FILM
Niets is zo populair qua filmonderwerpen als de biografie. Door een film te maken over een beroemdheid heb je er doorgaans een deel van de fans met mee, hoewel het helaas een bijna doodgebloed genre is geworden met titels waarin regelmatig het ene cliché na het andere volgt. Sommigen slagen er wel in om die valkuil te ontlopen, zoals Pablo Larrain dat onlangs briljant deed met Spencer, maar je jaagt er eveneens de fans mee op de kast die een traditionele biopic willen waarin alles wordt verteld. Uiteraard is ook het leven van popsterren een geliefd onderwerp, maar te vaak met povere resultaten. Geslaagde voorbeelden zijn bijvoorbeeld Control over Joy Division-frontman Ian Curtis of Love & Mercy van Beach Boys-man Brain Wilson. Maar je hebt evengoed Rocketman over Elton John of nog erger Bohemian Rhapsody. Het nemen van gewaagde sprongen staat zeker niet in het woordenboek van de Zuid-Afrikaanse Liesl Tommy, die na een furore op Broadway met Respect aan haar debuutfilm toe is, een biopic over the queen of soul, Aretha Franklin dus.




Aretha Franklin is een artieste met een turbulent leven waar heel wat over te vertellen valt en Respect is een film die briljant had kunnen werken, mocht Liesl Tommy slechts een paar aspecten uit haar carrière hebben belicht. Helaas is dat niet het geval en is Respect een biografie geworden die aanvoelt als een Wikipedia-artikel die geschreven is door iemand die wel de details kent, maar niet begaan is met de gevoelens die erachter schuilen. Franklin was een bijzonder belangrijk figuur voor de zwarte samenleving. Van kindsbeen af werd ze vriendjes met Martin Luther King en later met de meer radicale en feministische Angela Davis, een element dat wel ter sprake komt, maar het is niet meer dan een flard dat je ervan te weten komt. We zien een weggepinkt traantje wanneer ze in Nederland hoort van de moordaanslag op King, of het torenhoge cliché van de fan die de artieste in de coulissen tegenhoudt om haar te vertellen hoe belangrijk de teksten wel in haar leven waren. Ook de persoonlijke trauma’s passeren oppervlakkig de revue en worden gemakshalve gegroepeerd als de demonen. Als kind was ze slachtoffer van seksueel misbruik, maar het blijft beperkt tot een scène met een dichtslaande deur waar verder niets mee gebeurt, en ook haar drankverslaving raakt in een tweetal minuutjes opgelost door een weesgegroetje te prevelen.




Aan Jennifer Hudson, die voortreffelijk Aretha vertolkt, ligt het in ieder geval niet. Hudson was de revelatie in de musical Dreamgirls waarvoor ze een Oscar voor Beste Vrouwelijke Bijrol kreeg en die later gevraagd werd om zowel op de herdenkingsceremonie voor Michael Jackson als Whitney Houston een liedje te komen blèren. Hudson speelt Franklin met zo veel overgave dat het vaak moeilijk is om haar van de echte soulzangeres te onderscheiden.

Alles begint in Detroit in het jaar 1952 wanneer Aretha tien jaar is. Ze is de dochter van de begoede predikant C.L. Franklin (Forest Whitaker) en woont in een prachtige villa waar sterren als Ella Fitzergald of Dinah Washington vriend aan huis zijn. Haar strenge (niet altijd rechtvaardige) vader weet dat zijn dochter een mooie toekomst als zangeres te wachten staat, want het meisje is gezegend met een gouden stem. Het arme kind wordt geregeld uit haar bed getrommeld om de gasten met haar talent te plezieren, dit tot grote woede van haar moeder, die gescheiden is en dochterlief de wijze raad geeft om niet altijd te luisteren naar wat haar vader zegt. Geheel onverwacht krijgt de moeder een hartaanval, waardoor Aretha voorgoed overgeleverd wordt aan de egoïstische grillen van haar vader, die haar duidelijk zegt wat mag, en vooral wat niet mag. De man stippelt voor haar met grote zorg een lijstje uit met de mannen met wie ze mag omgaan. De doorn in het oog is de louche Ted White (Marlon Wayans), die van de tirannieke vader te horen krijgt dat hij niet langer meer welkom is bij de Franklins. Als talentvolle zwarte zangeres uit Detroit zou je verwachten dat ze gaat aankloppen bij Motown voor een platencontract, maar haar vader brengt haar naar New York en stelt haar voor aan John Hammond van Columbia Records. Er wordt een contact ondertekend, maar Aretha Franklin raakt niet verder dan de eeuwige belofte. Na 4 albums heeft de zangeres nog altijd geen hit te pakken, en dat komt door de gospelkeuze die ze moet volgen van haar vader. Ted, met wie ze ondertussen een vaste relatie heeft, beseft dat ook en brengt haar in contact met Marc Maron (Jerry Wexler), die haar muziek voorziet van de nodige jive en rock ’n roll. Haar swingende bewerking van Respect van Otis Redding maakt haar tot superster, maar het succes smaakt zuur door de losse handjes van haar agressieve echtgenoot, die de rol van manager op zich neemt.




