FILM
Santiago Roman (Pietro Sibille) komt na 6 jaar legerdienst thuis. Als 16-jarige heeft hij getekend wegens de slechte economische situatie in Peru en het toenemend terrorisme. Als militair kreeg hij een opleiding en is ten strijde getrokken tegen doodseskaders uit Ecuador, drugsbaronnen en terroristen die vanuit de jungle het land onveilig maken. Hij keert terug naar de hoofdstad Lima en probeert het geweld, het bloedvergieten en het nodeloze moorden te vergeten. Bij zijn ouders – verarmde middenstanders in een slonzige achterbuurt – wordt hij niet echt met open armen ontvangen. Ze hebben nauwelijks genoeg voor zichzelf en zitten nog met zijn oudere broer en diens vrouw, allebei werkloos en zonder toekomst.

Santiago probeert een opleiding te volgen, maar dat kost geld. Oude vrienden uit de marine zoeken hem op, ex-soldaten met vergelijkbare problemen, nachtmerries, slapeloze nachten, werkloos en zonder uitzicht op verbetering. Ze stellen voor om samen een bank te beroven, maar dat ziet Santiago niet zitten. Daarvoor ben ik niet uit het leger gegaan, zegt hij, ik wil niks meer te maken hebben met vechten en doodschieten. 's Avonds maakt hij een vuurtje op het strand en speelt in z’n eentje commando, jaagt op een onzichtbare vijand en gooit zich tegen de grond als een onzichtbare schutter hem onder vuur neemt; 's nachts slaapt hij op een stretcher zonder matras, de bivakmuts over zijn hoofd, zijn vingers tussen de leren riem en de kaki-broek die hij van het leger heeft overgehouden. Overdag dwaalt hij door de stad, bezoekt het arbeidsbureau, neemt de drukte van Lima in zich op, stelt vast dat de jeugd feestjes bouwt en zorgeloos door de straten flaneert, beseffend dat hij zes jaar lang geen vrije weekends heeft gekend, geen feestjes, geen gezelligheid. Santiago bekijkt het vanuit het standpunt van een buitenstaander, een vreemde, een onaangepaste. Neen, een mobieltje heeft hij niet en dansen kan hij ook niet, drinken al evenmin. Hij is de man van orde en controle, want dan komt het allemaal goed. Dat hebben ze hem in het leger geleerd.

Wanneer zijn beste vriend zich verhangt wegens geen uitweg meer, erft Santiago diens auto en speelt taxichauffeur voor wie zich die luxe kan permitteren. Wanneer de opleiding die hij met het verdiende geld betaalt hem onrustig maakt, geeft hij er de brui aan en volgt een stel jonge meisjes naar Calle 8, een tent waar dag en nacht gefeest wordt. Santiago probeert zijn remmingen ten opzichte van onbekenden te overwinnen, maar dat lukt niet erg goed. Hij blijft een buitenstaander. Dat merken de aantrekkelijke meiden die hem willen verleiden: hij zoekt in de eerste plaats vriendschap, geen seks; hij wil voor iemand iets betekenen, nog een keer belangrijk zijn, een vriend redden uit een benarde positie. Iets dergelijks. Gezien er zich geen geschikte situatie voordoet, beeldt hij zich er eentje in.

Días de Santiago is het debuut van de Peruaan Josué Méndez. Peru, dat niet bekend staat als een interessant filmland, blijkt plots een getalenteerd regisseur in huis te hebben, een angry young man die de sociaal-maatschappelijke realiteit van zijn land op een pakkende manier kan vertalen naar film. Er zijn overeenkomsten met Taxi Driver van Martin Scorsese, zonder meer; toch slaagt Méndez erin het verhaal zijn eigen knagende ondertoon te geven en zijn hoofdfiguur een heel eigen persoonlijkheid. Pietro Sibille heeft zijn rol helemaal onder controle en presenteert ons een geloofwaardige oorlogsveteraan die lijdt aan het post-oorlogssyndroom zoals we dat kennen van de Vietnam- en Irakveteranen. Santiago probeert te vergeten en zich aan te passen, maar de middelen die hem worden aangereikt zijn te schaars om een gunstig resultaat op te leveren. We zien de objectieve waarheid zoals hij die ziet en Méndez gebruikt daarvoor kleurenfilm; de subjectieve waarheid, de innerlijke stem van Santiago, zijn interpretatie van wat hij ziet en hoort en constateert, dat ziet de toeschouwer in zwart/wit. De voortdurende overgang is niet altijd even evident en voor sommige kijkers wellicht storend, het geeft de toeschouwer wel altijd een aanduiding in welk universum hij zich bevindt. Dat procédé geeft de regisseur de mogelijkheid om de verschillende keuzemogelijkheden van Santiago achter elkaar uit te beelden, om dan over te gaan naar kleurenfilm en ons het 'echte' resultaat te tonen. Op die manier laat hij ons doordringen tot de grijze massa in Santiago’s schedel en kunnen we zijn afwegingen en beweegredenen op de voet te volgen. Toegevoegd aan de grimassen op zijn gezicht en de klank van zijn stem, brengt deze methode de toeschouwer heel dicht bij de innerlijke Santiago, de 23-jarige adolescent die niet meer denkt en reageert zoals de buitenwereld dat van hem verwacht, die zijn dialogen thuis voorbereidt, maar stotterend voor de ambtenaar in het opleidingscentrum staat en agressief wordt wanneer men hem met goede bedoelingen aanraakt, wil omarmen of aait.

