SERIE
De ideale manier om een gevierd romanpersonage naar de audiovisuele wereld te vertalen is ongetwijfeld een film. Die geeft je immers twee uur lang de tijd om de karakters nauwkeurig te schetsen, een mooi verhaal in drie akten te vertellen en tevens enkele leuke details voor de kenners en liefhebbers toe te voegen. Vanzelfsprekend heeft film ook budgettair een steentje voor op televisie, zodat dit medium ideaal lijkt voor een grootheid uit de literaire wereld als Sherlock Holmes. Toch is het onmogelijk de befaamde speurder recht te doen op het witte doek.

Maar de schitterende serie uit de jaren veertig films met Basil Rathbone in de hoofdrol dan, hoor ik u al opperen? Dat is toch optimaal Sherlockiaans vermaak? Inderdaad, daarmee ben ik het hartgrondig eens, maar de essentie van de verhalen van Arthur Conan Doyle zit er niet volledig in vervat. De reden hiervoor is eenvoudig. Op The Hound Of The Baskervilles, The Sign of Four en A Study In Scarlet na schreef de auteur immers geen lange romans waarin zijn bekendste creatie de hoofdrol speelt. Negentig procent van de Holmes-avonturen bestaat uit korte vertelsel, hooguit twintig pagina's lang, en daardoor ongeschikt om in hun eentje het scenario van een speelfilm te voeden. Voor een getrouwe adaptatie van deze kortverhalen ben je in de cinema dus aan het verkeerde adres.



Televisie daarentegen biedt meer mogelijkheden voor Holmes. Niet alleen is de standaard dramalengte op tv een haalbare vijftig minuten, ook is het medium ideaal om binnen betrekkelijk korte tijd een hele reeks adaptaties van de speurder te maken: iedere week een nieuw mysterie, elke zeven dagen een breinbrekend vraagstuk. Tot die conclusie kwam ook producent en Sherlockiaan Michael Cox toen hij begin jaren tachtig voorstelde een tv-reeks op poten te zetten rond Doyles detective. Zoals hij het zag, zouden de afleveringen met eerbied de Holmesverhalen naar het kleine scherm vertalen. En zowaar: zijn wens kwam uit.

Hoewel de titel van de serie enigszins misleidend is – de verhalen komen immers zowel uit de kortverhalenbundels The Adventures Of Sherlock Holmes, The Memoirs Of Sherlock Holmes als uit The Return Of Sherlock Holmes – is de trouw van de makers aan de boeken van Doyle remarkabel. Vooral in het eerste halve dozijn episodes wordt de plot tot op de letter gevolgd, wordt de sfeer van Victoriaans Londen prachtig gerecreëerd, zijn er talloze subtiele verwijzingen voor de fans en blijft de specifieke, charmante structuur van de kortverhalen overeind. Vanaf episode The Copper Beeches gaan scenaristen en regisseurs vrijer om met het bronmateriaal, zonder echter aan de kwaliteit en de authenticiteit te tornen.

Een ander pluspunt van deze tv-reeks is de sublieme casting. Als Sherlock Holmes maakt Jeremy Brett een verpletterende indruk. Zoals Arthur Conan Doyle zijn held schetste op papier, zo vertolkt Brett perfect alle goede én slechte eigenschappen van het personage op het kleine scherm. De acteur vindt de ideale balans tussen genialiteit, arrogantie, ijdelheid en mensenliefde. Niemand – in heden noch verleden – heeft ooit de detective zo getrouw gestalte gegeven. Op het vlak van charme en continuïteit heeft Basil Rathbones Holmes nog steeds het voordeel, maar qua authenticiteit kan hij niet tippen aan Brett die misschien wel dé definitieve Sherlock neerzet. Aangenaam is ook dat dr. Watson in The Adventures Of Sherlock Holmes nu eens niet als de stotterende, onhandige sidekick van de speurder wordt geportretteerd. David Burke blijft dicht bij de Watson uit de geschreven verhalen, een intelligente kerel met het hart op de juiste plaats, die langzamerhand de deductietechnieken van zijn geniale kompaan leert toe te passen en wiens bijdrage aan het oplossen van zaken niet te onderschatten is. Doordat beide acteurs zo goed in de huid van hun personage zitten, is de vriendschapsrelatie tussen beiden trouwens realistischer en hechter dan in het merendeel van de Holmesadaptaties.

