FILM
Na het gigantische succes van The Godfather in 1972, werd Francis Ford Coppola van de ene dag op de andere een van de machtigste mannen in Hollywood. Maar in plaats van voor het grote geld te kiezen, besloot de cineast een intieme film te draaien die hem nauw aan het hart lag. Eind jaren zestig had hij zelf een intelligent script geschreven over privacy en paranoia en nu zag hij de tijd rijp voor een verfilming. Met het Watergateschandaal dat op het punt stond de Amerikaanse samenleving op zijn grondvesten te doen daveren, had de timing niet beter kunnen zijn. The Conversation resoneerde dan ook enorm bij de critici en filmkenners in 1974, als een metafoor voor de toenmalige morele staat van de Verenigde Staten. Coppola won er bovendien zijn eerste Gouden Palm mee. Het grote publiek wist de prent echter niet te vinden. Dertig jaar later is de wereld veel veranderd, maar ook het huidige politieke klimaat staat nog bol van de angstpsychoses en 'Big Brother'-mentaliteit. Daarom is The Conversation nog geen haar verouderd en snijdt de prent nog steeds relevante thema’s aan, op een wijze die enkel als cinefiele genialiteit te omschrijven valt.

De plot volgt enkele weken uit het leven van Harry Caul, een schimmige privé-spion, gespecialiseerd in afluisterpraktijken. Hij en zijn team zijn belast met het surveilleren van een schijnbaar overspelig koppel. De operatie slaagt wonderwel, maar bij het overhandigen van de audiotapes aan de opdrachtgever loopt er iets mis, waardoor Cauls geweten begint op te spelen. Met de grootste zorg weet hij een cruciaal zinnetje in het opgenomen gesprek te isoleren: "Hij zou ons vermoorden als hij de kans kreeg." De opdrachtgever doet er alles aan om de tapes te bemachtigen, maar Caul houdt de boot af: hij wil er zeker van zijn dat de mensen op de band niets zal overkomen. Hij weigert medeplichtig te worden aan moord. Zoekt hij het allemaal te ver? Is onnodige paranoia in zijn hoofd geslopen? Of bekijkt hij de zaak vanuit een verkeerd perspectief? Feit is dat Harry Caul zich in een web vol intriges gooit.

Met The Conversation schotelt Francis Ford Coppola ons zijn meesterwerk voor. Zijn Godfather-trilogie getuigt weliswaar van een grotere scope, en Apocalypse Now is een showcase voor zijn bravoure, maar The Conversation is simpelweg een masterclass in filmisch vertellen. Coppola trekt het thema van vervreemding en achtervolgingswaanzin door tot in de kleinste details, waardoor we als kijker meegezogen worden in de maalstroom van een beangstigende, maar geloofwaardige wereld. Hij vertrekt van een ‘klein’ verhaal – de morele worstelingen van een stroman – bouwt dit op tot een indringende karakterstudie, en eindigt met een pulserende thriller. Het is een constante oefening op het slappe koord die vakkundig de clichés ontwijkt en het genre heruitvindt. Het waterdichte scenario blijft dan ook eeuwig aan je plakken dankzij de structurele lef, de dramatische subtext en de subliem getekende personages.



Primus inter paris is het hoofpersonage. Dé rots in de branding van de film is dan ook Gene Hackman. De acteur heeft in zijn leven talloze memorabele rollen gespeeld – en hij is naar mijn bescheiden mening een van de besten aller tijden in zijn vak – maar nooit leefde hij zich zo in zijn rol in als in The Conversation. Harry is dan ook een pracht van een creatie. Een eenzaat met diepgang. Een door paranoïde nachtmerries gekwelde vakman. Een man die in een zelf gefabriceerde, enge wereld leeft en daardoor de pracht van de échte wereld niet kan of wil ervaren. Slechts zelden kan je als kijker zo’n gelaagd karakter aanschouwen. En bijgevolg zo meeleven met wat zich op het scherm afspeelt. Hackman verschuilt zich achter een ziekenkasbrilletje, loopt schichtig en onzeker, durft zijn emoties niet aan de oppervlakte te laten komen. Karakter en thema worden één zoals de acteur Harry Caul vertolkt en laten een diepe indruk achter op zij die de vertolking mogen aanschouwen.

Hackman domineert het scherm zo magistraal dat je haast zou vergeten dat er nog andere acteurs rondlopen. Toch wordt de film bevolkt door niet de minste vertolkers. Harrison Ford heeft een kleine maar belangrijke rol, die ver verwijderd ligt van de moreel zuivere, avontuurlijke karakters die hij in de rest van zijn carrière zou neerzetten. John Cazale is even goed als hij in zijn andere prenten uit de eerste helft van de jaren zeventig is. Teri Garr smokkelt een zeldzaam moment van liefde, eerlijkheid en warmte de film binnen en blijft daardoor – ondanks haar korte screentime – de hele prent nazinderen in de hoofden van de kijkers. En in een veredelde cameo duikt zelfs Robert Duval op.

