SERIE
Wie er altijd al eens van gedroomd heeft om ongestraft desperado's af te knallen of zich over te geven aan zijn lusten in de armen van enkele wulpse saloonmeiden, en wie er de nodige dollars voor op tafel kan leggen - een vriendenprijsje van 40.000 dollar per dag - kan terecht in het futuristische themapark Westworld. Westworld wordt bevolkt door androïden die zodanig voorgeprogrammeerd zijn dat ze zich aan hun script van brave boerenmeid, nurkse sheriff of schietgrage desperado houden, maar ze zijn niet in staat de gasten van het park te doden, alhoewel een flink paar klappen nooit uit te sluiten valt. De advertenties spreken dan ook vol lof over het park, waar de bezoeker ondergedompeld wordt in een situatie "levensechter dan het leven zelf".

 

Nadat zijn compagnon Arnold jaren geleden op bizarre wijze zelfmoord heeft gepleegd, houdt bedenker Robert Ford (Anthony Hopkins) de touwtjes stevig in handen. Een kolossale pain in the ass voor de aandeelhouders, is Ford gefascineerd door de drang om de androïden zo levensecht mogelijk te maken. In de laatste update is hij er zelfs in geslaagd om kleine variaties op de voorgeprogrammeerde rol te implementeren, waardoor de androïden, of de hosts, zoals ze genoemd worden, levensecht onvoorspelbaar worden. En dit uiteraard binnen vooropgestelde parameters.

Maar daar begint de zever. Een paar van de hosts gedragen zich iets té onvoorspelbaar, en vooral, de manier waarop hun geheugen leeggeveegd wordt bij elke reset van het park, schijnt te falen. Personages zoals boerendochter Dolores Abernathy (Evan Rachel Wood) of hoerenmadam Maeve Millay (Thandie Newton) schijnen zich nog details te herinneren van hun vorig leven. Dat Dolores af en toe uit het park wordt gehaald en aan een kruisverhoor onderworpen door hoofdprogrammeur Bernard Lowe (Jeffrey Wright) is daar uiteraard niet vreemd aan. Bernard is overigens de eerste die merkt dat er iets loos is met de programmatie, en het feit dat, in tegenstelling tot de diagnostische tests bij de andere hosts, Bernard Dolores ondervraagt terwijl ze gekleed is, waar de andere hosts gewoonlijk naakt op een kruk zitten, toont aan dat Bernard haar als méér dan een gewone machine inschat. Als echter een robot plots van zijn koers afwijkt en zich naar de buitenzijde van het park begeeft met in een chip een hoop bedrijfsgeheimen van de coöperatie achter Westworld, vliegen de programmeurs en het hoofd van de beveiliging, Theresa Cullen (Sidse Babett Knudsen) elkaar niet alleen in de haren, bij de aandeelhouders klinkt de roep om het afzetten van dr. Ford, die net wil uitpakken met enkele nieuwe verhaallijnen, des te luider.

 

Tegelijkertijd volgen we de strapatsen van Logan (Ben Barnes) en William (Jimmi Simpson), aanstaande schoonbroers die voor hetzelfde bedrijf werken en die een uitje naar Westworld zien als een soort van een mengeling tussen een teambuilding en een vrijgezellenfeest. De flamboyante Logan doet zich te goed aan vrouwen en schietpartijen, en beschimpt voortdurend zijn schoonbroer omdat die het kneusje van de familie is en het totaal niet ziet zitten om zijn grenzen te verleggen, zeker niet omdat hij op het punt staat met Logans zus te trouwen. William geraakt echter in de ban van Dolores' verschijning, en ongewild komt er een duistere kant van zijn persoonlijkheid naar boven waarvan hij het bestaan niet had vermoed. Elders loopt een man in het zwart (Ed Harris) gekleed rond, blijkbaar een steenrijke vaste klant van het park, die geobsedeerd is door het beleven van álle verhaallijnen die het park te bieden heeft. Hij is bezig met een hectische zoektocht naar dé ultieme Westworld-belevenis: de zoektocht naar een doolhof. Dat doolhof staat echter symbool voor de laatste stap in de geestelijke evolutie van de hosts: eens ze die 'puzzel' hebben opgelost, hebben ze een volledig zelfbewustzijn ontwikkeld; en als ze op dat ogenblik beseffen dat ze eigenlijk kanonnenvlees zijn, gedoemd om de grillen van de 'goden', hun ontwerpers, in te willigen, gaan de poppen aan het dansen en keren de androïden zich tegen hun makers...

