FILM
Twaalf minuten. Dat is de tijdsspanne waarin George Kirk (Chris Hemsworth) tot kapitein is gepromoveerd alvorens zijn Starfleet-schip door een buitenaards vijandig toestel, onder leiding van kapitein Nero (Eric Bana), aan stukken wordt geblazen. Eén van zijn laatste daden is het zo veel mogelijk evacueren van burgerslachtoffers op het schip, waaronder zijn hoogzwangere vrouw Winona (Jennifer Morrison). De pasgeboren jongen, James Tiberius Kirk (Chris Pine) groeit in Iowa op voor galg en rad, zonder vaderfiguur om over zijn doen en laten te waken, en hij rijdt al eens ostentatief de auto van het vriendje van zijn moeder de ravijn in. Wanneer hij het in een bar aan de stok krijgt met enkele studenten van de kadettenschool, Starfleet Academy, omwille van de mooie ogen van kadet Nyota Uhura (Zoë Saldana) doet de overste, kapitein Pike (Bruce Greenwood) hem het voorstel om iets van zijn leven te maken in plaats van op geregelde tijdstippen zijn smoelwerk te laten verbouwen in dubieuze caféruzies, en zich in te schrijven bij de nieuwe rekruten. Kirk probeert het systeem te snel af te zijn, en tijdens de opleiding zet hij een testsimulatie naar zijn hand, die uitgedacht is door de jonge wetenschapper Spock (Zachary Quinto), een half-mens, half-Vulcan die naar Starfleet is gekomen omdat hij in zijn eigen maatschappij als halfbloed de status van outcast 'geniet' en feitelijk nergens anders meer thuishoort. Wanneer Kirk zich voor de disciplinaire commissie moet verantwoorden voor zijn valsspelerij is het ineens rood alarm, en moeten de rekruten uitrukken voor een missie. De Romulans staan op het punt de planet Vulcan te vernietigen, en de militairen moeten trachten zo veel mogelijk onschuldige levens te redden. Kirk komt onder het commando van Spock te staan, levert enkele halsbrekende toeren af wanneer hij probeert de boor te saboteren waarmee de Romulans planeten vernietigen, en hij en Spock nemen het voortouw in een gewaagde reddingsoperatie. Kirk wordt echter door Spock van boord gezet wegens muiterij, en op zijn zwerftocht ontmoet hij een oudere versie van diezelfde Spock (Star Trek-ancien Leonard Nimoy die de rol ook in de jaren 60-serie speelde), die hem vertelt dat zowel hijzelf als de Romulans uit de toekomst terug zijn gereisd om wraak te nemen op Spock omdat die in de toekomst door zijn onachtzaamheid niet heeft belet dat de planeet Romulus vernield is door een supernova.

Van een onbevangen oordeel gesproken. Ik denk dat ik de laatste persoon ter wereld ben die vóór het bekijken van deze film nog nooit Star Trek in enige vorm tot zich heeft genomen. Ik kén het concept, de acteurs en de internetlijstjes waarom kapitein Picard beter is dan kapitein Kirk wel, want Star Trek doordrenkt de populaire cultuur en de kruisbestuiving naar andere cultseries én de mainstream is niet te onderschatten. Alleszins genoeg om te weten dat de reeks over een soort van verlichte galactische politie annex ontdekkingsreizigers gaat die de oneindigheid van het heelal uitkammen, op zoek naar nieuwe beschavingen om vriendschappelijke banden mee aan te halen - en een occasionele keer, maar alleen maar wanneer het echt niet anders kan, ze aan gort te schieten. Het is echter totnogtoe moeilijk instappen geweest: de jaren '60-serie trekt me niet zodadelijk aan en ziet er me te sloom uit, wat geheel een vooroordeel mijnerzijds is, doch dit terzijde, en voor één en van de vele spinoffs heb ik denk ik niet de juiste achtergrondkennis om er ten volle van te genieten. Met de aankondiging dat Star Trek XI een reboot zou zijn, die de leek perfect moet toelaten om in te stappen, en met de gelijkaardige belofte die de makers van Battlestar Galactica hadden gedaan én ingelost, ben ik toch een keer over de streep getrokken.

