FILM
Oorlog. Hoe wreedaardig ook, het is simpel om uit te leggen. Een agressor valt een land aan dat zich op haar beurt (met of zonder bondgenoten) tracht te verdedigen om nadien na talrijke onnodige doden en verdragen te beslissen wie opnieuw de heerser over een stukje land wordt. Een gegeven dat sinds 2014 tamelijk complex is geworden, met dank aan de Russen. Toen in 2014 de Oekraïense president Viktor Janoekovytsj werd afgezet, werd de Krim in een recordtempo opnieuw grondgebied van moeder Rusland. Ondanks de vele protesten zweerde Putin bij hoog en bij laag dat het Russische leger nooit een voet had gezet in Oekraïne. Ook niet in de nasleep van de Krim-oorlog die in het Donetsbekken (de Donbass) woedde. De gewapende pro-Russen waren gewoon Oekraïeners die genoeg hadden van de fascisten in Kiev. De rebellen riepen de volksrepubliek Donetsk en Loegansk in het leven. Het gevolg is dat het gebied nog altijd buiten de controle van de regering in Kiev ligt. Door de complexiteit (wie schiet op wie?) heeft de Westerse media alle aandacht in het kluwen verloren en hoewel de wapens er nog dagelijks knetteren is de oorlog officieel voorbij. Het gevoel is wel dat het Donetsbekken een niemandsland geworden is van machtsgeile militairen, en dat terwijl de lokale bevolking iedere seconde meer en meer in de afgrond van de schrijnende armoede terechtkomt.



Ideaal voer voor een film moet Sergei Loznitsa gedacht hebben, en met het schrijnend beeld dat hij van zijn vaderland in Donbass schetste won de Oekraïner verleden jaar in Cannes de regieprijs in de Un Certain Regard-sectie. Een oorlogsfilm, maar dan één zonder helden. Ook één zonder actie, maar wel in de hoofdrol de absurditeit en de pijn die met het conflict gepaard gaat. Een film die de kijker achterlaat met ongeloof en hem doet inzien hoe zinloos, en vooral hoe weerzinwekkend idioot het conflict is. Er is al veel geschreven over de Oekraïne-oorlog, maar niemand die het kan vatten hoe het moet voelen als je eigen regering je huizen platbombardeert. Loznitsa velt ook geen oordeel over wie juist of fout is. Beide partijen zitten verstrikt in een vuil gemeen spel waar uiteindelijk de wet van de hardste geldt en waarbij de gedupeerden moeten toezien hoe hun toekomst en menswaardig gevoel alsmaar slinkt. Een echt verhaal is er niet in Donbass, eerder lijkt het op een aaneenschakeling sketches met als rode draad de waanzin van de oorlog.



Sergei Loznitsa die met deze film ook in de officiële selectie van het Filmfestival van Rotterdam raakte, schuwt de hardheid geenszins. In gelijk welke situatie is een oorlog brutaal, maar in het geval van dit conflict komt daar ook nog het spel van de corruptie bij. Zo zien we hoe een zelfstandige zijn terreinwagen dient af te geven aan de lokale politiechef onder het mom dat het front dit soort wagens nu eenmaal nodig heeft. Nog erger is de scene waarin een Oekraiense soldaat gevangen wordt genomen en aan een paal wordt gebonden zodat iedere dorpsbewoner hem vernederend in het gezicht kan spugen. De vijand moet kapot gemaakt worden, maar wat als je niet echt weet wie die is? Doorheen de vele documentaires heeft iedereen deze oorlog in al zijn geuren en kleuren op zijn scherm kunnen zien. Het is niet het soort beeld dat je trots maakt op het feit mens te zijn, en Sergei Loznitsa doet daar met Donbass nog een schepje bovenop. Confronterend, maar soms moet de waarheid dat zijn.



BEELD EN GELUID
In de Benelux is Donbass alleen maar op dvd beschikbaar. Het gaat om een zeer verzorgde transfer die wegens de regie-aanpak (het lijkt vaak op een documentaire) zeer realistisch oogt. Er zijn geen storingen merkbaar, en de geluidsband (5.1) wordt overheerst door Russisch- en Oekraienstaligen die elk één denken de waarheid in pact te hebben.

EXTRA'S
Er staan jammer genoeg geen extra's op deze uitgave.



CONCLUSIE
Donbass is een oorlogsfilm die mijlenver af staat van de Hollywood-visie, wel toont Sergey Loznitsa op een realistische, bijna docu-achtige manier de gruwel van een oorlog die nog steeds niet voorbij is.