Plastic behoort tot de gewoonste dingen van elke dag. Hoe zou ons leven eruitzien zonder? Neem de proef op de som zoals in deze documentaire en zet op een zonnige zondagmiddag al je plasticspullen voor keertje op de stoep neer. Wellicht hou je net zoals wij behalve het bankstel, de tafel met vier stoelen, een paar kasten en een bed niet zo bijster veel over om het dagelijkse leven leefbaar te houden. Plastic betekent comfort. Plastic verwent ons. Plastic is een essentieel onderdeel van ons leven geworden: tv-schermen en monitoren, computers, cd’s, dvd’s, mp3-spelers, gsm’s, traditionele telefoons, iPads en tablets, bureaustoelen, lampenkappen, toiletbrillen, badkuipen, douchecellen, tandenborstels, kinderspeelgoed, luiers, fopspenen, vloerbekleding, meubelen, behangselpapier (!), gordijnen (!), schoenen, kleren, siliconenborsten, kampeergerief, Tupperware, vuilniszakken, magneetkaarten, onderdelen van koelkasten, wasmachines, droogtrommels, magnetrons, koffiezetapparaten en auto’s, ze bevatten allemaal in meer of minder mate plasticcomponenten. En ook de industrie ontsnapt niet aan de plasticinvasie, want gerecycled plastic wordt aangewend voor de productie van rioleerbuizen, oliepijpen, waterleiding, containers en ontelbare andere toepassingen.
 

 

Het is ooit anders geweest en de uitvinder van het bakeliet, de Vlaming Leo Baekeland (1863-1944), had nooit kunnen vermoeden dat z’n ontdekking dergelijke gevolgen zou hebben, want hij maakte de weg vrij voor een reeks chemische experimenten met aardolie die leidden tot het product dat we nu plastic noemen. In 1938 patenteerde de Amerikaan Wallace Carothers van het chemiebedrijf DuPont nylon en niet lang daarna verschenen de eerste nylonkousen op de markt en vanaf 1944-1945 verschenen bij ons de eerste plastic zakjes in het straatbeeld. Ondertussen worden er jaarlijks zo’n 500 miljard van die tasjes gemaakt of ongeveer een miljoen per minuut en elke Europeaan produceert elk jaar zo’n 60 kg plasticafval. Alleen al in de V.S. worden elke dag 25 miljoen plasticflessen in de vuilnisbak gekieperd! Met de hoeveelheid plastic die de afgelopen 25 jaar is geproduceerd zouden we makkelijk de planeet 6 keer kunnen inpakken, jammer genoeg drijft het grootste gedeelte rond in de oceanen. Het materiaal is overigens moeilijk afbreekbaar met een gemiddelde vervalperiode van 200 jaar.
 

 

Maar plastic is niet ongevaarlijk. Dat ondervonden als eersten de arbeiders in de plasticindustrie die na verloop van tijd kanker kregen na het veelvuldig inademen van de dampen die bij de productie vrijkomen. Pas in de late jaren zeventig werd het bewijs geleverd dat ook het eindproduct niet onschadelijk is, maar de ruim 500 wetenschappelijke studies ter zake zijn door de betrokken multinationals met 10 eigen onderzoeken zondermeer naar de prullenmand verwezen. Oud plastic heeft in het beste geval een kauwgomgeur en dat is eigenlijk het gevolg van een chemisch proces waarbij schadelijke stoffen vrijkomen. Van plasticpotten is ondertussen bewezen dat ze kwalijke stoffen afgeven aan het voedsel dat erin bewaard wordt en het proces van degeneratie, waarbij schadelijke dampen in de lucht terechtkomen, wordt versneld als plastic opgewarmd wordt, zoals in het geval van zuigflessen voor baby’s, plasticflesjes in auto’s en dashboards die geblakerd worden door de zon. Ook beschadigd plastic geeft sneller schadelijke stoffen af.

