FILM
In 2019 (de film dateert van 1982) is de Aarde verworden tot een vervuild en overbevolkt nest waarin de Amerikaanse en Chinese cultuur elkaar verdringen. Wie uit dit hellhole wil ontsnappen, wordt verzocht zich te vestigen op één van de buitenaardse kolonies. Om het leven op die kolonies te vergemakkelijken, heeft de Tyrell Corporation een serie levensechte androïden ontworpen, die onvoorwaardelijke gehoorzaamheid verschuldigd zijn aan de mensen. De automaten zijn echter tot een vorm van zelfbewustzijn gekomen, en ze hebben het vooral moeilijk met hun sterfelijkheid - de Tyrell Corporation heeft ervoor gezorgd dat ze een levensduur hebben van maximaal vier jaar. De aanwezigheid van de androïden op Aarde is echter verboden; toch slagen zes exemplaren van het nieuwste model Nexus-6 erin om op Aarde op zoek te gaan naar dr. Eldon Tyrell (Joe Turkel), de directeur van de Tyrell Corporation, om hem met lichte dwang ervan te overtuigen hun levensduur te verlengen.

 

Twee van de zes hebben de landing op Aarde niet overleefd; de vier anderen echter zijn op het oorlogspad. Dit is het moment waarop Rick Deckard (Harrison Ford) onder de wapens wordt geroepen voor een laatste klus. Deckard is een ex-Blade Runner, een speciaal getrainde politieagent wiens enige taak eruit bestaat om ontsnapte androïden te elimineren en neer te schieten zonder vragen te stellen. Nadat één van de vier, Leon Kowalski (Brion James), betrapt wordt op een negatieve Voight-Kampfftest - de test die androïden van echte mensen kan onderscheiden - blijkt dat hij zich reeds op de loonlijst van de Tyrell Corporation heeft weten te plaatsen. Deckard gaat achter hem aan en elimineert onderweg Zohra (Joanna Cassidy) en Leon, alvorens hij de strijd aanbindt met het brein van de bende, Roy Batty (Rutger Hauer) en zijn vriendin, de seksandroïde Pris (Daryl Hannah). Deckard heeft echter in tussen als studiemateriaal bij de Tyrell Corporation kennisgemaakt met Rachael (Sean Young), een androïde die zo delicaat geprogrammeerd is dat ze van zichzelf niet bewust is dat ze een androïde is. Deckard wordt verliefd op haar, goed wetende dat hun liefde gedoemd is vanwege de beperkte houdbaarheidstermijn van Rachael. En het ergste moet nog komen: Deckard begint gaandeweg te twijfelen of hij zélf geen androïde is...

 

De ontstaansgeschiedenis van Blade Runner is een film op zich. Regisseur Ridley Scott had het wel gehad met de 'vriendelijke' sciencefiction waarin lieve knuffelbare robotjes of schattige aliens de dienst uitmaakten, en nadat hij met Alien in 1979 ons liet kennismaken met de donkere kant van het genre, wilde hij op de ingeslagen weg voortgaan en ons een detective noir voorschotelen die zich in een bleke, grauwe toekomst afspeelt. Hij gebruikte hiervoor het kortverhaal Do Androids Dream of Electric Sheep? van Philip K. Dick als uitgangspunt, maar de productie van de film werd voor hem een desillusie, vooral omdat de studio zich erg bemoeide met de prent. Zo werd in goeie noir-traditie een voice-over voorzien voor Harrison Fords personage, waardoor de mysterieuze sfeer van de film iets té expliciet werd uitgelegd opdat je als kijker de missende delen door je fantasie zou kunnen laten invullen. Er kwamen twee prints van de film op de markt, één voor de Europese zalen en één voor de afschuwelijke puriteinen in Amerika, waarin het bloot en geweld werden afgezwakt. De film flopte aan de kassa's, ook al omdat die nagenoeg tegelijkertijd uitkwam met Spielbergs meer familievriendelijke E.T.,  en het leek even alsof Blade Runner een tweede, bescheiden leven zou krijgen in het videocircuit, enkel en alleen voor de liefhebbers.

 

Daar verwierf Blade Runner al gauw een cultstatus, en het was vooral door het ophemelen van de film door collega-regisseurs, die bekenden dat ze zich creatief hadden leiden door Scotts voorbeeld in het maken van prenten die je zou kunnen bestempelen als science fiction-noir, dat de film nooit geheel uit de aandacht verdween. In 1989 vond een geluidstechnicus van Warner in de archieven een 70 mm-kopie van de film zoals Scott die had gemaakt vooraleer de studio die verknoeid had, en in 1990 werd de film op een 70 mm-festival vertoond in het Cineplex Odeon Fairfax Theater, verkeerdelijk in de veronderstelling dat het de International Cut uit 1982 was. Deze workprint-versie, nog zonder credits, bracht Ridley Scott op het idee om de film te restaureren als Director's Cut, welke uitkwam in 1992. Ridley Scott vond dit echter onvoldoende, en wilde deze versie aanvankelijk niet als DC bestempelen. Doorheen de jaren heeft Scott dan nog aan de versie zitten morrelen totdat alles wat hem betreft goed zat, en in 2007 zag de Final Cut het levenslicht.

