DOCUMENTAIRE
De Zwitserse advocate Carla Del Ponte, in haar geboorteland jarenlang betrokken bij de jacht op maffiabazen en witteboordencriminelen, wordt in 2001 benoemd tot hoofdaanklager bij het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag in een poging om de oorlogsmisdaden uit de Balkanoorlog van halfweg de jaren '90 te bestraffen en de misdaadplegers achter de tralies te zetten. Regisseur Marcel Schüpbach kreeg de unieke kans om Del Ponte en haar team te volgen over een periode van meer dan anderhalf jaar, van maart 2005 tot eind december 2006, een bewogen periode in de jacht op de oorlogsmisdadigers, een gevecht tegen de klok ook, want het tribunaal sluit eind 2010 definitief de deuren en het komt er dus op aan de hoofdverdachten tijdig voor de rechters in Den Haag te laten verschijnen. Bij de aanvang van haar mandaat boekte de hoofdaanklager meteen succes: Servië leverde de voormalige president Slobodan Milosevic aan Den Haag uit. De man die verantwoordelijke was voor de oorlog in Joegoslavië kon worden berecht. Del Ponte's lijst van gezochte oorlogsmisdadigers bevatte voor de rest nog zo'n vijftien namen, waaronder die van de opperbevelhebber van de Bosnisch-Servische troepen Ratko Mladic die verantwoordelijk wordt geacht voor de genocide in het Bosnische Srebrenica (8000 mannen en jongens zijn er vermoord), de Bosnisch-Servische leider Radovan Karadzic, eveneens verdacht van massamoorden in Bosnië en Herzegovina en last but not least de Kroatische generaal Ante Gotovina, verantwoordelijk voor het bloedbad in Krajina, een gebied dat hij met Amerikaanse hulp zou hebben heroverd op Servië.



Regisseur Marcel Schüpbach dringt met z'n camera door tot in de kleine vergaderzaal waar Del Ponte en haar naaste medewerkers hun strategie bespreken om de Servische en Kroatische regeringsleiders tot coöperatie met het tribunaal te bewegen en de uitlevering van de voortvluchtige oorlogsmisdadigers te bespoedigen. Het gaat om gevoelig materiaal waar televisieploegen nooit toegang toe krijgen. Met Schüpbach zijn afspraken gemaakt over het gebruik van het beeldmateriaal: geen publicatie vóór het einde van Del Ponte's mandaat in september 2007. Voor die beperking wordt hij overvloedig vergoed, want de opnamen die hij maakt zijn onthullend en uniek en geven een perfect beeld van de gedrevenheid van Del Ponte en haar staf om de opdracht tot een goed einde te brengen. Vóór elke reis naar Servië en Kroatië wordt een stand van zaken opgemaakt, een strategisch plan uitgewerkt en zet diplomatiek personeel ter plekke de nodige stappen om de diverse autoriteiten ervan te overtuigen de zoekacties naar de voortvluchtigen te intensifiëren en zo mogelijk over te gaan tot hun uitlevering aan Den Haag. Nooit eerder had ik het gevoel iets zinvols te kunnen doen, zegt Carla Del Ponte op weg naar het vliegveld voor de zoveelste ontmoeting met de Kroatische en Servische leiders, en de machtigen der aarde te laten veroordelen voor hun misdaden tegen de menselijkheid. Haar optreden is correct en eenduidig en haar taalgebruik is gespeend van omfloerst taalgebruik en dubbelzinnigheden. Del Ponte is de schrik van het diplomatieke milieu. Zij windt er geen doekjes om en schrikt er evenmin voor terug om de wereldleiders op hun grote verantwoordelijkheid te wijzen. Ik ga dat zelf niet zeggen, antwoordt Del Ponte op Schüpbachs vraag of de drie topmisdadigers in bescherming worden genomen, maar het is wel zo, voegt ze er fijntjes aan toe.



Nooit eerder heeft een regisseur zo duidelijk de tegenwerking door overheidsinstanties in beeld gebracht als in het geval van Carla Del Ponte en haar kruistocht tegen de onwil van regimes en hun beschermheren om misdadigers uit de handen van het juridisch apparaat te houden. Sommigen bewerken dat de Amerikanen Mladic en Karadzic garanties hebben gegeven tijden de onderhandelingen die uitmondden in Bill Clintons Dayton Akkoorden ter beëindiging van de Balkanoorlog, probeert Schüpbach in een onbewaakt ogenblik. Ik geloof daar niet in, zegt Del Ponte. Een jaar later is ze daar niet meer zo zeker van want ondanks al haar verwoede pogingen is ze er niet in geslaagd om Mladic, noch Karadzic naar Den Haag te brengen. Ze betreurt wél de houding van Amerika en de EU en hun gebrekkige motivatie om politieke druk op de Kroatische en Servische machtshebbers uit te oefenen en om op die manier voortgang te boeken inzake de inhechtenisneming van de kopstukken op haar lijst. Wanneer het duidelijk is dat de Europese Unie onderhandelingsgesprekken wil beginnen met Kroatië over een mogelijke toetreding en zij als hoofdaanklager van het Joegoslavië-tribunaal om advies wordt gevraagd, gebruikt Carla Del Ponte haar laatste troef: ze gaat naar de Balkan om een ultiem gesprek te hebben met de Kroatische premier, z'n ministers van Buitenlandse Zaken en Justitie om na te gaan waarom de voortvluchtige generaal Ante Gotovina niet is uitgeleverd volgens het afgesproken plan. Volgens de Kroaten verblijft de generaal in een bevriend land en kunnen ze hem zelf onmogelijk gevangen nemen. Carla Del Ponte blijkt evenwel te weten over welk bevriend land het gaat en dus wordt aan twee kanten druk uitgeoefend. Tijdens haar afscheidspersconferentie in de Kroatische hoofdstad Zagreb laat ze er geen twijfel over bestaan: onder de huidige omstandigheden is zij verplicht om de dag nadien op de EU-bijeenkomst in Luxemburg een negatief advies uit te brengen. De Kroaten hebben haar beslistheid voorvoeld en zetten alles op alles om de EU-trein niet te missen: nog voor Del Ponte's privé jet de lucht ingaat komt het bevrijdende bericht: de Spaanse autoriteiten hebben de Kroatische nationale held Ante Gotovina opgepakt in een restaurant op de Canarische eilanden. De buit is binnen. In het Del Pontekamp is de opluchting groot: maandenlang was de uitkomst van de operatie onzeker. Uiteindelijk hebben de Kroaten het hoofd gebogen.



