had echter speciaal aangepast schoeisel, en een zoektocht bij de plaatselijke schoenmaker leert Morse dat de man twaalf jaar geleden onder de naam Eustace Kendrick de benen heeft genomen nadat zijn vriendin Olive Rix het uitmaakte en de dag daarna werd vermoord. Alhoewel hij de eerste verdachte voor de moord was, meent Morse dat Malleson/Kendrick speciaal is teruggekeerd om de moordenaar van zijn vriendin de rekening te presenteren, en daarbij de familie Broom viseert.

5. Home
Eén week voor zijn examen als inspecteur wordt agent Morse bij een banaal verkeersongeval geroepen om de nodige vaststellingen te doen. Het slachtoffer is professor Alistair Coke-Norris (Paul Venables); de dader heeft echter vluchtsmisdrijf gepleegd, en in alle garages van Oxford wordt uitgekeken naar een wagen met een onverklaarbare deuk. De weduwe Millicent (Poppy Miller) is net teruggekeerd uit Londen, waar hun dochter verpleegd wordt in een speciale instelling; na een ongeval leeft ze alleen nog maar als plant. De wagen blijkt toe te behoren aan het hoofd van Coke-Norris' faculteit, Jolyon Frobisher (Guy Williams), die echter beweert dat zijn broer ermee naar het vasteland is gereden. Coke-Norris was blijkbaar de laatste dam van verzet bij een omstreden immobiliëndeal waarbij een grond die eigendom was van het college, aan de stad geschonken werd voor een prestigieus vastgoedproject. Inspecteur Thursday onderzoekt intussen de diefstal van een vrachtwagen vol sigaretten, en het spoor leidt naar Vic Kasper (Clive Wood), een uit Londen uitgeweken crimineel die ooit een rol heeft gespeeld bij de moord op de toenmalige assistent van Thursday. Op een bijzondere wijze lijken de twee zaken met elkaar verstrengeld te zijn. Morse krijgt echter midden in het onderzoek telefoon van zijn halfzus Joyce (Sonya Cassidy), omdat zijn vader Cyril (Alan Williams) op sterven ligt.

BEELD EN GELUID
Er is iets eigenaardigs aan de hand met de releases van Endeavour. Een jaar na de pilot werd een eerste seizoen geschoten; blijkbaar zijn de rechten van het seizoen zelf in de handen van JustBridge terechtgekomen, dat tevens bezig is met een reeks geremasterde oorspronkelijke Morse-seizoenen, maar de rechten van de pilootaflevering zijn bij Dutch FilmWorks beland, die ook de rechten over Lewis hebben. Tenminste heeft Dutch FilmWorks de titel van de serie juist (Endeavour), want JustBridge heeft het voortdurend over Endeavour Morse, wat manifest fout is. Voor de consument is het allemaal erg verwarrend. Ook wat betreft de release van het eerste seizoen van Endeavour (verkeerd gelabeld als Endeavour Morse) van Just Bridge moeten we het stellen met een dvd in plaats van een Blu-ray, alhoewel ITV de reeks uitzendt in High Definition. Het beeld is een beetje een mixed bag: sommige scènes zien er scherp en kleurrijk genoeg uit, met onder meer rijke detaillering aan de militaire installaties in de aflevering Rocket, bij andere - de aflevering Home bijvoorbeeld - lijkt het alsof de lens in een pot vaseline is gevallen. Tegenover de pilootaflevering pleit voor Just Bridge in het voordeel dat de geluidstrack werd uitgevoerd in Dolby Digital 5.1. In een reeks waarin de voornaamste protagonist een haast maniakale operaliefhebber is, komt een aflevering als Fugue daardoor optimaal tot haar recht; maar ook de meer subtiele achtergrondgeluiden, zoals het geroezemoes op het politiekantoor of in de collegezalen, is aangenaam tastbaar.

EXTRA'S
Enkel cross-promotionele trailers. We hadden minstens een bon voor een gratis pint of ale in uw lokale pub verwacht.

CONCLUSIE
De genialiteit van Inspector Morse wordt uiteraard niet gehaald, al was het maar door het ontbreken van John Thaw, maar dit eerste seizoen van Endeavour komt gevaarlijk dicht in de buurt, niet in het minst door de charismatische vertolking van Shaun Evans als de jonge incarnatie van Oxfords bekendste speurneus. Must-buy!