 

Was Blade Runner misschien het geprefereerd kindje van Scott, dan kan datzelfde niet gezegd worden van Harrison Ford. De acteur heeft nooit onder stoelen of banken gestoken dat hij in de film dik tegen zijn zin heeft geacteerd, en heeft jarenlang zelfs niet meer over zijn rol van Deckard willen spreken met de pers, wat onder meer verklaart waarom Deckard in de film zo zwaar op de hand is. Pas in 2007 heeft Ford zich min of meer verzoend met de situatie, ook al omdat de film intussen de status van een classic heeft verworven. De manier waarop 2019 in de film wordt afgebeeld is intussen al lang achterhaald: zo is er in de film op gegeven moment lichtreclame te zien voor het computermerk Atari, dat al lang over kop is gegaan. De film blijft anno 2018 echter overeind, en is zowel naar vorm als naar inhoud toe één van de meest geanalyseerde prenten uit de filmgeschiedenis. De zwaarmoedige sfeer, het gewelddadige gevecht tussen Deckard en Batty en vooral de hallucinante filmscore van Vangelis, maken de film tot verplichte kost.

 

BEELD EN GELUID
De eerste schijf bevat Scotts final cut, en deze Amerikaanse versie van de Blu-ray is opnieuw gerenderd van een nieuwe 4K-bron waarbij de foutjes in de print er omzeggens met een pincet zijn afgehaald. De film ziet er dan ook niet 25 jaar oud uit, en vooral de speciale effecten hebben erg veel van hun luister behouden. De kleuren zijn helder en vibrant, en de zwartniveau's ongelofelijk diep; de neonverlichting heeft geen last van colour bleeding. De film is wat grauw qua toon, maar dit hoort volkomen bij de visie die Scott voor ogen had. Uiteraard is de beeldkwaliteit een stuk minder in de andere vier versies die in deze speciale Collector's Edition zijn opgenomen, maar laten we het erop houden dat daar de originele filmkwaliteit bewaard is gebleven omwille van filmhistorische redenen, zodat we ook duidelijk kunnen zien waar het met de vorige versies van de film exact is misgelopen. De geluidstrack van de Final Cut is opgewaardeerd naar Dolby TrueHD 5.1, en is een fijn voorbeeld van wat je met sound design allemaal kan bereiken. De speciale effecten zoals de galmende reclameboodschappen die over de stad weerklinken, de hevige regenbuien, de overbevolkte straten... alles komt zeer helder uit de verf. De vier archiefversies zijn allevier uitgevoerd in Dolby Digital 5.1.

EXTRA'S
Deze selectie extra's was eerder al terug te vinden op de Ultimate Edition op dvd. We krijgen hier een vijf disk-set met op de eerste schijf de Final Cut van de film, de derde schijf bevat de beide versies uit 1982, internationaal én Amerikaans, samen met de Director's Cut uit 1992, terwijl schijf 5 de Workprint uit 1990 bevat, allen op Blu-ray. Schijven 2 en 4 zijn gewone dvd's.

 

Disk 1 (Blu-ray) bevat een korte inleiding door Ridley Scott, gevolgd door een audiocommentaar, ongeveer het beste in zijn soort, waarin Scott zeer openhartig is over de turbulente ontstaansgeschiedenis van Blade Runner. De tweede commentaartrack werd ingesproken door producer/coscenarist Hampton Fancher, coscenarist David Peoples, producent Michael Deeley en productieassistente Katherine Haber, die het hebben over het spanningsveld tussen de diverse mogelijkheden van het scenario en de bugdettaire beperkingen. Audiocommentaar nummer drie gaat vooral over de visuele effecten en is ingesproken door Syd Mead, productiedesigner Lawrence G. Paull, art director David L. Snyder en speciale effects-supervisors Douglas Trumball, Richard Yuricich en David Dryer. Deze laatste commentaartrack is er één van de drogere soort.

Disk 2 (dvd) bevat de documentaire Dangerous Days: Making Blade Runner (3:33:57), en als de speelduur van een dergelijke documentaire al die van de film zelf flink overstijgt, is dat meestal een teken dat we als filmliefhebber de traktatie van het jaar krijgen. Dangerous Days is een openhartige documentaire waarin zowat iedereen van betekenis die ooit aan de film gewerkt heeft, voor de camera wordt gehaald, en waarin er een eerlijk portret wordt geschilderd van de ontstaansgeschiedenis van de film, met de fraaie maar ook met de minder fraaie kanten van de productie, zoals Harrison Fords snoeiharde kritiek op de prent en de turbulente bemoeienis van de studio. De acht chronologisch gerangschikte segmenten waarin de ontstaansgeschiedenis van de film uit de doeken wordt gedaan zijn:
- Incept Date - 1980: Screenwriting and Dealmaking (30:36)
- Blush Response: Assembling the Cast (22:43)
- A Good Start: Designing the Future (26:34)
- Eye of the Storm: Production Begins (28:46)
- Living in Fear: Tension on the Set (29:23)
- Beyond the Window: Visual Effects (28:47)
- In Need of Magic: Post-Production Problems (23:05)
- To Hades and Back: Release and Resurrection (24:09)

