FILM
Spotlight is anno 2001 een gerespecteerde rubriek in de Boston Globe, waarin vier onderzoeksjournalisten, Walter "Robby" Robinson (Michael Keaton), Mike Rezendes (Mark Ruffalo), Sacha Pfeiffer (Rachel McAdams) en Matt Carroll (Brian d'Arcy James), maatschappelijk onrecht aan de kaak stellen. Met de komst van een nieuwe hoofdredacteur aan het hoofd van de Globe, de joodse en vooral niet katholieke Marty Baron (Liev Schreiber), besluit het team om het lopende project over de politie van Boston aan de kant te schuiven, ten voordele van een op het eerste zicht banaal onderzoek naar de nasleep van het pedofilieschandaal waarin pastoor John Geoghan werd beschuldigd van het misbruik van minderjarigen. De katholieke kerk, altijd klaar om te beweren dat het om één rotte appel in de mand gaat, heeft de zaak in der minne geregeld, maar advocaat Mitchell Garabedian (Stanley Tucci) beweert dat kardinaal Law (Len Cariou) minstens op de hoogte moet zijn geweest, en hij voert namens de slachtoffers een proces tegen hem. Garabedian is echter niet de makkelijkste mens in de omgang, en de medewerking met de journalisten van Spotlight verloopt eerder stroef. Toch weet Mike Rezendes gaandeweg zijn vertrouwen te winnen.




Boston is echter een heel katholieke gemeenschap, en de omerta weegt zwaar. De journalisten komen te weten dat het geval Geoghan zeker niet op zichzelf staat; in plaats van gerechtelijke vervolging worden de priesters gewoon overgeplaatst naar een andere parochie, waar ze weer van voor af aan hun gangen kunnen gaan, en de maximumstraf voor misbruik van een minderjarige blijkt 20.000 dollar te zijn, een koopje voor de steenrijke katholieke kerk. Eens het team begint te graven, vinden ze al gauw nog een drietal andere priesters die onder vergelijkbare omstandigheden zijn "overgeplaatst", en Baron mag al een eerste keer op het matje komen bij de bisschop, die hem prompt een catechismus cadeau doet, en erop aandringt dat het 'vele goede werk van de katholieke kerk niet mag belast worden door het misplaatst besmeuren van het gedrag van enkele individuen'. Om maar te zeggen: de katholieke kerk heeft de media, het gerecht en de politie in handen, en in een gemeenschap waar iedereen wel in de familie iemand heeft die betrokken is bij de één of andere parochiale werking, is een aanval op een pedofiele priester een aanval op heel het katholicisme. De zaken worden dan ook één voor een geschikt, zodanig dat er geen rechtbank of uitspraak bij te pas komt, en vooral, dat er geen papieren spoor meer te bespeuren valt. Iedereen is op de hoogte, iedereen zwijgt als vermoord.




Garabedian voert echter nog steeds processen ten bate van de slachtoffers, en het team gaat te rade bij advocaat Eric Macleish (Billy Crudup), die de belangen van de kerk behartigt, maar zich verbergt achter zijn beroepsgeheim, maar hij heeft achter zijn colgate-smile kennelijk veel te verbergen. Phil Saviano (Neal Huff), de voorzitter van een belangenvereniging van misbruikte kinderen die zichzelf de Survivors noemen, omdat nogal wat ex-slachtoffers zelfmoord hebben gepleegd, waarbij de overlevenden vaak aan de drank en de drugs zijn, meent voldoende bewijzen te hebben tegen dertien priesters, en al snel blijkt dat er een patroon zit in de manier waarop de daders beschermd worden door hogerhand. Phil is bovendien misnoegd omdat hij vijf jaar voordien de informatie ook al eens naar de Boston Globe had gestuurd, die er vervolgens niets mee had gedaan. Toeval of niet? Het is echter nog maar het topje van de ijsberg: Richard Sipe, een uitgetreden priester die 30 jaar lang ernstig wetenschappelijk onderzoek heeft gedaan naar het fenomeen, schat het aantal pedofiele priesters op 6 %, wat voor Boston alleen al op 90 priesters zou slaan. Hij legt terecht de vinger op de zere plek dat alle miserie terug te brengen is naar het celibaat, waarvan hij schat dat 50 % van de priesters dit naast zich neer legt; de pedofielen kan je dan in het beste geval vergelijken met een snelkoker die te lang op het vuur staat en vroeg of laat ontploft.




Het team van Spotlight maakt kruisreferenties in de lijst van priesters die abnormaal veel van parochie verhuizen, en komt uiteindelijk op een lijst van 87 potentiële misbruikers. Door gedreven onderzoek naar de slachtoffers vinden ze in 70 gevallen ook harde bewijzen. De persoonlijke impact op de journalisten is ook niet min: Matt ontdekt dat er zich een 'rehabilitatiecentrum' bevindt waarnaar pedofiele priesters worden wegverbannen, vlak achter zijn hoek, nota bene in een wijk waar veel jonge ouders met kinderen wonen. Hij wil niet liever dan al zijn buren verwittigen, maar hij kan het nieuws niet naar buiten brengen zo lang het onderzoek loopt. De relatie tussen Sacha en haar door en door katholieke oma loopt averij op omdat ze niet langer de mis wil bijwonen, en Robby wordt onder druk gezet dat het wel eens slecht zou kunnen aflopen voor zijn carrière als hij op dit dossier blijft doordrukken.




