FILM
Hans Scholl (Fabian Hinrichs) en zijn zus Sophie Scholl (Julia Jentsch) studeren resp. medicijnen en psychologie aan de universiteit van München. Het is 1943 en het duo is lid van een studentenverzetsbeweging die zich Die Weisse Rose noemt, een gezelschap van hoofdzakelijk jongemannen die proberen via regelmatige pamfletten en vlugschriften op te roepen tot volksverzet en studentenprotest tegen de politiek van de nazi’s. Hans en zijn vrienden zijn een tijdlang aan het oostfront geweest en hebben er de gruwelijke praktijken van de fascisten tegen de plaatselijke bevolking en de Duitse manschappen met eigen ogen gezien. Uit verontwaardiging over het geweld en de geruchten over geïntimideerde, verdwenen en vergaste joden drukken ze over een periode van enkele maanden een vijftal protestbrieven.

Begin 1943 vatten de voorstanders van een snelle oorlogsbeëindiging nieuwe moed na het Duitse debacle in Stalingrad de voorbije winter waarbij 330.000 Duitse soldaten zijn omgekomen. Ze rekenen op een geallieerde interventie binnen 10 à 12 weken. Die Weisse Rose werkt een nieuw pamflet uit en verstuurt kopieën naar een groot aantal adressen in München en omstreken. Wanneer de voorraad enveloppen op is neemt Hans Scholl het initiatief om het overschot van de strooibrieven op de universiteit uit te delen. Willi Graf (Maximilian Brückner), de leider van de ondergrondse beweging, raadt hem een dergelijk gevaarlijke onderneming af wegens het gevaar van ontdekking door nazi-spionnen. Hans zet door en zijn zus Sophie gaat met hem mee. Ze worden door de conciërge van de universiteit betrapt en verraden aan de Gestapo.

De rest van de film speelt zich af in de verhoorkamers van de Gestapo en de gevangeniscel van Sophie Scholl. In tegenstelling tot wat je zou verwachten is nl. niet Hans Scholl de hoofdfiguur in deze film, maar zijn jongere zusje, op dat moment 21 jaar oud en verloofd met een leeftijdsgenoot die aan het oostfront vecht. Haast door toeval zijn de laatste dagen van Sophie Scholl gedetailleerder gedocumenteerd dan die van haar broer. Terwijl we over hem alleen maar vernemen dat hij Sophies bekentenis heeft bevestigd en zelf heeft bekend, maakt de toeschouwer het verhoor van Sophie – gedurende drie dagen en stukken van de nacht – helemaal mee. Sophie ontkent aanvankelijk elke betrokkenheid en weet de vragen van de rechercheur handig te counteren. Wanneer haar broer bekent lijkt alle hoop verloren.

De affaire Scholl werd door de nazi's gebruikt om een voorbeeld te stellen voor de hele studentengemeenschap in München. Tussen arrestatie, procesvoering en uitvoering van het vonnis verloopt nauwelijks een week. Die Weisse Rose was de autoriteiten duidelijk een doorn in het oog en de afrekening bikkelhard: iedereen die ook maar enige band had met de organisatie kwam voor de rechtbank en liep een veroordeling op. Omdat ze de schuld volledig op zich namen en alle betrokkenheid van derden ontkenden, kregen Hans en Sophie Scholl de zwaarste straf.

Marc Rothemund, de regisseur, situeert in het begin van zijn film vrij geconcentreerd wat de aanleiding is van de arrestatie en neemt de kijker vervolgens mee naar het verhoor en de daaropvolgende procesvoering, allebei ruim beschreven in de literatuur. Tot voor kort was maar een deel van de verhoren van Sophie Scholl bekend en dat materiaal is eerder in een film over Die Weisse Rose verwerkt. De meer recent ontdekte fragmenten uit het verhoor vormen de rechtstreekse aanleiding voor deze verfilming. Ze tekenen Sophie Scholl als een zeer volwassen vrouw die vanuit haar overtuiging en een viscerale afkeer voor alles wat met nazi’s en hun gedachtegoed te maken heeft resoluut kiest voor de ideologische confrontatie. De haar geboden ontsnappingsroute wijst ze resoluut van de hand, niet beseffend dat ze daardoor rechtstreeks op de afgrond afstevent.