 

Volgens onderzoek veroorzaakt plastic op die manier o.a. kanker, autisme, zwaarlijvigheid, impotentie en bij dieren is bewezen dat het soms tot tweeslachtige nakomelingen leidt. Sommige chemische componenten van plastic gedragen zich bovendien als een hormoon, dat bij consumptie of inademing rechtstreeks invloed uitoefent op de functionering van ons lichaam en zelfs van onze hersenen. Nee, we sterven er niet van, maar onze levenskwaliteit wordt wel voortdurend bedreigd en wat schieten we ermee op als we straks moeten behandeld worden tegen kanker die veroorzaakt is door ons geliefde plastic?
 

 

Maar er is meer aan de hand. Van voedsel is bekend dat het aan strikte normen moet voldoen vooraleer het op de markt wordt gebracht. Er is een strenge Europese regelgeving ter zake en de voedselagentschappen in de verschillende landen treden op als dagelijks waakhond. Voor plastic bestaat zo’n reglementering niet. Iedereen mag plastic produceren en het is aan de Europese instanties om te bewijzen dat het product schadelijk is voor de gezondheid. De omgekeerde wereld, zal je zeggen, maar dat komt omdat de multinationals machtig zijn en de politieke kaste voortdurend en efficiënt onder druk zetten, daarin gesteund door de Amerikanen tot in het Europees parlement blijken te lobbyen tegen de invoering van sluitende regels omdat ze vrezen dat hun export eronder zou lijden. De industrie heeft dus de handen vrij en als je beseft dat er ongelooflijk veel verschillende soorten plastic geproduceerd worden waarvan de samenstelling onbekend is – er is zelfs sprake van fabricagegeheim – dan wordt het voor de betrokken overheden uiteraard moeilijk, zo niet onmogelijk om na te gaan of het eindproduct al dan niet verboden en/of schadelijke stoffen bevat. Regisseur Werner Boote - zelf kleinzoon van een plasticfabrikant – nam de proef op de som en schreef meer dan 50 plasticfabrieken aan met het verzoek het productieproces te mogen filmen. Hij kreeg meer dan 50 keer een negatieve reactie. Alleen een Chinees bedrijf nodigde hem spontaan uit, maar ook daar kwam hij niet verder dan het afgewerkte product, en toen bleek dat hij geen potentiële nieuwe klant maar een journalist met cameraploeg was, werden het interview en de rondleiding na een telefoontje van de directie prompt afgebroken. Nee, de productie kon hij niet filmen, liet een pr-medewerkster hem weten, want zowel de componenten als de machines behoren tot het fabricagegeheim. De plasticwereldbol die Boote vooraf in Wenen had gekocht en die in het Chinese bedrijf was gemaakt voor een Europese klant, bleek na onderzoek in een lab in Londen o.a. kwik te bevatten, wat verboden is in de Europese Unie wegens uiterst giftig.
 

.

Regisseur Werner Boote is niet over één nacht ijs gegaan tijdens het maken van Plastic Planet. Uiteindelijk ontpopt hij zich als een gemotiveerde actievoerder tegen de plasticindustrie in z’n geheel, maar hij zorgt er vooraf wel voor dat z’n beschuldigingen gestaafd worden door uitspraken en studies van erkende wetenschappers en wetenschappelijke instituten. Daarvoor heeft hij overal in Europa, in de States, in China en Japan gefilmd en de bezwaren minutieus opgelijst alvorens ze in Keulen onder de neus te schuiven van één van ’s werelds belangrijkste CEO’s inzake plasticproductie. Z’n onaangekondigde bezoekje – na maandenlang aan het lijntje te zijn gehouden – draait evenwel uit op een incident en dus haalt Boote z’n megafoon boven om de bezoekers aan ’s werelds grootste professionele plasticbeurs op de kwalijke eigenschappen van hun product te wijzen. De objectiviteit van de journalist maakt plaats voor de directe actie van de militant, maar in de koffer die hij meesleept zitten ondertussen toch maar de 500 rapporten waarin de gezondheidsrisico’s van plastic opgesomd worden. Noem het ongeduld of frustratie van een buitenstaander, maar misschien is het eerder oprechte boosheid over zoveel bewuste ontkenning van de problematiek ter wille van het gigantische financiële gewin.
 