Zoals je ziet is televisie wel degelijk het ideale medium gebleken voor 's werelds meest vermaarde speurneus. Liefdevol trouw gebleven aan de sfeer en charme van de originele kortverhalen, zijn de afleveringen vrij 'klassiek' en 'Brits' opgebouwd, maar net daardoor vormen ze de ideale tegenhanger voor de CSI’s van deze wereld. Ondanks een budget dat niet overdreven hoog lag, oogt ook de aankleding van de reeks prima, zij het dat net niet het optimale Victoriaanse effect wordt bereikt. De casting is perfecter dan zelfs de meest fervente Sherlockofiel had durven dromen. De kleine tekortkomingen – die doorgaans in het bronmateriaal liggen en niet bij de tv-makers – neem je er dan ook graag bij. The Adventures Of Sherlock Holmes is kortom ideaal vertier voor een occasioneel uurtje spanning, emotie en vernuft.



AFLEVERINGEN
1. A Scandal In Bohemia
Irene Adler, een vrouw met wie de koning van Bohemen een geheime liefdesrelatie had, dreigt het nakende huwelijk van de monarch in de war te sturen. Ze is namelijk in het bezit van een foto die de affaire bewijst. Het is aan Sherlock Holmes om het bezwarende kiekje op te sporen. Maar juffrouw Adler blijkt zelf ook erg vernuftig te zijn...

2. The Dancing Men
De beroemde detective wordt geconfronteerd met een raadsel waarin een geheimschrift van getekende mannetjes een cruciale rol speelt. Holmes en Watson moeten niet enkel de code weten te kraken, ze zullen ook de moord op een onschuldige vrouw proberen te voorkomen.

3. The Naval Treaty
Een belangrijk maritiem verdrag wordt uit de werkkamer van een kopiist gestolen. De man, een oude vriend van Watson, is ten einde raad en voert een verloren strijd tegen een ernstige depressie. Aan Sherlock Holmes de taak om de zaak op te lossen en zo te voorkomen dat een rivaliserend land het verdrag in handen krijgt.

4. The Solitary Cyclist
Een kinderjuffrouw-pianiste neemt een goed betaalde job aan in het landhuis van een rijke notaris. Maar op haar fietstochten van en naar het station achtervolgt een bebaarde cyclist haar voortdurend. Ze roept de hulp in van 's werelds meest vermaard detective om de identiteit van haar stalker te achterhalen en zijn motieven te onthullen.

5. A Crooked Man
In een afgesloten kamer wordt het lijk aangetroffen van de heer des huizes. Naast hem ligt zijn flauwgevallen echtgenote. Alleen zij lijkt de dader van de misdaad te kunnen zijn. Maar Holmes heeft andere ideeën. Volgens hem is een gebochelde, verminkte man bij de zaak betrokken. Een man die de sleutel zal blijken te zijn voor een in schuld en boete gedrenkte historie.

6. The Speckled Band
Een jongedame die op het punt staat te trouwen vreest voor haar leven. Haar zus overleed immers ook op mysterieuze wijze vlak voor haar huwelijk. De laatste woorden van de zus gingen over een 'gespikkelde band'. Wie beter om klaarheid te verschaffen in dit duistere mysterie dan een pijprokende speurder uit Londen en zijn trouwe doktersvriend?

7. The Blue Carbuncle
De Blauwe Karbonkel, een van de kostbaarste edelstenen ter wereld, wordt op klaarlichte dag gestolen uit de hotelkamer van een rijke dame. De verdenking valt op een reparateur die de pech had op het verkeerde moment in de kamer aanwezig te zijn. Holmes is echter overtuigd van zijn onschuld. Het spoor van een bestofte bolhoed en een witte gans zullen hem naar de ware dief leiden.

8. The Copper Beeches
Een jongedame krijgt een goedbetaalde job aangeboden, maar weet niet of ze die wel kan aannemen. Haar taak bestaat er immers in om volgens de wens van haar bazen zeer specifieke kledij te dragen en naar hun grappen te luisteren. Ook Holmes is geïntrigeerd door die bizarre eisen, zeker als blijkt dat een geheimzinnige man het landgoed van achter de heg gadeslaat.