Respect is veel te braaf en met een lengte van 145 minuten gewoon te langdradig. Het is bovendien behoorlijk balen dat de film stopt bij haar grootste hit, Amazing Grace uit 1972. Niks wordt gezegd over haar rol in The Blues Brothers, die voor haar comeback in de jaren '80 zorgde en het later daaropvolgende duet met George Michael, waarmee ze in ieder land op de eerste plaats van de hitparade belandde en daarmee een nieuwe generatie aansprak. Qua filmmateriaal is het misschien minder interessant, maar als je kiest voor een chronologische biografie, dan moet je ook alles vertellen. Respect oogt als een zielloze Disneyfilm met prima vertolkingen van Jennifer Hudson en Forest Whitaker, maar de rock ’n roll is in deze veel te afgelikte film ver te zoeken. Matig dus, en voor een film van 145 minuten is dat allesbehalve een voordeel.

BEELD EN GELUID
De hoge quotaties zijn te danken aan de technische kwaliteiten van dit schijfje, want die zijn zeer hoog. Respect is een Universal-titel die baadt in prachtige retrokleuren, en dan vooral die van de jaren '60, want dat is het tijdperk waar deze film zich op concentreert. Echte donkere scènes zijn er niet, bovendien is het een film die om de drie minuten een andere locatie heeft, waardoor je dus een zeer gevarieerd kleurenpalet krijgt, en dat met een fijne detaillering, ook al kiest men weinig of nooit voor close-upbeelden. De geluidsband is een zeer krachtige Dolby Atmos. Van een muziekfilm verwacht je het allerbeste geluid, en dat is gelukkig hier het geval. De makers hebben er een sport van gemaakt om iedere scène af te lossen met een Franklin-nummer, wat cinematografisch bekeken een saai boeltje is, maar puur geluidstechnisch voor de nodige vonken op je installatie zorgt.




EXTRA'S
Lijdt de film onder zijn lengte, dan is dat zeker niet het geval bij de extra’s, waarbij we vier korte promofilmpjes te zien krijgen. Allereerst is er The Making of Respect, dat zeven minuten duurt en waarin we vooral zien wat Jennifer Hudson deed om zo authentiek mogelijk de rol van Aretha Franklin te vertolken. Nog meer van Hudson kun je zien in het vier minuten durende Becoming Aretha, waarin de actrice toont wat ze muzikaal heeft moeten doen om zoals de queen of soul te klinken. In Capturing a Legacy krijg je drie minuten te horen wat voor goed werk Liesl Tommy leverde, en in From Muscle Shoals staat men twee minuten stil bij de scène in de Muscle Shoals-studio in Alabama, die Franklins carrière de nodige boost heeft bezorgd. Tenslotte is er nog Exploring The Design Of Respect, waarin men het drie minuten heeft over het productiedesign van deze biopic.

CONCLUSIE
Respect is een langdradige en weinig interessante biopic over Aretha Franklin. Alles wat Franklins muziek zo iconisch maakt, wordt gemist in deze afgelikte biopic, die staande wordt gehouden door de fantastische vertolkingen.