Josué Méndez gebruikt een zeer realistische cameravoering. Bij momenten ontstaat de indruk alsof het om een reportage gaat, een verslag uit het leven gegrepen. Dat mag niet verbazen want het script is gebaseerd op ware feiten en situaties. Het spaarzame gebruik van kunstlicht en gesofistikeerd technisch materiaal speelt een niet onbelangrijke rol voor de sfeer die in deze film wordt opgeroepen. De regisseur maakt gebruik van heel veel close-ups tot op het niveau waar we de onregelmatigheden in Santiago's gezicht kunnen zien, de zweetdruppels wanneer hij in paniek raakt en de haast onzichtbare zenuwtrekjes om zijn mondhoeken.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is heel verschillend, maar bewust gekozen. De zwart/wit-opnamen die betrekking hebben op de subjectieve realiteitsbeleving van Santiago zijn voorzien van een stevige korrel waarop Anton Corbijn lange tijd het alleenrecht scheen te hebben. Ze zijn ruw en koud. De kleurenbeelden zijn realistisch door het vermijden van kunstmatige lichtbronnen. De tinten worden verdonkerd met het onvermijdelijke verlies van details in de binnenopnamen en bij momenten een zekere overbelichting in het volle zonlicht. De verschillende texturen passen perfect bij de sfeer, maar het gaat om een heftige technische en visuele ingreep die niet voor iedereen evident zal zijn. Soms is het beeld helemaal blauw wanneer Santiago op het strand loopt of wandelt, een herinnering aan zijn marinierstijd bij het leger. Het geluid is eenvoudig, de stemmen klinken goed, er is sprake van een milde vorm van surround via de achterste geluidskanalen met een aangename ruimtelijke illusie als gevolg. De muziek is spaarzaam aangebracht, Zuid-Amerikaans van sfeer, van o.a. Malas Juntas en Afrodisiacos, en één keer joods.

EXTRA'S
Bijna een uur extra's op deze dvd: Parelisa, een korte film van Josué Méndez, waarin al helemaal de sfeer en de werkwijze van zijn eerste grote speelfilm aanwezig zijn: de bewegende camera, het gebruik van kleur en zwart/wit-pellicule, de aparte dialogen, de spontaneïteit. Het verhaal gaat over een hoertje dat weg wil uit het dorp en een jongen tegenkomt waarmee ze gaat filosoferen over waar naartoe en onder welke omstandigheden. Uiteindelijk gaat de man naar huis, naar zijn vrouw en kind, want hij heeft honger. Grappig, origineel en zeer realistisch. Alternatief Einde toont de toeschouwer het oorspronkelijke einde van de film dat bewaard bleef in de Amerikaanse versie. Voor de Europese release koos de maker voor een ‘open einde’ of tenminste eentje dat het lot van Santiago een beetje in het midden laat. Making of is een film van ruim 35 minuten met de regisseur, de belangrijkste acteurs en leden van de technische crew over de manier waarop de film is geconcipieerd, het script bijgewerkt en vergeleken met de reacties van de echte Santiago die tijdens het filmen voortdurend in de buurt was om te adviseren. Voorts de keuze van de lenzen, de kleuren, de manier van monteren en sonoriseren, etc. De reportage besluit met het commentaar van Ricardo Bedoya, filmcriticus, die de film van Josué Méndez in het kader van de Peruaanse filmgeschiedenis plaatst. In Verwijderde scènes zitten nog een aantal minder relevante fragmenten die de eindmontage niet hebben gehaald.

CONCLUSIE
Días de Santiago is op menig buitenlands festival bekroond. De film is gemaakt met de steun van het Internationaal Film Festival Rotterdam, een stichting die vaker beginnende regisseurs kansen biedt. Wie de stap naar een iets moeilijkere film durft te zetten, zal in deze productie een grote hoeveelheid menselijkheid en menselijk leed aantreffen, maar evenzeer een geslaagde poging om de harde realiteit van een enkeling en zijn omgeving om te zetten in een aangrijpend en pakkend verhaal, tot leven gebracht via een consequente en doordachte regie. De acteursprestaties zijn sterk en overtuigend. Pietro Sibille is een uitzonderlijk talent.