9. The Greek Interpreter
Nadat hij in het holst van de nacht uit zijn bed gelicht is om als tolk te fungeren in een gesprek tussen een louch sujet en zijn Griekse slachtoffer, zoekt de vertaler Baker Street 221b op. Hij wil immers weten aan welke ongure praktijken hij verplicht heeft moeten deelnemen. De zoektocht leidt uiteindelijk tot een spannende ontknoping op een voortrazende trein.

10. The Norwood Builder
Het verkoolde lijk van een aannemer wordt in zijn deels uitgebrande woning teruggevonden uren nadat hij zijn testament heeft gewijzigd in het voordeel van de zoon van zijn jeugdliefde. De jongeman is uiteraard verdachte nummer één als brandstichter, maar Sherlock Holmes vermoedt dat er meer aan de hand is. Hij stort zich vol overgave op het mysterie.

11. The Resident Patient
Een arts wordt door een volstrekt onbekende aangesproken met het verzoek gratis medische hulp te verlenen in ruil voor een som geld die de opstart van een dokterspraktijk moet financieren. Wanneer de vreemdeling zich na een aantal succesvolle jaren onverklaarbaar ophangt, zoekt de dokter de hulp van de Londense detective met een gave voor deductie.

12. The Redheaded League
De roodharige eigenaar van een pandjeshuis krijgt een hoop geld om iedere dag bladzijden uit een encyclopedie te kopiëren. Wanneer deze bijverdienste onaangekondigd stopt, gaat de man ten rade bij Holmes. Die vermoedt meteen dat het overschrijven van de encyclopedie een gewiekst afleidingsmanoeuvre was om een belangrijke, op til zijnde misdaad, te verhullen.

13. The Final Problem
Nadat Sherlock Holmes de Mona Lisa succesrijk opspeurt na haar verdwijning uit het Louvre is de maat vol voor professor Moriarty, het brein achter de misdaad. Hij wil de detective voorgoed uit de weg ruimen. Holmes weet uit de klauwen van Moriarty en zijn bende te blijven door naar het vasteland te vluchten. Maar in Zwitserland, op de rotsen van de Reichenbach-watervallen, komt het alsnog tot een dodelijk confrontatie.



BEELD EN GELUID
Dat de serie uit begin jaren tachtig dateert mag geen excuus zijn voor de kwaliteit van sommige afleveringen op de disks. Het merendeel van de episodes oogt zeer degelijk, met een voldoende contrast en kleurenbereik en zelfs een uitstekende scherpte. Maar een viertal episodes haalt de score van het beeld naar omlaag. Aflevering 1, 2 en 4 vallen immers niet enkel op door de toevoeging van tekstkaarten als overgang tussen de verschillende acts op de commerciële zender ITV, ze wprden ook geplaagd door ontzettend veel filmgrain en beeldbeschadigingen, met een ondermaats contrast en ondermaatse kleuren. Het is alsof ze werden getransfereerd van een slechte filmkopij, terwijl de overige episodes van de tv-mastertapes zijn getrokken. Aflevering 6 is overigens ook ondermaats qua beeld wegens een kleurmankement dat alle personages als geelzuchtlijders lijkt te outen. Over het geluid valt weinig opmerkelijks te zeggen. Het monospoor geeft meestal duidelijk en helder stemmen en sound effects weer, hoewel de mix een stuk beter had gekund. Hier zijn het opnieuw episodes 1, 2 en 4 die extra uit de toon vallen, aangezien hierin – op de momenten waar zowel dialoog als muziek samen hoorbaar zijn – de stemmen van de acteurs nauwelijks te verstaan zijn.

EXTRA'S
Zelfs de superlatieve deductiekwaliteiten van Holmes zouden er niet in slagen extra's aan te treffen op deze dvd.

CONCLUSIE
The Adventures of Sherlock Holmes is een tv-reeks die uitstekend de sfeer, toon en plots van Arthur Conan Doyle's verhalen weet weer te geven. Met een krachtige centrale performance van Jeremy Brett, is dit Sherlockiaans drama op zijn best, ook al komen de tekortkomingen van de oorspronkelijke kortverhalen ook voor in deze adaptatie. Beeld en geluid variëren tussen degelijk en ondermaats, terwijl een bonussectie volledig ontbreekt.