Op het einde van het schooljaar krijgt Jonas de mededeling dat hij niet meer welkom is op school. Z’n cijfers zijn slecht. Hij mag het jaar niet overzitten want die joker heeft hij al gebruikt. Hij moet naar een vakschool of voor een technische opleiding kiezen. Z’n grote passie is tennis, maar daarin is de zestienjarige evenmin goed genoeg, dat wil zeggen: niet goed genoeg voor een profcarrière. Thuis woont hij samen met z’n oudere broer Didier en z’n moeder, maar die is meestal op reis en laat de broers aan hun lot over. Jonas’ vader woont sinds geruime tijd elders. Hij reageert afwijzend op het verzoek om privélessen te betalen met het oog op een examen voor de middenjury, de Waalse tegenhanger van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap (in Nederland: de centrale examencommissie). Het echtpaar Nathalie en Pascale en de dertiger en vrijgezel Pierre, ook alledrie amateurtennisspelers, zijn bereid om Jonas klaar te stomen voor het examen. Pierre zal zich voornamelijk op de leerstof concentreren, terwijl Nathalie en Pascale zich meer op wereldse aangelegenheden zullen toeleggen, zoals seksuele voorlichting.


 

 

Jonas neemt z’n intrek in het appartement van Pierre. ’s Avonds overlopen ze samen de leerstof en corrigeren de huiswerken die Jonas overdag heeft gemaakt. Z’n eerste test wiskunde valt tegen, maar Pierre motiveert z’n pupil en stimuleert hem om door te gaan: leerstof van drie jaar assimileren is niet makkelijk en vraagt tijd. Regelmatig komen Nathalie en Pascale over de vloer en dan wordt er over Jonas’ vorderingen gepraat en over filosofische onderwerpen die hem wegwijs moeten maken in de maatschappij van de volwassenen. Vandaar naar de relatie met z’n vriendinnetje Delphine – z’n enige aandachtspunt sinds hij het tennissen heeft opgegeven wegens tijdgebrek - is maar een kleine stap. Of ze het al gedaan hebben, wil Nathalie weten, en of het lang heeft geduurd, of ze het in bed hebben gedaan of op de sofa en of Delphine is klaargekomen? Uit z’n verlegen antwoorden maken ze op dat er ook op dat terrein werk aan de winkel is en ze besluiten om hem op weg te helpen.

 

 

Elève Libre is een vermetel psychologisch drama van onze Franstalige landgenoot en regisseur Joachim Lafosse. In 2006 trok hij de aandacht met Nue Propriété, waarin Isabelle Hupert en Jérémie Renier het tegen elkaar opnamen in een schrijnend gezinsdrama. In Elève Libre gaat Lafosse nog een eind verder en begeeft hij zich in de schemerzone tussen legitieme autoriteit en misbruik. Na een korte exposé over de penibele situatie waarin z’n hoofdpersonage Jonas zich bevindt, introduceert hij zonder veel omhaal de drie volwassen die zich om zijn toekomst zullen bekommeren en die het de normaalste zaak van de wereld vinden om zich met zij intieme leven te bemoeien. Een goede verstaander begrijpt meteen dat hun goedbedoelde raadgevingen alleen maar nefaste gevolgen kunnen hebben, want de jonge knaap gaat ze meteen in de praktijk brengen in de veronderstelling dat zijn onhandigheid en onwetendheid de oorzaak is van zijn stuntelige prestaties met zijn vriendinnetje Delphine. Het meisje is evenwel niet klaar voor seksuele handelingen die tot de wereld van de volwassenen behoren en bijgevolg wijst ze haar jonge minnaar af.

 

 

Door de breuk met Delphine komt Jonas in een goed voorbereid isolement terecht en wordt hij de speelbal van een stel perverse volwassenen die hem voorzichtig manipuleren zonder dat zijn natuurlijke instinct in opstand komt: z’n terloopse bezwaren worden handig weggeredeneerd en z’n natuurlijke reflexen uitgeschakeld met verrassende maar ogenschijnlijk acceptabele en redelijke argumenten en handelingen. Vóór Jonas het beseft heeft hij de hele weg afgelegd en is hij een medeplichtige in plaats van een slachtoffer. Z’n reactie is heftig, maar ze komt te laat en bovendien is ervoor gezorgd dat er geen weg terug is. Regisseur Lafosse heeft maar één bonus voor Jonas: zijn diploma na een geslaagd examen voor de middenjury, maar de smaak van het succes is bitter.

 

Hoofdrolspeler Jonas Bloquet was 15 jaar oud op het moment van de opnamen. De manier waarop hij het personage Jonas uit de film gestalte geeft is zonder meer formidabel, zonder overdreven sentimentaliteit, maar mét gevoel voor dosering en rationaliteit. Wegens zijn jeugdige leeftijd zat Joachim Lafosse evenwel met een probleem: hoe het misbruik van adolescenten zichtbaar maken zonder de acteur in die rol zelf te misbruiken? De naaktscènes met Pauline Etienne (Delphine) zijn klein bier tegenover de fellatio- en neukscène in de loop van de film. De regisseur lost het op met suggestie, waardoor Elève Libre nooit pornografisch wordt, maar aan kracht wint door wat de toeschouwer niet ziet, maar zich inbeeldt.

De beeldkwaliteit van Elève Libre is uitstekend, zonder ongerechtigheden of storende beschadigingen. Er zijn wel wat weinig details zichtbaar in de donkere scènes, maar heldere en sprankelende kleuren zorgen voor een aangename kijkervaring in tal van andere fragmenten. Het geluid staat in 5.1, maar behalve wat zijdelings geluid hebben de achterste geluidskanalen niet veel om handen. De muziek is onopvallend aanwezig en heeft een ondersteunende functie.

In Interview met Joachim Lafosse vertelt de regisseur over zijn vorige films, maakt hij een vergelijking met Nue Propriété en vertelt hij over zijn bedoelingen met Elève Libre. In twee korte scènes zien we de Casting van Jonas Bloquet en Pauline Etienne; in een derde scène zien we de aparte Casting van Jonas. In Ontmoeting met het publiek beantwoordt de regisseur vragen van de toeschouwers na de première van de film. 

Elève Libre van regisseur Joachim Lafosse is een schot in de roos. Met twee voltreffers na elkaar mag deze Franstalige landgenoot zich tot de top van de vaderlandse cinema rekenen. Elève Libre is choquant, brutaal en grensverleggend en gegrond in een hardvochtig realisme waarvoor het zuiden des lands de perfecte voedingsbodem blijkt te zijn.