Deze film maakt deel uit van de negendelige The Powell and Pressburger Collection, waartoe ook nog 49th Parallel, The Life And Death of Colonel Blimp, A Canterbury Tale, I Know Where I'm Going, A Matter Of Life And Death, The Battle Of The River Plate, Ill Met By Moonlight en They're A Weird Mob behoren. Recent verscheen een update van deze boxset die Black Narcissus en Tales Of Hoffman toevoegt aan de collectie.

FILM
Na het grote kritische en publieke succes van A Matter Of Life And Death en zijn opvolger, het ravissante Black Narcissus, hadden Michael Powell en Emeric Pressburger de projecten maar voor het uitkiezen. Samen met Alfred Hitchcock en David Lean waren ze immers de meest gelauwerde Britse regisseurs van de jaren veertig. Maar net zoals hun illustere collega’s kozen ze liever een pad dat voorspelbaarheid mijdt. In een lade had Pressburger nog een project liggen dat hij halverwege de jaren dertig voor überproducent Alexander Korda had geschreven maar dat nooit het witte doek had gehaald. Het verhaal was min of meer ontleend aan een sprookje van Hans Christian Andersen, maar het meest opvallende was de setting: de wereld van het ballet. Het klonk als commerciële en logistieke zelfmoord, maar net dat sprak Michael Powell erin aan. Het zou het volgende project van de Archers worden, een film die nog steeds als een tour-de-force van de zevende kunst wordt geprezen: The Red Shoes.

De prent laat ons snel kennismaken met drie protagonisten wier levens onlosmakelijk met elkaar verbonden zullen worden de komende twee uren. Boris Lermontov is de eigenaar van een succesvol dansgezelschap waarvan hij de touwtjes stevig in handen houdt. Als blijkt dat de componist van zijn laatste voorstelling hele fragmenten uit het werk van een jonge student heeft 'geleend', geeft hij de jongen een kans als dirigent. Julian Craster grijpt ze met beide handen en bouwt razendsnel een goede reputatie op. Hij wordt ook verliefd op de nieuwste ontdekking van Lermontov, de danseres Victoria Page, een gracieuze jongedame voor wie ballet alles betekent en hij schrijft een nieuwe voorstelling voor haar: The Red Shoes. Victoria's carrière neemt vervolgens een bliksemstart, maar in het gezelschap broeien spanningen. Lermontov ziet immers met lede ogen hoe zijn verliefde ster de passie voor de dans moet delen met een passie voor Julian. Hij verplicht haar een verscheurende keuze te maken.



De plot is weinig inventief en gebruikt dezelfde melodramatische verhaallijnen als iedere klassieke opera of dansvoorstelling en gedurende het eerste uur van de film zorgt dat voor een ongemakkelijke kijksessie. De performances en het scenario zijn degelijk, maar de voorspelbaarheid – en dus quasi-nutteloosheid – ervan kunnen je niet aan het scherm gekluisterd houden. Dat verandert echter zodra het titulaire ballet wordt opgevoerd. Gedurende zeventien onvergetelijke Technicolorminuten schildert het team achter de prent een voorstelling zoals die in 1948 nog nooit op het witte doek getoond was, speels en kleurrijk, innovatief en meeslepend, ontroerend en visueel verbluffend. Woorden schieten tekort om de impact van deze sequentie op  de kijker uit te drukken. Het gaat allemaal om het gevoel, om het pulserende ritme van de dans en de harmonische unie met de muziek. Om emotie, emotie, emotie. De volgende veertig minuten volgen in het zog van al die bravoure en de parallellen die zichtbaar worden tussen het ballet en het trio protagonisten winnen aan kracht. Op het einde van de film ben je het te langdradige eerste uur dan ook al lang vergeten en waan je je in een theaterstoel. Je wilt recht springen en luid applaudisseren voor het spektakel dat je gezien hebt.

Zoals in quasi al hun films is vooral het technische vakmanschap van Powell, Pressburger en crew verantwoordelijk voor de hoog oplopende emoties in de tweede helft van The Red Shoes. Het regisseursduo zelf beperkt z'n rol enigszins in deze productie en geeft veel van de verantwoordelijkheid uit handen aan een stel getalenteerde medewerkers. Zo is Hein Heckroth, kostuumontwerper maar ook een begaafde schilder, gepromoveerd tot production designer. Een goede zet, zo blijkt, want zijn decors stralen liefde voor het medium uit en hun kleuren intensifiëren – samen met Jack Cardiffs naar goede gewoonte uitmuntende Technicolorfotografie – de gevoelens van de personages. Heckroth hield aan zijn werk een verdiende Oscar over. Ook componist Brian Easdale kreeg een gouden beeldje voor zijn soms zeemzoete, soms bombastische muziek die de ploteindjes met prachtige noten en melodieën aan elkaar breit. Montage, geluid, kostuums en make-up zijn eveneens van absoluut topniveau.



