FILM
Het is 1985, maar niet het 1985 dat wij kennen. Nixon (Robert Wisden) is voor de vijfde keer herkozen tot president van de Verenigde Staten, omdat hij zich opwerpt als de enige dam tegen het communisme, en Amerika en Rusland staan op de voet van een totale nucleaire oorlog door het conflict in Afghanistan. De enige reden waarom het nog geen oorlog is, is omdat in Amerika een atoomgeleerde, Jon Osterman (Billy Cudrup), een ongeval heeft gehad in een deeltjesversneller, en veranderd is in het superwezen Dr. Manhattan, die met zijn wil materie kan ombuigen, en als dusdanig zelf een superwapen is geworden. De regering heeft onder meer van dr. Manhattans gave gebruik gemaakt om de oorlog in Viëtnam in haar voordeel te beslechten, wat Nixon ongekende populariteit heeft verschaft als de grote communistenbevechter.




Omdat de politie compleet onderbemand is om de dagelijkse criminaliteit te bevechten, zijn sinds de jaren '40 bendes vigilantes in de weer om de misdaad te bestrijden. Daarbij gaan ze nogal eigengereid te werk, en door de wet Keene zijn dergelijke burgerwachten zeven jaar geleden verboden. Het restant van wat ooit de Watchmen waren, leeft ondergedoken en opereert zeker nooit meer met het masker op. Dan wordt één van hen, Edward Blake, genaamd de Comedian (Jeffrey Dean Morgan), vermoord op brutale wijze. Eén van de andere vigilantes, Rorschach (Jackie Earle Haley), die nooit van zijn activiteiten afstand heeft willen nemen en bijgevolg gezocht wordt door de autoriteiten, meent dat er een seriemoordenaar aan het werk is die de gemaskerde leden van de Watchmen om zeep wilt helpen. Het blijkt echter dat de Comedian meer in zijn leven gedaan heeft om vijanden te maken dan om vrienden te maken, en in elk andere zichzelf respecterende staat eerder gevangen zou moeten worden gezet als oorlogsmisdadiger dan als held.




Rorschach probeert te polsen of zijn vroegere teamgenoten bereid zijn om het onderzoek te voeren. Helaas, Silk Spectre (Malin Akerman), Nite Owl (Patrick Wilson) en Ozymandias (Matthew Goode) hebben hun eigen bezigheden, en vooral dr. Manhattan, die net een zware crisis doormaakt met de manier waarop hij in de media wordt afgeschilderd, is not interested. Dr. Manhattan wordt beschuldigd dat hij radioactieve straling afgeeft, waardoor zijn ex-vriendin Janey Slater (Laura Mennell), alsook enkele van zijn naaste medewerkers, terminaal ziek zijn geworden. Er heerst grote discussie of dr. Manhattan nu als god moet worden beschouwd of niet, en velen zien in zijn interventies een soort van heiligschennis. Een televisieinterview loopt zodanig fout dat dr. Manhattan even de controle verliest.




De doctor is het zodanig zat dat hij zijn plek op aarde verruilt voor één op Mars, waardoor het evenwicht tussen de grootmachten verstoord wordt. Nu dr. Manhattan er niet meer is om de Verenigde Staten te beschermen, duwen de Sovjets het conflict in Afghanistan richting een mondiaal conflict. Bovendien wordt Rorschach in de val gelokt en gearresteerd, om vervolgens opgesloten te worden in een gevangenis waarin hij ongeveer 80 % van de gevangenen hoogstpersoonlijk de doos heeft ingedraaid. Silk Spectre en Nite Owl besluiten om nog één keer de krachten te bundelen en hun vroegere maat uit de gevangenis te breken, terwijl Silk Spectre een ultieme poging onderneemt om dr. Manhattan te overtuigen zich aan de zijde van de mensheid te scharen om de nucleaire dreiging af te wenden.




Tijdens de crisis zit een jongen, Bernard (Jesse Reid), aan een krantenkiosk de strip Tales of the Black Freighter te lezen, waarin een kapitein (Gerard Butler), na overvallen te zijn geweest door een piratenschip, wanhopig probeert zijn thuisstad te bereiken, voor de piraten arriveren.

Eigenlijk waren we een beetje aan het wanhopen of we ooit de Ultimate Cut van Watchmen nog in onze contreien zouden zien verschijnen. We moesten het totnogtoe stellen met de theatrical cut, en we moesten het tegelijkertijd ook zonder de director's cut stellen. Er is echter goed nieuws: op de director's cut moeten we nog steeds blijven wachten, maar we krijgen van Paramount nu ineens de ultimate cut voorgeschoteld, wat een combinatie is van de voornoemde director's cut met daar doorheen verweven de tekenfilm Tales of the Black Freighter. De ultimate cut van Watchmen is daardoor een gevaarte van meer dan drieëneenhalf uur geworden, die van begin tot einde weet te boeien en de strip van Alan Moore en Dave Gibbons veel eer aandoet.