Het verhoor bij Gestapo-rechercheur Robert Mohr (Gerald Alexander Held) en de opnamen in de cel waar Sophie Scholl in gesprek raakt met de communistische medegevangene Gisela Schertling (Lilli Jung), zijn qua beeld sober. Sophie Scholl is een dialoogfilm en de kracht van de productie komt voort uit de intellectuele en psychische krachtmeting tussen het jonge meisje en de geharde inquisiteur. Julia Jentsch is een zeer overtuigde Sophie Scholl die erin slaagt om van begin tot einde een bewonderenswaardig portret op te hangen van haar personage. Voor haar innerlijke proces, de angst, de zenuwachtigheid en de opkomende paniek, zijn we volledig aangewezen op de schaarse uitdrukkingen op haar gezicht en de in elkaar gewrongen handen. Uiterlijk is ze onaangedaan en koel, een sfinx die nauwelijks wordt beroerd. Tegen haar celgenote heeft ze het over de pijn waarmee haar ouders zullen blijven zitten en ze bidt aan het getraliede raam voor sterkte. En ook tijdens de procesvoering blijft ze kalm wanneer nazi-rechter roland Freisler (André Hennicke) haar landverraad verwijt en geen oor heeft voor haar rake opmerkingen die een zaal vol nazi's een ongemakkelijk moment bezorgen, een vorm van gegeneerdheid, omdat zij zegt wat iedereen weet en niemand van het gezelschap uitspreekt, laat staan bevestigt. De jonge Sophie Scholl als kwetsbaar geweten van een hele natie.

BEELD EN GELUID
Sophie Scholl is bij momenten bijna een zwart/wit-film. Regisseur Marc Rothemund kiest dan voor kleurloze kleding en een koel blauw licht, donkere straten en grauwe gevels. Alleen de sjaal van Sophie, bloedrood, en de sobere bruinige patiné die het blauwachtige beeld afzoomt, zorgen voor een afwijkende tint. Kleur blijft de hele film door een rariteit, want ook in Sophie's cel en tijdens de ondervragingen in het bureautje van de Gestapo is er weinig licht en kleur. Op meer intieme en rustige momenten worden de kleuren weggespoeld door goudgeel licht, sepia-achtig van toon en hangt er een sfeer van oude ansichtkaarten en vergeeld krantenpapier in de pellicule. De regisseur doet er alles aan om de sfeer van toen zo goed mogelijk op te roepen en net zoals in Schindler's List van Steven Spielberg lukt hem dat uitstekend. Het geluid is sober en realistisch zonder onnodige franje. Sophie Scholl is een dialoogfilm met spaarzame, zij het dreigende muziekfragmenten van de hand van Reinhold Heil en Johnny Klimek, de mannen achter de soundtrack van The Matrix Revolutions en straks Das Parfum van regisseur Tom Tykwer.

EXTRA'S
Disc 1 bevat de film en de commentaartrack van regisseur, producent en Julia Jentsch. Een pak belangwekkende details omtrent Hans en Sophie Scholl hebben de uiteindelijke bioscoopversie van de film niet gehaald en zijn ook niet verfilmd. In het commentaar vertelt de regisseur op welke manier hij weggelaten of niet geaccentueerde aspecten via filmische trucs toch onder de aandacht van de toeschouwer heeft willen brengen. Veel aandacht gaat naar de ondervraagscènes, opgedeeld in drie fases. Julia Jentsch vertelt over de lange dialogen die ze moest van buiten leren op een moment dat ze overdag zowel repetities had voor de film als voor een toneelvoorstelling en 's avonds een voorstelling én filmopnamen.