Dan vliegen er op 11 september door toedoen van moslimterroristen twee vliegtuigen in de torens van het World Trade Center, en alle journalisten worden gemobiliseerd om de terreuraanslagen van Al Qaeda te verslaan. Het komt voor het team op een bijzonder slecht moment, want net zijn enkele slachtoffers zo ver om te getuigen. Mike ontdekt dat er reeds in een andere zaak documenten bestaan waaruit moet blijken dat kardinaal Law actief op de hoogte was van de vele gevallen van misbruik, exact de documenten waar de Globe voor procedeert om ze in handen te krijgen, en met dit laatste puzzelstukje in de hand kan het team niet langer zwijgen. De kerstdagen worden nog uitgezeten, maar op tweede nieuwjaarsdag start de artikelenreeks waarin honderden getuigen hun beklag doen dat ze door katholieke priesters seksueel zijn misbruikt. De bom barst...




Outsider Spotlight ging in 2016 onverwacht met de Oscar voor beste film aan de haal, ten nadele van de doodgeverfde winnaar The Revenant van Alejandro G. Iñárritu. Het waargebeurde verhaal vertelt ons iets substantieels over hoe goede onderzoeksjournalistiek eruit zou moeten zien, een statement dat in tijden van fake news en een internet vol complottheorieën een belangrijke boodschap met zich meedraagt. De film is compleet ontdaan van elke vorm van sensatiezucht, maar benoemt de feiten sec en zoals ze zijn, en de katholieke kerk, die uiteraard niet blij was met deze film, komt er behoorlijk bekaaid vanaf, en dat is dan nog beleefd uitgedrukt. De schokgolven over katholieke pastoors die kinderen misbruiken kwam medio jaren '10 van alle kanten tegelijk, en ook ons eigen land bleef niet gespaard toen bleek dat een zwijnachtige Belgische bisschop zijn lul niet in zijn broek heeft kunnen houden, en, zoals de film terecht aanklaagt, de man er ongestraft is weg mee gekomen en nu zijn dagen in een luxeresort kan slijten, ver van de publieke belangstelling, terwijl de slachtoffers in het beste geval een paar schamele centen krijgen die onmogelijk opwegen tegen het schenden van de seksuele integriteit. Het is dus kennelijk een universeel gegeven dat in het DNA van het katholieke priesterschap zit ingebakken.




Spotlight is een gedegen en zeer goed geacteerde kroniek over hoe onderzoeksjournalisten met het hart op de juiste plaats en veel gevoel voor werkethiek vechten om de waarheid aan het licht te brengen. De droge materie en het dossiervreten wordt op zeer verhelderende wijze in beeld gebracht, en de kijker geraakt zeer snel betrokken in de machinaties van het onderzoek zonder ook maar het minste Jambers-gehalte. Regisseur Tom McCarthy legt de vinger op de zere wonde en noemt man en paard; maar door de manier waarop hij in haast formele stijl gewoon de feiten op een rijtje zet zoals ze eertijds op de redactie van Spotlight zijn binnengestroomd, is de impact eens zo hard. Je moet werkelijk de zaken niet aandikken om al aan te tonen dat ze al zo erg zijn als ze zijn, en vooral het feit dat er langs alle kanten pogingen worden gedaan om dergelijk misbruik toe te dekken - de filmmakers zelf werden in dat opzicht niet gespaard - bewijst de ernst van de situatie. De Academy vond dat kennelijk ook, en de prijs voor beste film was dan ook terecht.

BEELD EN GELUID
We krijgen in Spotlight een zeer mooi beeld van Boston doorheen de verschillende seizoenen. De kleuren zijn wat aan de lichte kant, met veel wit en bruin, zeker niet overgesatureerd, maar de details komen goed tot hun recht. E1 Entertainment heeft echter in haar oneindige schraperigheid de film op een single layer-schijf gekwakt, waardoor er voortdurend een zweem van slechte compressie over de beeldband hangt, zeker in beelden met een ingewikkeldere textuur, zoals archiefkamers en bureaus met veel papieren op. Ook is het beeld iets te grainy naar mijn smaak. De audiokwaliteit is daarentegen vrij goed, zeker voor een film die nauwelijks op geluidseffecten steunt, en onder meer het juichende publiek bij een wedstrijd van de Boston Red Sox klinkt zeer ruimtelijk open. Dialogen zijn helder en perfect in evenwicht met de score van Howard Shore.

EXTRA'S
E1 Entertainment heeft al het bonusmateriaal van buitenlandse releases achterwege gelaten. En dat voor nota bene een Oscarwinnaar, gebaseerd op een waar gebeurd verhaal! Je moet maar durven. De schijf start op met verplicht te doorworstelen cross-promotionele trailers die eerder ergernis opwekken.

CONCLUSIE
Spotlight is gewoon een must-see, zelfs ondanks de gebrekkige kwaliteiten van deze Blu-ray, waarbij "goedkoop" het ordewoord van de dag was bij de productie.