Regisseur Schüpbach filmt ook de plekken waar destijds de moordpartijen zijn gepleegd en hij praat met de vrouwen die het hebben overleefd en alle mannelijke familieleden zijn verloren. In Srebrenica filmt hij wenende vrouwen die tussen de meer dan 600 lijkkisten naar het stoffelijk overschot van hun vader, echtgenoot, zoon, broer of oom op zoek zijn. Het gaat om geïdentificeerde lijken uit een recent opgemaakt massagraf meer dan tien jaar na de feiten. Het leed blijft er groot en het begrip voor Carla Del Ponte's positie neemt er met de dag af. Ze doet wellicht haar best, maar de moordenaars van onze mannen lopen na meer dan tien jaar nog altijd rond, is het bittere verwijt. In Den Haag is Carla Del Ponte zich bewust van de kritiek van de vrouwen van Srebrenica. Ik doe al het mogelijke, zegt ze, maar de tegenwerking is groot. Bijna aan het eind van haar mandaat overloopt ze de lijst met gezochte misdadigers die ze in 2001 opstelde: bijna de helft gevat, zegt ze, dus heb ik ook maar de helft van mijn opdracht tot een goed einde gebracht. Ze beschouwt het als een mislukking. Vooral het feit dat Mladic en Karadzic ongrijpbaar blijken, stemt haar droevig. Zonder de steun van de media en de publieke opinie stonden we nergens, zegt ook zij een beetje bitter, beseffende dat de machtigen der aarde hun eigen agenda hebben en dat mensenrechten niet altijd op hun prioriteitenlijstje staan. Maar ik mag het niet opgeven,, zegt ze, ik moet sterk zijn, want anders wordt ze door de politieke leiders van beide kampen genegeerd en wandelen gestuurd.

Carla's List is het beklijvende verhaal van de verbeten strijd voor gerechtigheid. De vrouw achter de lijst deinst er niet voor terug om onconventionele methoden te gebruiken om haar doel te bereiken en bijgevolg is ze een luis in de pels van het politiek personeel, want waar u mee bezig is interesseert het politieke milieu niet, verzekert haar een Oost-Europees en zgn. democratisch verkozen politicus onder vier ogen. Voor haar testament als hoofdaanklager van het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag kon Carla Del Ponte zich geen betere chroniqueur wensen dan regisseur Marcel Schüpbach.



BEELD EN GELUID
De documentaire is met veel aandacht voor de visuele en inhoudelijke kwaliteit gemaakt. De cameravoering is meestal rustig, tenzij in hectische omstandigheden en moeilijke werksituaties. De zwart-witverhouding is in orde en de film heeft weinig last van ongerechtigheden en andere storende oneffenheden. Eén opmerking bij de ondertitels: Gotovina, Mladic en Karadzic zijn geen vluchtelingen maar voortvluchtigen. Een schoonheidsfoutje van de vertaler. Het geluid is in orde zonder veel franje en de geluidsband van componist Michel Wintsch voegt in de gevoelige fragmenten de precieze sfeer toe om een evenwicht te creëren tussen zakelijkheid en emotionaliteit.

EXTRA'S
De dvd bevat geen extra's.



CONCLUSIE
Carla's List van de Zwitserse regisseur Marcel Schüpbach is een boeiend portret van één van de machtigste vrouwen van onze tijd. Carla Del Ponte, de hoofdaanklager van het Joegoslavië-tribunaal in Den Haag, kreeg in de loop van haar zesjarig mandaat het verwijt onbuigzaam te zijn en weinig diplomatisch te werk te gaan, maar zijzelf is ervan overtuigd dat men de internationale gemeenschap, de slachtoffers én de nabestaanden geen goede en eerlijke dienst bewijst door de misdadigers op vrije voeten te laten. Uit de documentaire komt ze te voorschijn als een sterke en intelligente vrouw, zeer gevoelig voor het leed dat de oorlogsmisdadigers hebben aangericht en zich bewust van haar historische opdracht: de wereld duidelijk maken dat niemand boven de internationale wetten staat en er voor zorgen dat ook de machtigen gestraft worden indien ze die regels overtreden. Carla Del Ponte behoort de Nobelprijs voor de Vrede te krijgen.