Voor de cast deden de Archers een beroep op een mix van geschoolde acteurs en gerenommeerde balletdansers. Anton Walbrook dook al vaker op in films van het Britse regisseursduo en zet hier een performance neer die minstens even indrukwekkend is als zijn rol in Colonel Blimp. Als de manipulatieve Lermontov bewandelt hij succesvol de dunne koord tussen sympathie en antipathie die het personage tot een fascinerend karakter makent. Hij staat zonder twijfel symbool voor de ultieme kunstenaar die ieder aspect van zijn kunst wil, kan en zal onder controle houden, wat daar ook voor nodig is. Ook Marius Goring is een oudgediende van Powell en Pressburger. Zijn rol hier is redelijk eentonig, maar de acteur creëert niettemin een dimensioneel karakter met een emotionele boog waarin je kan geloven. Moira Shearer, die in 2006 overleed, was een rijzende ster aan het balletfirmament toen het regisseursduo haar vroeg voor de hoofdrol in The Red Shoes. Ze twijfelde lang of ze het aanbod zou afslaan, maar zegde uiteindelijk toch toe. Gelukkig voor ons, want de camera is dol op haar en haar sierlijke bewegingen! Zelfs in de scènes waarin ze niet moet dansen toont Shearer zich uitermate bekwaam. Net als de talloze andere dansers in de prent overigens en dan vooral de rijzige Robert Helpmann en de extraverte Léonide Massine.

The Red Shoes is een bijzonder invloedrijke film geweest, zo leert de geschiedenis ons. Het centrale ballet maakte vooral indruk op de koning van de filmmusical – Hollywoodstudio MGM – die begin jaren vijftig een hele reeks klassiekers maakte die er zonder Powell en Pressburgers invloed heel anders hadden uitgezien. Denk maar aan de grootse setpieces uit The Band Wagon, Singin' in the Rain en vooral An American In Paris, waarvan de laatste twintig minuten één lange liefdesbrief aan The Red Shoes zijn. Onder de superfans van de film tellen we bovendien zowel Martin Scorsese, Francis Coppola als Steven Spielberg. En ondergetekende, want hoewel het te lange, ongefocuste eerste uur de film punten kost, dient The Red Shoes zo’n verpletterende emotionele en artistieke uppercut uit in de laatste zestig minuten dat iedere filmfan het aan zichzelf verplicht is de prent met heel veel eerbied te benaderen.



BEELD EN GELUID
De dvd-transfer van The Red Shoes is een schizofreen beestje. Scènes met een oogstrelend kleurenpalet, knappe contrasten en een goede scherpte worden afgewisseld met sequenties waarin grain te nadrukkelijk aanwezig is en waarin duistere vlakken te weinig detail toelaten. Door de bank genomen is dit echter een zeer degelijke dvd-presentatie in afwachting van een grondigere restauratie. Het geluid wordt weergegeven in het originele monoformaat en klinkt meestal helder en dynamisch. Occasioneel vertoont de mix tekenen van ouderdom – gekenmerkt door schrille tonen en dialogen – maar opnieuw kan je spreken van degelijkheid.

EXTRA'S
De voornaamste extra op de schijf is een prima retrospectieve documentaire die de ontstaansgeschiedenis en de impact van de film uit de doeken doet. A Profile of The Red Shoes (25 min.) laat crewleden van toen aan het woord, filmhistorici en familieleden van Emeric Pressburger. In de docu is er sprake van een ‘proefspoel’, waarvoor schetsen van production designer Heckroth aan elkaar geplakt zijn om zo een beeld te krijgen van tempo, look en ritme van de balletsequentie. De dvd reproduceert die 'proefspoel' onder de naam The Ballet Of The Red Shoes (15 min.). Daarnaast vind je nog een Trailer (2 min.) en Biografieën van cast en crew op de disk, evenals een Photo Gallery met setfoto's.

CONCLUSIE
The Red Shoes is een film als geen ander. De prent slaagt erin de charme en uniciteit van een balletvoorstelling intact naar het witte doek te vertalen dankzij een uitmuntende technische bijdrage van cameramannen, set designers, componisten en costumiers. Dat een groot deel van de cast uit echte dansers bestaan, verhoogt de kwaliteit van de film. Beeld en geluid ogen en klinken zeer degelijk en ook de bonussectie bevat een aantal prima extra's.