FILM
"Niet kopen" zei een vriend van me toen ik enkele jaren geleden de eerste twee Christopher Reeve-Supermanfilms uit de winkelrekken haalde. "Nooit vertrouwen op jeugdsentiment" voegde hij er met een zwaaiend vingertje aan toe. Het is datzelfde jeugdsentiment dat mij de voorbije zomer naar de bioscoop lokte om Bryan Singer's Superman Returns te gaan bekijken en dat mij benieuwd maakte naar de inhoud van deze documentaire.

Look, Up In The Sky! The Amazing Story Of Superman vertelt over de ontstaansgeschiedenis van Superman als personage en zijn vele incarnaties in de film – strip- en televisiegeschiedenis. Aan de hand van interviews met bekende fans waaronder Mark Hamill en Gene Simmons, striptekenaars, regisseurs, en ondersteund door een voice–over van Kevin Spacey, de Lex Luthor in Superman Returns, wordt een beeld geschetst van de man van staal en de genealogie van zijn superheldendom.

We komen te weten dat het Supermanpersonage in zijn eerste rudimentaire vorm, en ontsproten aan het brein van schrijver Jerry Siegel en tekenaar Jou Shuster, een slechterik was die met telepathische gaven de wereld trachtte te veroveren. Reign Of The Superman heette het geïllustreerde kortverhaal en het verscheen in 1932 in het door Siegel en Shuster opgerichte postordertijdschrift Science Fiction. Reeds enkele maanden na het verschijnen van dat eerste nummer herdacht Siegel het concept en maakte van 'de Superman' een vluchteling van een verre planeet die op aarde was neergestreken om orde en vrede te brengen. De superheld kreeg een acrobatenpak en bovenmenselijke krachten, ook al kon hij in de eerste strips nog niet vliegen. De man van staal waarde toen ook al tussen stervelingen rond in de gedaante van Clark Kent, de zachtaardige reporter van wat toen nog The Daily Star heette.

De strip werd door alle kranten geweigerd. "Te kinderachtig, te onnozel" kregen de makers keer op keer te horen. Het duo Siegel en Shuster besloot zich toen om den brode bezig te houden met het maken van doordeweekse detectivestrips die werden gepubliceerd in het maanblad Detective Comics, ondertussen omgedoopt tot DC Comics. Enkele jaren later bracht DC een nieuwe serie tijdschriften uit, rond het thema fantasie en horror: Action Comics. Het eerste nummer daarvan bevatte het allereerste stripverhaal rond de Man van Staal. Daarin kwam hij vooral naar voren als een sociaal actievoerder die de strijd tegen de depressie, waarin Amerika zich toen bevond, aanging door slechte werkgevers een lesje te leren en verkrotting tegen te gaan. Het was een enorm succes en dit leidde eerst tot een dagelijkse strip in een bekende krant en vervolgens tot een geheel eigen maandelijks stripalbum, iets wat in die tijd zeer zeldzaam was. Vanaf dat moment bleef de populariteit van de blauw / rode superheld gestadig groeien. Er volgde een hoorspel dat 20 miljoen luisteraars aan de radio gekluisterd hield en waarin Superman voor het eerst vloog. Up, up and away!

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Superman een symbool van 'Amerikaanse waarden en normen' en zag je hem in de stripreeks geregeld de strijd met nazi-Duitsland aangaan of hoorde je hem op de radio racisme aanklagen. In 1941 deed de superheld een overstap naar het witte doek in een reeks geanimeerde kortfilms, geregisseerd door animatiecoryfee Richard Fleischer. Er volgde een zeer succesvolle, 15-delige, live-action serie voor de bioscoop waarin Superman voor het eerst werd geconfronteerd met een aartsvijand: de gekke wetenschapper Luthor (toen nog niet Lex Luthor). De kortfilmserie werd een immens succes dat de weg vrijmaakte voor een eerste 'volwaardige' langspeelfilm: Superman And The Mole People. Het beeldmateriaal dat we van deze film te zien krijgen is werkelijk tenenkrommend slecht en zou zeker niet misstaan in De Nacht Van De Wansmaak. Vooral de special effects zien er bijzonder knullig uit. Let in het bijzonder op de make-up van de molmensen! Een giller van formaat.

Ondanks zijn dubieuze kwaliteiten werd deze lowbudget film een enorm kassucces. De hype werd verder gevoed door een serie voor het nieuwe televisiemedium. Daarin gaf de onbekende acteur George Reeves gestalte aan de superheld en dit betekende voor hem een grote doorbraak. De serie werd even ondermijnd door een boek, geschreven door de psychiater Fredric Westham, waarin Superman, en superhelden in het algemeen, als oorzaak van de toenemende jeugdcriminaliteit werden beschouwd. De kritiek en de rechtzaken die erop volgden hadden echter geen nefaste gevolgen voor de serie die seizoen na seizoen aan populariteit won. Aan het begin van het zevende seizoen pleegde George Reeves echter zelfmoord, waarschijnlijk omdat hij zich opgesloten voelde in de rol van Superman en hij geen andere aanbiedingen kreeg, en dit betekende het einde van de superman hype op het televisie - en cinemascherm. Er werden nog enkele pogingen gedaan de hype nieuw leven in te blazen met enkele spin-off series. Eén waarin het personage van Jimmy Olsen, fotograaf van The Daily Planet, centraal stond werd overwogen, maar wijselijk geschrapt. Er werd een pilootaflevering gemaakt voor een Superman-persiflage waarin dieren de hoofdrol speelden, getiteld The Adventures Of Superpup waarin Superpup als zijn geheime alter - ego Bark Bent werkte voor de krant The Daily Bugle! Ook deze serie is er nooit gekomen en dat is, gezien het getoonde beeldmateriaal, niet verwonderlijk.