 

Disk 3 (Blu-ray) bevat de internationale en Amerikaanse cuts uit 1982, beide vergezeld van een video-introductie door Ridley Scott. De versies bevatten allebei de gehate voice-over waarin Harrison Ford tekst en uitleg geeft bij zijn doen en laten, en eindigen allebei met een zeemzoet happy end dat compleet haaks staat op het donkere timbre van de film zelf, maar het werd door de studio opgedrongen. De versies verschillen met elkaar vooral qua gebruik van geweld en naaktheid, waarbij voor de puriteinse yankees de schaar iets nadrukkelijker werd gehanteerd. Volledigheidshalve bevat deze schijf ook nog de director's cut uit 1992, die eerder al los verkrijgbaar was op dvd, eveneens voorzien van een inleiding door Scott. Het verschil met de Final Cut op de eerste schijf is niet zo groot; de voice-over van Ford alsook het happy end werden er meedogenloos uitgesneden, en de droomsequentie met een eenhoorn, waardoor Deckard over zijn eigen aard begint te twijfelen, werd in deze versie toegevoegd. Niet alle speciale effecten staan echter al even goed op punt.

Disk 4 (dvd) bevat het Enhancement Archive, laten we zeggen de extra's die niet in Dangerous Days pasten. In het hoofdmenu Accesskan je de features met een handige play all-functie achter elkaar afspelen (2:13:49). Onder de noemer Inception begint deze met de documentaire The Electric Dreamer: Author Philip K. Dick (14:23) waarin kenners en familie de visie van wijlen Philip K. Dick bespreken. In Sacrificial Sheep: The Novel vs. The Film (15:10) wordt besproken wat er allemaal op de offertafel van de scenaristen is gesneuveld, en Philip K. Dick: The Blade Runner Interviews (25:48) bevat veertien audiointerviews met de auteur waarin die het bewerken van Do Androids Dream Of Electric Sheep naar een film beschouwt; Dick overleed overigens vlak voor de première. De fragmenten zijn eerder van belabberde audiokwaliteit.

De sectie Fabrication bevat enkele meer technische bijdragen, over grafisch design in Signs of the Times: Graphic Design (13:41), de kledij in Fashion Forward: Wardrobe and Styling (20:41) alsook screentests van Nina Axelrod en Stacey Nelkin, die respectievelijk testten voor Rachael en Pris, in Screen Tests: Rachael and Pris (8:55). Van de footage met Sean Young en Daryl Hannah is de audio verloren gegaan. The Light That Burns: Remembering Jordan Cronenweth (20:03) betoont eer aan de aan de ziekte van Parkinson overleden man die als director of cinematography was aangetrokken voor de film en een BAFTA-award heeft aan overgehouden aan zijn cyberpunk-visie voor de film. De heilige graal voor Blade Runner-liefhebbers zal echter allicht de collectie van 24 verwijderde en alternatieve scènes (47:41) zijn.

 

De sectie Longevity bevat het promotiemateriaal: eerst en vooral zijn er 3 promotionele featurettes (36:19) uit 1982 die eertijds bezoekers moesten overtuigen om naar de cinemazalen te trekken. Naast 6 trailers en TV-spots bevat de sectie ook drie 'nieuwere' featurettes. In Promoting Dystopia: Rendering the Poster Art (9:38) wordt het ontwerp van de filmposter besproken, Deck-a-Rep: The True Nature of Rick Deckard (9:34) buigt zich over de controversiële vraag of Deckard nu al dan niet zélf een replicant is, en Nexus Generation: Fans and Filmmakers (21:52) laat enkele fans van de film aan het woord, van regisseurs als Frank Darabont en Guillermo Del Toro tot Jan-met-de-pet.

Disk 5 (Blu-ray) bevat om historische redenen ook nog de workprint-versie van de film, eveneens voorzien van een inleiding door Ridley Scott. Het gaat hier om de print die in 1990 de interesse voor de film opnieuw deed opleven; de voice-over is er uit, maar ook de scène met de eenhoorn zit er nog niet in, en deze versie heeft geen eindgeneriek. De prent wordt historisch geduid in een audiocommentaar door Paul Sammon, Blade Runner-kenner van het eerste uur en auteur van het gezaghebbende boek Blade Runner: Future Noir. Tot slot bevat de laatste schijf nog de documentaire All our variant futures (28:31), zoals het betaamt een mooi afsluitend werk over de totstandkoming van de Final Cut.

CONCLUSIE
Slechts weinig films zijn zo uitvoerig gedocumenteerd als Blade Runner, en de film betekende ook een scharniermoment in de geschiedenis van de science fiction noir. Nederlandse ondertiteling is niet aanwezig op deze set, en intussen is er al een nieuwe versie uit waarin de twee dvd's op deze schijf zijn vervangen door één Blu-ray, zij het met dezelfde inhoud.