Hoe goed al deze aparte elementen van The Conversation ook zijn – het script, de regie, de vertolkingen, de suggestieve cameravoering en de intelligente montage – de film verdient vooral het hoogste schavotje op vlak van sound design. Ga naar eender welke geluidstechnicus en vraag hem/haar welke prent het summum van zijn vakgebied is, en je zult negen keren op de tien The Conversation horen. De legendarische Walter Murch creëert immers een geluidswereld die naadloos aansluit bij de personages en het verhaal. De conversatie tussen de twee overspelige mensen vormt de basis van de plot en de ontleding ervan moet dan ook de perfectie benaderen. Murch benadert de perfectie echter niet. Hij bereikt ze. In een tijd waarin surround nog een vage toekomst was, speelt de geluidsmonteur met wisselende tracks, met effectjes, met geluidsdynamiek dat het een lieve lust is, zonder daarbij de functionaliteit voor de film uit het oor te verliezen. Een speciale vermelding verdient overigens ook David Shire, die met zijn van jazz doordrongen muziek de sequenties naadloos in elkaar laat overlopen.

De jaren zeventig waren uiterst vruchtbare grond voor de Hollywoodcinema. Intelligente, goed gemaakte, spannende films waren de orde van de dag. En veel beter als The Conversation zijn ze niet gemaakt. De prent overleeft niet enkel als een kind van zijn tijd, met onverhulde plaagstoten naar de corrupte excessen van de Nixon-administratie, maar ook als een voorbeeld van hoe experiment niet noodzakelijk in fiasco hoeft te eindigen. Francis Coppola reikt naar de hemel met zijn ambitie, zijn visie en zijn manipulerende regisseurskrachten. En hij slaagt op alle fronten. Tijdens de bekendmaking van de oscarnominaties voor 2005 viel op hoe politiek de genomineerde films allemaal waren. Zij zijn allemaal schatplichtig aan The Conversation. En allen zijn ze zeer verdienstelijk. Maar geen van hen komt nog maar tot aan de lippen van hét meesterwerk van Coppola.



BEELD EN GELUID
De presentatie van zowel beeld als geluid op dvd verdient een pluim. De print oogt nagenoeg foutloos, met een heel klein beetje grain, maar vrij van beschadigingen. De scherpte en het contrast zijn bovendien uitstekend en de fletse, grauwe kleuren worden correct weergegeven. Het geluid is zo mogelijk van een nog hoger niveau. Het originele monospoor werd knap opgekuist en geeft authentiek weer hoe de film dertig jaar geleden moet geklonken hebben. Maar ik ga mijn principes voor één keer overboord gooien en aanraden niet het originele spoor, maar de Dolby Digital 5.1-remix te beluisteren. Walter Murch zelf superviseerde de upgrade naar 5.1 en hij krijgt zo de kans de soundtrack succesvol, dynamisch en met respect voor de originele track de 21ste eeuw binnen te loodsen.

EXTRA'S
Vooral op audiovlak kan deze dvd pochen met een aantal zeer behoorlijke extra's. Er zijn immers maar liefst twee Audiocommentaren te beluisteren. Op het eerste babbelspoor toont Francis Coppola zich een uitstekende orator. Hij gaat in op het ontstaan van het project, de moeilijkheden bij het filmen en zijn relatie met de acteurs. Twee uur lang krijg je bijgevolg een overvloed aan interessante weetjes te slikken. De track waarop geluidsmonteur Walter Murch zijn opinies deelt, is iets minder makkelijk verteerbaar, omdat de spreker vooral de technische kant van de film belicht. Niettemin zijn z'n inzichten – zeker voor aspirant-cineasten – een goudmijn van filmische kennis. Daarnaast bevat de disc nog een Trailer (3 min.) die vooral Gene Hackman in het voetlicht stelt, en een korte featurette, Close-Up On The Conversation (9 min.), opgenomen ten tijde van de shoot in 1973.

CONCLUSIE
The Conversation is hét meesterwerk van Francis Ford Coppola. De film is een festijn voor de zinnen, die op intelligente wijze belangrijke menselijke dilemma’s in een thrillerkader plaatst. En het revolutionaire audiodesign van de prent is nog steeds een lichtend voorbeeld voor de huidige generatie filmmakers. Beeld en geluid ogen en klinken bovendien schitterend op deze dvd, terwijl ook de bonussectie aardig is uitgevuld.