 

Ondanks het feit dat Werner Boote het productieproces van plastic niet in beeld kan brengen, slaagt hij er toch in om de toeschouwer een indruk te geven van de gang van zaken via korte stukjes animatie die niet altijd even eenvoudig en makkelijk te begrijpen is. Maar het maken van plastic is uiteindelijk een ingewikkeld en meervoudig proces dat zelden in één en dezelfde productiefaciliteit tot stand komt. Dat nadeel wordt ruimschoots gecompenseerd door het vaak bloedmooie beeldmateriaal en/of de opnamen van de afschuwelijke vervuiling die wordt aangericht, zoals op het Natuureiland in de Chinese Zee waar 300 vrijwilligers elk jaar opnieuw 124 vrachtwagens afval van de stranden rapen dat met de golfstroom vanuit Zuid-Korea is aangevoerd en hoofdzakelijk bestaat uit… plastic. Achteraf loopt Werner Boote over het schoongeveegde strand van Natuureiland, maar of hij gelukkig is? Niet echt, zegt hij in het commentaar, want in de ruime omgeving liggen nog zo’n 6000 eilanden die voortdurend hetzelfde lot ondergaan.
 

 

En dan hebben we het nog niet eens over de studie die hij speciaal voor deze documentaire laat uitvoeren inzake onvruchtbaarheid bij steriele jonggehuwden en waaruit blijkt dat hun bloed een meer dan normale dosis chemische stoffen bevat die geassocieerd wordt met plastic, of z’n boottocht met een team van wetenschappers dat de vervuiling van de wereldzeeën in kaart brengt en hem vertelt dat niet alleen het oppervlaktewater, maar ook het dieper gelegen gedeelte van de wereldzeeën ernstig vervuild is door plasticafval.

 

Wij hebben ondertussen onze oude Tupperware en onze plastic magnetronpotten bij het huisvuil gezet. Benieuwd of u hetzelfde doet na het bekijken van deze documentaire.
 

 

Werner Boote gebruikt oude homevideofragmenten, animatie, ter beschikking gesteld beeldmateriaal van de industrie, eigen opnamen in ontelbaar veel landen met ontelbaar veel verschillende cameraploegen en last het in Plastic Planet allemaal netjes aan elkaar. De technische kwaliteit is meestal uitstekend. Alleen de homevideo’s over zijn eigen jeugd zijn een beetje kleurloos met hier een daar een lijntje en een vlek. De natuuropnamen zijn bij momenten gewoon indrukwekkend met veel details, een haast pijnlijke scherpte en een comfortabel zwartniveau. Het geluid staat in een 5.1-versie, maar dat heeft een dergelijke documentaire niet nodig om te overtuigen. Werner Boote verzorgt zelf het commentaar in het Engels, waarbij z’n Oostenrijks accent nauwelijks tot helemaal niet opvalt. Tijdens de opnamen spreekt hij af en toe Duits en Frans en zelfs een mondje Nederlands met de baas van een Carrefour in de buurt van Brussel.

Een aantal Andere Trailers.
 

 

Verontrustend, dat is het minste wat je moet besluiten na het bekijken van de documentaire Plastic Planet, omdat er duidelijk bewijs is voor de schadelijke invloed van plastic op het menselijk lichaam, omdat niet alleen ons eigen milieu maar ook de rest van de planeet grondig vervuild wordt door plasticafval dat nog honderden jaren z’n giftige functies behoudt en omdat de betrokken industrie er alles aan doet om de bewezen feiten in de doofpot te stoppen. Journalist/regisseur Werner Boote gaat misschien af en toe iets te ver in het verspreiden van zijn boodschap, maar aan de feiten kan niemand voorbij: ook als we vandaag stoppen met de productie van plastic uit aardolie en overstappen op zgn. bioplastics uit zetmeel, dan nog zullen we minstens 500 jaar geconfronteerd worden met de schadelijke gevolgen van plastic. Tenzij tegen die tijd het menselijke ras uitgestorven is.