Een twintigtal Verwijderde Scènes (50 min.), meestal langere versies van sequenties die ook in de film zitten, openen Disc 2. De lange processequenties met Hans, Sophie en hun vriend Probst zijn integraal overgehouden en vormen het zwaartepunt van deze reeks.

In Zeitzeugen (84 min.) komen een aantal interessante figuren aan woord die op één of andere manier een relatie hebben met de historische figuren die aan bod komen. Anneliese Knopp, de zus van Willi Graf (de leider van Die Weisse Rose) meent dat haar broer liever geen vrouwen in de organisatie had en dat Sophie Scholl m.a.w. helemaal geen grote rol was toebedeeld. De straf die ze kreeg stond niet in verhouding tot haar aandeel in de verspreiding van de pamfletten. Er is een gesprek met Franz Müller, actief lid van Die Weisse Rose, over de strategie en de geest van het verzet, met Willi Mohr, zoon van Robert Mohr, de ondervrager, over het karakter van zijn vader, de manier waarop hij met zijn kinderen omging. Tijdens het gesprek met Walter Gebel, neef van de Berlijnse rechter Dr. Roland Freisler die voor het proces speciaal naar München kwam afgezakt, zit een opname van een rechtszaak op 20 juli 1944, voorgezeten door Freisler himself. Het beeld bewijst – in tegenstelling tot de kritieken over overacting en slechte smaak - dat acteur André Hennicke zijn rol uitstekend heeft ingevuld. In het historische filmfragment hoort de toeschouwer Freisler te keer gaan op een manier en een toon die in een rechtstaat voor onmogelijk en onvoorstelbaar wordt gehouden. Maar Duitsland was een dictatuur en de rechters waren partijleden. Een beklaagde intimideren en vernederen werd als gewoon ervaren. Elisabeth Hartnagel, de oudste zus van Sophie Scholl, vertelt over de geest die door hun gezin waaide en probeert een beeld op te hangen van wie Hans en Sophie eigenlijk waren, waarvoor ze stonden, welke idealen ze nastreefden en wie hun beïnvloedde in hun denken en doen.

In twee korte Interviews voor Canal+ en Filmspot (6 resp. 7,5 min.) krijgen we gesprekken met de regisseur en Julia Jentsch, de Making of Sophie Scholl (76 min.), is een zeer uitvoerige en zinvolle documentaire over het productieproces, het decor, de aankleding, het scenario, de acteurs, etc. Het is een fijnmazig gestructureerd werkstuk, gestoffeerd met interviews, setopnamen, sfeerscheppende sequenties en filmfragmenten.

CONCLUSIE
Sophie Scholl – Die Letzten Tage is in al zijn soberheid een vrij consequente en getrouwe verfilming van het basismateriaal, nl. de recent teruggevonden uitgetikte verhoren van Sophie Scholl, aangevuld met overgebleven aantekeningen over Die Weisse Rose, de dagboeken van Sophie Scholl en haar tijdgenoten, getuigenissen van familieleden en vrienden, oude filmopnamen, politieverslagen, etc. Marc Rothemund toont ons hoe de jonge Duitse in haar overtuiging groeit, met de tegenstander in discussie gaat en zijn uitgestrekte hand uiteindelijk weigert omdat ze met het regime niks te maken wil hebben. Julia Jentsch, vorig jaar nog het anarchistische blondje in The Edukators overtuigt op alle vlakken. Met een minimum aan fysieke en auditieve expressie schildert ze een zeer geloofwaardig en indringend portret van een rijpe en volwassen jonge vrouw, net 21 jaar oud, die in het besef van het lot dat haar te wachten staat, geen enkele stap terug doet en haar overtuiging laat primeren boven haar eigen leven. Sophie Scholl – Die Letzten Tage is geen vrijblijvende, maar een moedige en indrukwekkende verfilming die Der Untergang over Hitlers laatste dagen in z'n Berlijnse bunker naar de kroon steekt. Een terecht Oscarkandidaat niet-Engelstalige films 2006.