 

Een pretpark dat de makers niet meer in de hand hebben, dat in chaos vervalt en waarin de scheppingen zich tegen hun makers keren. Als u bij dit gegeven aan Jurassic Park moet denken, dan zit u nog niet zo heel ver naast de waarheid. Westworld was oorspronkelijk een film uit 1973 met de legendarische Yul Brynner, die het als robot beu was om voor het plezier van de bezoekers afgeknald te worden en zijn gram haalde op zijn menselijke tegenstanders. Het scenario voor de film werd niet alleen geschreven door wijlen Michael Crichton, de geestelijke vader van het wereldberoemde dinosaurussenpark, maar Crichton kroop nog eens zelf in de regiestoel ook. Westworld, de film uit 1973, heeft een zekere cultstatus verworven, en met het vacuüm in gedachten dat Game Of Thrones bij HBO zal veroorzaken eens na volgend seizoen de winter eindelijk bezworen is (of dat denken we toch), opteerde de Amerikaanse betaalzender voor een aanpassing tot serie van de film.

 

Zoiets betekent natuurlijk onvermijdbaar dat nieuwe narratieve nevenplots moeten worden aangeboord om de verhaallijn uit te smeren. In feite worden in het eerste seizoen van Westworld vier verhalen verteld: het wedervaren van Logan en William in het park, de moordraids van de man in het zwart, de hoerenmadam Maeve die tot zelfbewustzijn komt en als metaverhaal daar bovenop de besognes van de uitbaters van het park, die de hete adem van de aandeelhouders in de nek voelen. De verhalen blijken pas in de laatste aflevering in elkaar te vallen, wanneer we vernemen dat - zonder major spoilers te openbaren - we qua tijdlijn negen afleveringen lang voor de gek zijn gehouden. De producenten, met aan het roer Jonathan Nolan (ja, de broer van) en zijn vrouw Lisa Joy, hebben niets aan het toeval overgelaten: er wordt uitsluitend gewerkt met acteurs op topniveau, die - in het geval dat ze gecast zijn als androïde - moeten leven met het feit dat ze in het atelier waarin ze opgekalefaterd worden in full frontal nudity te bewonderen zijn. Vooral voor een actrice als Thandie Newton, die hierin een dragende rol heeft, kunnen we indenken dat de rol mogelijk voor enige controverse kan zorgen, maar anderzijds een rechtstreekse sollicitatie voor een Emmy Award inhoudt. Natuurlijk moet HBO tegen shows als Game Of Thrones opboksen in de grafische manier waarop geweld en seks getoond worden, en de orgiescène uit aflevering 5 doet die uit Eyes Wide Shut lijken op een kinderfeestje.

 

Westworld is alleszins géén belediging van het intellect: het eerste seizoen dat toepasselijk de ondertitel The Maze heeft meegekregen, ís inderdaad een puzzel met meerdere lagen, waarbij onder elk tegeltje weer een nieuwe puzzel prijkt. De reeks vraagt enige inspanning van de kijker en zeker de eerste twee afleveringen zijn redelijk lang uitgesponnen, zodat je voldoende greep krijgt op het bizarre universum, vooraleer de actie werkelijk losbrandt. Westworld is echter een schoolvoorbeeld van hoe je van een film een televisiereeks kan maken door er elementen aan toe te voegen die wel degelijk een meerwaarde bieden. Desondanks blijft de centrale boodschap van Michael Crichtons oeuvre intact: complexe systemen hebben de neiging om aan de controle van hun makers te ontsnappen, met alle gevolgen vandien.

