FILM 
Rainer Werner Fassbinder, voor de één een gepatenteerd varken, maar voor de meeste toch een zeer unieke filmmaker die hoewel geroemd door de critici vooral om het lof van het publiek gaf. Iets dat hij pas zou krijgen in 1979 met Die Ehe Der Maria Braun. Voorheen was deze workaholic vooral een graag geziene gast op filmfestivals, hoewel hij daar zelf geen bal om gaf. Een zeer groot talent, maar dat werd niet meteen gezien. Toen, wat later de grootste Duitse regisseur ooit zou worden, Fassbinder geweigerd werd als student op de filmacademie besloot hij om in het midden van de jaren 60 zich aan te sluiten bij het anarchistische Action-Theater waarmee hij later zijn eerste DIY-films (een film noir en een (!) spaghettiwestern zou maken. Een levensloop die veel lijkt op die van onze eigen Robbe De Hert die met het filmcollectief Fugitive Cinema eveneens zijn eigen(zinnige) weg koos. Fassbinder droomde steeds van een internationale carrière, maar hij zou voor eeuwig de cineast blijven die vooral de schizofrenie van zijn vaderland in cinema kon schetsen, het westen versus het oosten en vooral het uiten van het collectieve schuldgevoel dat voortvloeide uit de baldadigheden van de Tweede Wereldoorlog.

Een man van vele dromen. Op zijn verlanglijstje stond bijv. het maken van een sciencefictionfilm. Natuurlijk kost zo’n project heel wat duiten en werd er geen enkele producent bereid gevonden om met Fassbinder hiermee in zee te gaan. Tot Fassbinders grote verbazing bleek de Duitse staatszender WDR wel een partner te zijn en in een recordtempo van 47 dagen en een budget van 900.000 Duitse mark (wat toch neerkomt op een kleine 400.000 euro) werd er een televisiefilm gemaakt van ruim twee uur. Volgens insiders is Welt Am Draht één van de films die Fassbinder het meest nauw aan zijn hart lag. Als we het woord sciencefiction gebruiken dan moet je dat letterlijk als “verhaal van de toekomst” zien. Van special effects is geen sprake en om de film een futuristisch tintje te geven trok men naar Parijs omdat men daar gebouwen vond die de indruk gaven dat je in een ander tijdperk zat.Wel was de film nadien baanbrekend. Het scenario dat gebaseerd was op de roman Simulacron Three van de Amerikaanse schrijver Daniel F. Galouye bleek de inspiratie te zijn voor Westworld (oorspronkelijk in 1973 een film geregisseerd door Michael Crichton met in de hoofdrollen Yul Brynner, Richard Benjamin en James Brolin), Minority Report en zelfs Blade Runner.

Het verhaal van “a dream within a dream” dus en daardoor een script dat een kijker vraagt die bij de pinken blijft. Dat is niet zo moeilijk, want maken de scenarioschrijvers van de televisieserie er wel eens een rollercoaster van waarbij één onopmerkzaam moment kan leiden tot het niet meer verder begrijpen van het verhaal, dan is Fassbinders verhaal eerder traag en vooral theatraal. Dat laatste kan misschien wel bepaalde kijkers afschrikken (om niet te schrijven demotiveren), maar uiteraard krijg je er wel het genie van Fassbinder voor in de plaats. Bijna het volledige verhaal speelt zich af in de kantoren van het IKZ, een bedrijf dat het nieuwe programma Simulacron heeft ontworpen. Het gaat om een virtuele wereld waarin experimenten worden uitgevoerd op personages die door het programma ontworpen zijn. Het doel is om de toekomst te achterhalen, en vooral ons consumentgedrag. Simulacron kan immers perfect voorzien wat er binnen 20 jaar zal gebeuren en dus kunnen de industriereuzen zich daarop richten. Een programma dat veel geld in het laatje kan brengen en daardoor ook extreem beveiligd is.

Fred Stiller (Klaus Löwitsch) is de nieuwe technische directeur geworden nadat zijn voorganger Henry Vollmer (die het programma schreef) op mysterieuze wijze om het leven komt. Er gebeuren nog meer vreemde dingen, zo verdwijnt tijdens een babbel zijn collega Günther Lausch (Ivan Desny) in het niets. Stiller schakelt de politie in, maar die bekommeren zich meer om Freds alibi op het moment dat Vollmer stierf. Stiller ontdekt dat Lausch een gegeven was van het programma en dus zo maar gewist kon worden. Stiller die langzaam aan gek begint te worden vraagt zich af of hij een mens van vlees en bloed is en of hij wel in de “echte wereld” leeft. Ook de andere computerpersonages beginnen te protesteren en eisen een eigen leven. U merkt het al, Westworld is nooit veraf.

Een intrigerend verhaal, maar toch zullen heel wat kijkers vinden dat er iets mankeert. Dat is niet, gewoon moet je er rekening mee houden dat Welt Am Draht in de eerste plaats een Fassbinder-film is.

BEELD EN GELUID
Acht jaar geleden verscheen er de bespreking van de Lumière-release op onze pagina’s. De recensent was er toen heilig van overtuigd dat deze televisiefilm het nooit tot blu-ray zou schoppen. Lekker mis dus. Onze man was destijds ook tevreden met het beeldresultaat, net zoals de Fassbinder Foundation die opdracht gaf om deze televisiefilm te restaureren. Zelf heb ik deze release nooit gezien, maar ik denk toch dat onze man net iets te gul was met de punten (8 op 10). Zelfs deze nog eens extra opgekuiste versie is allesbehalve puik te noemen. Wel dien je de mantel der liefde boven te halen, want dit is zonder meer het allerbeste wat er uit te halen viel. Een beeldkwaliteit dat je het gevoel heeft dat je ergens in 1978 voor de buis gekluisterd zit. Men heeft ook (gelukkig maar) het originele beeldformaat (1.33:1) behouden. De geluidsband is een monotone(ha!) monoband met veel Duitse dialogen, hoewel wij zeer tuk waren op de hilarische psych-krautrocksoundtrack van  Gottfried Hüngsberg die aanvoelt alsof Tangerine Dream de opdracht kreeg om een soundtrack te schrijven voor een Buck Rogers-aflevering.

EXTRA'S
Niet onbelangrijk om te melden, ten minste als je Fassbinder-fan bent, is dat de extra’s die je op deze release vindt niet dezelfde zijn als die van de Lumière-uitgave. Zelf hadden we heel wat moeite met The Simulation Argument: - aninterview with Professor Nick Bostrom, een interview van bijna 30 minuten waarin een Britse professor op wetenschappelijke wijze het idee van Welt Am Draht bekijkt. Grappig is Original Broadcast Recap, een soort van trailer waarin een film van 200 in 4 minuten wordt naverteld. Te bekijken na de film dus! Verder is er ook een On-set featurette, maar voor de cinefielen zijn Observing Fassbinder a tribute to photographer Peter Gauhe en No Strings Attached - an interview with assistant director Renate Leiffer het meest interessant. Twee documentaires waarin twee trouwe klanten over Fassbinder praten.

CONCLUSIE
Welt Am Draht is één van de vele buitenbeentjes uit Fassbinders indrukwekkende (veel te korte) carrière. Een sciencefictionverhaal dat de basis zou worden voor Westworld, Minority Report en Blade Runner. Een indrukwekkend (vaak theatraal) staaltje sterke cinema, maar wel met de koppigheid van Fassbinder.