Ondanks de falende pogingen de hype op televisie nieuw leven in te blazen bleven de comics populair. Dit veranderde gedurende de jaren '60, toen Batman, een menselijker en dus herkenbaarder personage, zijn opwachting maakte op tv en in strips. De Supermanmythe doofde langzaam uit en werd enkel nog in het belachelijke getrokken. Vooral dan in de abominabele broadway - musical It's A Bird, It's A Plane, It's Superman! Tijdens het bekijken van enkele fragmenten daaruit kon ik mijn lachkrampen niet meer bedwingen en ik twijfel er niet aan dat u, beste lezer, hetzelfde zal overkomen. De tweede helft van de documentaire richt zich op de wedergeboorte van Superman in Superman: The Movie,de sequels, de tweede ondergang van de hype na het débâcle Superman 4, de verschillende bekende televisieseries die vanaf de jaren '90 op het scherm te zien waren, en de wederopstanding van Superman in Superman Returns. Van al het bovenstaande krijgen we informatie over moeilijkheden op de set en uitleg in verband met verhaalkeuzes.

Nu, de documentaire zelf: hoe zit het daarmee? Is ze de moeite waard? Ja en neen. De interessantste aspecten van Look, Up In The Sky zijn de ontstaansgeschiedenis van het Supermanpersonage, de beginjaren en het beeldmateriaal van de bizarre spin-offs. Al te vaak komt men echter, zoals in vele Amerikaanse documentaires, nogal dweperig uit de hoek en dan gaat men verbanden leggen die toch een beetje vergezocht zijn, zoals Superman als metafoor voor een hedendaagse Christus. Beiden werden door hun ouders uit hun geboorteland weggestuurd, beiden kan men als verlossers zien, beiden dragen het leed van de wereld op hun schouders, dus: Superman als de nieuwe Christusfiguur, als een nieuw geloof, of tenminste een nieuwe mythologie. In de tweede helft van deze documentaire, het gedeelte waarin men het heeft over de hedendaagse Supermanseries en Superman Returns, gaat men vaak nogal de publicitaire toer op en lijkt ze op de featurettes die op veel dvd's voorkomen onder het mom van een making -off, maar waarin vooral veel verkoopspraat wordt verkocht.

In het kort: Look, Up In The Sky! is een docu van wisselende kwaliteit. Het eerste uur, dat zich richt op de beginperiode en de ontstaansgeschiedenis, is het meest interessant. Van dan af gaat het ietwat bergaf.

BEELD EN GELUID
De documentaire staat met een beeldverhouding van 16:9 anamorf op dvd, en niet in 2.40:1 zoals op de hoes staat vermeld. De beeldkwaliteit hangt voor het grootste deel af van de verscheidene bronmaterialen . Het spreekt voor zich dat oudere film- en televisiefragmenten de tand des tijds minder goed hebben doorstaan dan het nieuwere beeldmateriaal. Met andere woorden: de kwaliteit fluctueert, maar dit is meer dan normaal bij een documentaire die gebruik maakt van fragmenten uit meer dan 60 jaar film - en televisiegeschiedenis. Een vervelender probleem, afhankelijk van de televisie op dewelke men kijkt, is het feit dat het beeld interlaced op het schijfje staat, iets wat vooral te maken heeft met het oorspronkelijke medium waarvoor deze docu is bedoeld, namelijk televisie. Dit kan op sommige schermen een licht schokkend beeld tot gevolg hebben.

Het geluid staat in Dolby Digital 5.1 op het schijfje. Ook hier geldt hetzelfde als bij het beeld: hoe ouder het klankmateriaal, hoe slechter de kwaliteit. Maar daar kunnen we natuurlijk niets tegen inbrengen. Gedurende de hele documentaire is muziek te horen uit de eerste Supermanfilm, gecomponeerd door John Williams. Deze muziek zorgt ervoor dat het klankbeeld wordt verruimd en dat al de luidsprekers worden benut, maar werkt vooral in het begin een beetje op de zenuwen omdat ze niet altijd past bij het getoonde beeldmateriaal en nogal opdringerig overkomt.

EXTRA'S
Er staat geen enkele extra op deze dvd. Enkele fragmenten uit de verschillende series en films hadden niet misstaan. Spijtig.

CONCLUSIE
Look, Up In The Sky! The Amazing Story Of Superman is een bij vlagen interessante documentaire over het ontstaan en het verloop van de Supermanmythologie, en is op zijn best wanneer we fragmenten te zien krijgen van de tenenkrommende aberraties op het thema. Dit is een typische Amerikaanse docu, vaak ondersteund door sentimentele voice-over fragmenten en ver gezochte vergelijkingen, en met vooral naar het einde toe een hoog publiciteitsgehalte. De beeldkwaliteit fluctueert omdat men gebruik maakt van goed - en minder goed bewaard beeldmateriaal. Voor het geluid geldt hetzelfde. Enkel voor de Supermanfans.