Veranderd is de setting: Crichtons film speelde zich af in de jaren '70, en de brave man kon nooit hebben bevroed dat de technologische vooruitgang op die tijd zo vooruit zou zijn gegaan. Zo worden de androïden in toom gehouden door een futuristische tabletcomputer die het personeel van het park altijd bij zich heeft, waarmee ze 'verbinding' kunnen maken met het electronisch brein van de hosts. De speciale effecten zijn voorbeeldig, maar ook goed gedoseerd: voor veel van de actie volstaan de middelen die men er bij het draaien van een gewone western tegenaan pleegt te smijten. Het is pas als de androïden na een zoveelste schietpartij op de operatietafel behandelen, waar ze door 'dokters' weer in elkaar worden geflanst om bij een volgend midweekverblijf weer operationeel te zijn, dat de digitale trukendoos wordt opengegooid en we van Evan Rachel Wood bijvoorbeeld een endoskelet te zien krijgen. Ook eerbiedigt deze reeks Crichtons erfenis: het personage dat Ed Harris speelt, en vooral de manier waarop hij gekleed is, is een duidelijke verwijzing naar het personage dat Yul Brynner in de oorspronkelijke film neerzette.

 

In de achtergrond speelt voortdurend de vraag of wij het recht hebben om voor god te spelen en androïden naar ons evenbeeld te scheppen, en vooral wat hen verschillend maakt van ons. Hebben androïden een ziel? Een vraag die onder meer ook in cultklassieker Blade Runner gesteld wordt. Zoals meestal in Crichtons werk volgt er op deze vraag geen happy end: eens de hosts tot een niveau van zelfbewustzijn zijn gekomen, beseffen ze ook de uitzichtloze situatie waarin ze gedwongen zijn, en keren ze zich tegen hun scheppers. Westworld is echter ook een verhaal over hoe genadeloze risicokapitalisten omgaan met baanbrekende technologie, en menen het beter te weten dan de experts in het veld, die beter de finesses van hun revolutionaire technologie kunnen inschatten, en die niet gehoord worden totdat het te laat is. De menselijke natuur wordt daarbij vaak afgeschilderd als immoreler dan die van de robots: zo is programmeur Lee Sizemore (Simon Quarterman) er maar wat graag vanop de eerste rij bij om de aandeelhouders te wijzen op Fords fouten, uit rancune omdat Ford zijn verhaallijnen in het draaiboei van het park heeft geschrapt. Lee probeert zijn kansen te vrijwaren om Ford te vervangen eens die door de raad van bestuur aan de kant wordt geschoven, wat alleen nog maar een kwestie van tijd lijkt.

 

De oorzaak van alle ellende ligt dus bij het menselijk falen: in Jurassic Park ging dat om de programmeur die de beveiliging had omzeild om zo bedrijfsgeheimen naar buiten te smokkelen. In Westworld liggen de zaken niet zo eenduidig vast: er zijn altijd wel perverten onder het personeel te vinden die het leuk vinden om een host seksueel te misbruiken en vervolgens het geheugen te resetten, maar er is ook een ambitieuze lokale variant van Guust Flater (Eddie Shin) die per se zelf een androïde-vogeltje wil construeren, en daarvoor van het beter gekwalificeerd personeel geavanceerde apparatuur 'leent' met nefate gevolgen, om dan maar te zwijgen over de vraagtekens die moeten geplaatst worden bij dr. Fords levensgevaarlijke experimenten. Er wordt voortdurend gehint dat deze al minstens het leven hebben gekost aan Fords toenmalige vennoot Arnold, maar het is pas op het einde van de reeks dat je de precieze omstandigheden te weten komt waarin Arnold om het leven is gekomen; en dan wordt de link met met geknoei met het wonder der schepping pas écht duidelijk.

 

De thematiek doordringt verder alle aspecten van de productie. Zo wordt in de opening credits, maar ook in de reeks zelf, vaak gebruik gemaakt van een pianola, zo'n zelfspelende piano die je nogal eens in westerns ziet opduiken. In de openingsscène zien we steevast hoe de piano uiteindelijk uit zichzelf begint te spelen, wat symbool staat voor het ontwikkelen van zelfbewustzijn. In de Mariposa-saloon staat bovendien zo'n ding dat voortdurend verwesternde versies van bekende pophits staat te spelen, een knipoog naar het anachronistische aspect van de reeks. De karakteruitdieping en vooral de manier waarop de verhaallijnen in elkaar vallen flirt tegen het einde van de reeks met het overspelen van de hand, en de productie liep naar verluidt daardoor de nodige vertraging op. Het eindresultaat mag er echter zijn en is gedurfd. Westworld is kortom een heerlijk complexe, diep gelaagde parabel waarin het slechtste van de mens bovenkomt en de ontvoogdingsstrijd van de androïden nog niet zo héél onaannemelijk is. Denk daar volgende keer aan als u nog eens een robotstofzuiger koopt.