Watchmen is voer voor wie de superhelden van het Marveluniversum veel te afgelikt vindt, en misschien is een kleine waarschuwing op zijn plaats dat zeker deze versie nogal grafisch extreem gewelddadig is. Op dr. Manhattan na beschikken de superhelden van Moore niet over superkrachten, en in de loop der tijd heeft van het vorige team superhelden, de Minute Men, al behoorlijk wat personeel het loodje moeten leggen. De Comedian is eigenlijk een vrouwenverkrachter en een massamoordenaar, dr. Manhattan is feitelijk een gevoelloze cynicus geworden, en er wordt onder meer gehint dat iemand uit de Minute Men vermoord werd omdat ze lesbisch was. Alle verwijzingen uit de strip worden in deze knoert van een film in elkaar gemixt, en het maakt van Watchmen een bijzondere filmervaring.




De strip van Moore, die we ook nog kennen van V For Vendetta, is met stripprijzen overladen, en is waarschijnlijk één van de meest geanalyseerde werken uit het Amerikaanse stripcanon. De ondertoon van de film is een rauwe analyse van de Amerikaanse psyche, inzonder dan de houding tegenover het communisme en de frustratie die de States hebben overgehouden aan het débâcle in Viëtnam. Deze Ultimate Cut biedt bovendien door toevoeging van de strip-binnen-een-strip Tales of the Black Freighter een op het eerste zicht ongerelateerd verhaal, dat pas betekenis krijgt naarmate de film vordert. Je kan eenvoudig parallellen trekken tussen de onfortuinlijke belevenissen van de naamloze kapitein uit de strip en de lotgevallen van de slechterik van dienst. De inclusie van de Freighter vereist wel enig inlevingsvermogen van de kijker, maar maakt de beleving voor kenners van het werk van Moore en Gibbons des te intenser. Zack Snyder heeft het verhaal op mooie wijze verenigd met zijn eigen director's cut, en alleen al daarvoor verdient hij zeker krediet. De voorgeschiedenis van de Minute Men wordt tijdens de openingcredits op muziek van Bob Dylan uit de doeken gedaan, en meteen worden we ondergedompeld in een wereld waarin de altruïstische superhelden van weleer zijn vervangen door een bende nihilistische klootzakken. Snyder weet de psyche van zijn personages haarfijn te ontleden, inclusief alle bagger die daarbij naar boven komt.




Een accurate verfilming van Moore en Gibbons' Watchmen met inclusie van alle details zou de film waarschijnlijk nóg langer gemaakt hebben. Snyder komt met deze versie echter tegemoet aan de critici die de theatrical cut pijnlijk onvolledig vonden, en weet tenminste de essentie over te brengen. Hij doet dat bovendien met een zeer aparte visuele, flamboyante stijl met aparte kijkhoeken, slowmotion en bijzondere kleurfilters die de graphic novel waardig zijn.

BEELD EN GELUID
Watchmen is bloederig en rauw, en dat is precies de manier waarop de film op Blu-ray wordt gepresenteerd. De omgevingen zijn netjes afgelijnd, het kleurgebruik is tot in de puntjes uitgedacht, inclusief het donkere, bijna zwarte bloed dat in bepaalde scènes werkelijk van het scherm afdruipt, en de hele film baadt in een duistere maar solide sfeer die de atmosfeer van de film recht aandoet. Het hevige blauw van dr. Manhattan steekt, de van vorm veranderende inktvlekken op het masker van Rorschach zijn scherp, en de geanimeerde stukken zijn zeer solide. Het rauwe detail is alomtegenwoordig, zij het in de vaak door wonden overladen gezichten, of zij het in de protserige kostuums. Het enige wat de kijkervaring verstoort is een beetje banding, onder meer in het aura van dr. Manhattan. De Dolby TrueHD-track is heerlijk om naar te luisteren: hard, compromisloos, immersief en zeer helder, met achterspeakers die voortdurend een workout krijgen. De aparte muziekkeuze, met onder meer Leonard Cohen, Simon en Garfunkel en Nena in één film - kom dat tegen - klinkt bijzonder scherp.




EXTRA'S
Deze release bevat geen bonusmateriaal. In de Verenigde Staten is er een versie uit met twee bonusdisks. U mist hierdoor ook de Motion Comic die van het werk van Moore en Gibbons gemaakt is.

CONCLUSIE
Film is eigenlijk een understatement voor Watchmen. Watchmen is een cultuurfenomeen, niet dadelijk spek naar ieders bek en allerminst glad gepolijste, voorgekauwde koek. Het enige wat aan deze release te betreuren valt, is de afwezigheid van bonusmateriaal zoals op de US-versie. Die wordt intussen verkocht aan bedragen waarvoor u zélf een deeltjesversneller kan opzetten.