 

BEELD EN GELUID
Westworld is de eerste televisiereeks die ook in UHD wordt uitgebracht. Wij bekeken echter de gewone Blu-rayversie en daar is niets op aan te merken. Om de sfeer van authentieke westerns op te roepen werd de serie uitzonderlijk nog op pellicule geschoten en onmiddellijk digitaal ingescand, wat onder meer een erg grainy achtergrond veroorzaakt. Westworld wisselt voortdurend tussen twee settings: de zanderige, zonnige scènes in het park worden afgewisseld met koele, onaardse shots die de gigantische stad-onder-het-park moeten voorstellen, waarbij blauw en grijs de voornaamste kleuren zijn en een bleke, ongezonde neonverlichting zorgt voor de belichting. Details zijn van prima kwaliteit, of het nu over de analoge zaken zoals de franjes aan de kostuums van de dames in het park gaat of over de digitale maquette waarmee de technici in de controleruimte aan de slag gaan. Het contrast is fijn, de closeups laten veel details zien en de weidse prairielandschappen zijn heerlijk om te bekijken. De DTS-HD MA 5.1-track zit vol surroundeffecten, en ook hier wordt naadloos overgegaan van de weidse omgevingen in open lucht naar de claustrofobische hokjes waarin de technici de hosts repareren en waar overal valse echo's weerklinken. De vele, vele schietpartijen klinken dynamisch en laten het LFE-kanaal werken voor de kost. Voor de soundtrack werd Ramin Djawadi, tegenwoordig hofleverancier bij HBO, aan boord gehesen.

 

EXTRA'S
Op de eerste schijf vinden we een inleiding About the Series (2:13) terug, waarin acteurs James Marsden, Thandie Newton en Evan Rachel Wood alsook producenten Jonathan Nolan, Lisa Joy en de alomtegenwoordige J.J. Abrams. ons in de wereld van Westworld inleiden. In An Invitation to the Set (2:16) wordt dit nog eens dunnetjes overgedaan; waarom deze twee nagenoeg identieke features niet tot één werden gesmeed, is me een raadsel. De symboliek achter de openingscredits wordt uitgelegd in Imagining the Main Title (14:08) door Jonathan Nolan, Lisa Joy, componist Ramin Djawadi en graphic design executive Jennifer Hall. Welcome to Westworld (7:43) is nog maar eens een inleiding, maar ditmaal beter gestoffeerd, en voorzien van wat making of-materiaal. Realizing the Dream: First Week on the Set of Westworld (11:22) neemt ons in gezelschap van cast en crew mee naar Utah, waar de buitenopnames zijn gebeurd.

Schijf twee bevat een bijdrage Reality of A.I.: Westworld (4:30), warin gefilosofeerd wordt over het vraagstuk of de androïden uit de reeks realistisch zijn, en een flauwe gag reel (1:40). De langste bijdrage staat op de derde disk Crafting the Narrative (29:16). Hierin geven Jonathan Nolan en Lisa Joy commentaar bij een aantal scènes uit de seizoensfinale. Daarnaast bevat deze disk ook nog The Key to the Chords (8:05), een bijdrage over Ramin Djawadi's werk, waarin de automatische piano centraal staat. Gespreid over de drie schijven vinden we ook nog zeven documentaires "The Big Moment" terug, waarin cast en crew commentaar geeft bij enkele van de belangrijke hoogtepunten van de reeks. Omwille van spoilergevaar bekijkt u die uiteraard best pas ná de afleveringen.

CONCLUSIE
Als Westworld uw interesse niet wekt, dan zal waarschijnlijk niéts uw interesse wekken. De reeks blaakt van de ambitie, en weet de verwachtingen in te lossen. Hoe hier verhaalsmatig een vervolg aan moet worden vastgeknoopt, is een zorg voor later.