Alhoewel ik me niet van het gevoel kan ontdoen dat een doorwinterde Trekkie veel meer uit deze film zal halen dan ikzelf, is de film toch een redelijk intelligente sciencefiction-actieprent die wat op het opgehypete broertje van Wing Commander lijkt qua initiële opzet, maar alleszins kan uitpakken met een beter scenario, veel beter acteurs en een oneindig veel beter budget voor speciale effecten. Het is een beetje wennen, en vooral hoogte krijgen van de personages die natuurlijk al gevormd zijn door de resem televisieseries en films die aan deze recentste incarnatie voorafgingen. Wat dat betreft is Star Trek slachtoffer van zijn eigen succes: met een dergelijk canon is het verwonderlijk dat J.J. Abrams nog enige manoevreerruimte ter zijner beschikking had om het verhaal ademruimte te geven. De prequelaanpak loopt gesmeerd, alhoewel ik niet kan oordelen in hoeverre er anomalieën met de reeks te bespeuren zijn. Essentieel vertelt het verhaal de genesis van de innige vriendschapsband tussen Spock en Kirk, alhoewel net dát aspect niet altijd even zuiver uit de verf komt. Chris Pine is een stereotiep product van een tienersoap vol mooie jongens en meisjes wiens existentiële levenskwesties het feestje van komende vrijdagavond niet overstijgen, en het mankeert hem zeker nog wat aan gravitas. Zachary Quinto (bekend als de slechterik Sylar uit Heroes heeft zijn rol in deze film ongetwijfeld voor een deel te maken met de griezelige gelijkenis die hij vertoont met Leonard Nimoy. De dialogen zijn wat stijfburgerlijk en niet altijd even vlot, en de plotwendingen vragen toch een zeker inlevingsvermogen, maar al bij al is Star Trek XI een vlotte brok cinema die de kijker respecteert.

BEELD EN GELUID
Over de technische kwaliteiten van deze Blu-ray heb ik niets dan lof. De filmische kwaliteiten van de prent blijven overeind, en de transfer biedt een haarscherp beeld zonder artefacts, met veel variaties in de textuur, een natuurlijk gebruik van kleuren die misschien niet aan de allerlichtste kant zijn, en vooral een diepte van zwartheid in de oneindige ruimte waar iemand makkelijk in kan verdrinken. Er zijn erg veel details zichtbaar, zowel aan de rijke decors van het inwendige van de ruimteschepen, de textuur en de onvolkomenheden aan de Starfleet Academy-kostuums (waarbij de zachte kleuren blijkbaar de rang aangeven), als bij de vele rimpels in het gezicht van acteur Leonard Nimoy, wanneer deze voor het eerst close-up in beeld komt; er is bovendien veel moeite gedaan om dit shot niet te laten vloeken met de look and feel van Sixties Star Trek. De schaduwen komen er erg geprononceerd uit, en onder meer de speciale effecten ("Beam me up Scotty") komen met erg veel nuance over. De Engelse TrueHD 5.1-track klinkt niet overdreven aggressief, en de natuurlijke verschillen in volume geven voor een film met danig veel geluidseffecten een redelijk realistisch geluidsbeeld. De dialogen zijn netjes beluisterbaar, het geheel loopt niet door elkaar in een kakofonie, wat een beetje mijn vrees was bij de eerste aanblik van de strijd tussen de USS Kelvin en het schip van de Romulans. Toch is dit een dynamische, sfeervolle track, waarin onder meer de lasergeweren scherp klinken, en ook aan kleine details zoals openschuivende automatische deuren aandacht is besteed. Ook de bombastische score met veel atonale strijkers van Abrams' huiscomponist Michael Giacchino wordt goed en consistent over de surroundkanalen verspreid.

EXTRA'S
De 2-diskversie van Star Trek XI wordt geleverd met een goeie hoeveelheid aan extra's, waarbij voor wat betreft de documentaires toch wel weer een beetje te betreuren valt dat men deze in kleine stukjes heeft gesneden om het aantal op te drijven, waar één langere documentaire meer de indruk van een consistent geheel zou geven. De eerste disk bevat een commentaartrack met regisseur J.J. Abrams, producenten Bryan Burk en Damon Lindelof, en scenaristen Alex Kurtzman en Roberto Orci. Ze bespreken onder meer het moeilijke vraagstuk hoe ze een Star Trek-reboot konden verwezenlijken die tegelijkertijd innovatief was, duidelijk genoeg voor de leek én met respect voor het reeds bestaande, uitgebreide Star Trek-universum. Daarnaast wordt er uitgebreid gediscussieerd over de rijkelijke decors, de dialogen, de speciale effecten en veel meer. Een BD Live-optie verbindt de speler met een nieuwsfeed van de NASA.

De vele documentaires op de tweede disk worden afgewisseld met Branching Pods, één of meer korte stukjes minidocumententaire waarin nog wat additionele informatie wordt gegeven. To Boldly Go  (17 min.) is een inleidend stuk waarin wordt verteld hoe het heropstarten van de Star Trek-franchise een uitdaging voor makers én fans was, waarin de relatie tussen Kirk en Spock het centrale gegeven zou moeten worden. In de 4 branching pods, samen 8 minuten, zien we onder meer een bijdrage over de generieke drager van een root t-shirt, die volgens een langlopende joke in de Star Trek-scène in één van de eerste acts het leven laat, en leren we ook wat meer over de groene Orion-meisjes waar Kirk zo voor schijnt te vallen. Het hercasten van Star Trek was een meticuleus werkje, waarvoor alle acteurs erg hebben moeten studeren op de vorige incarnaties van de personages. In Casting (29 min.) wordt het hele rijtje afgelopen, en wordt er ook gekeken naar de voornaamste karaktertrekken van de vrij uitgebreide cast aan personages. A New Vision (20 min.) vertelt ons hoe de typische look van Star Wars op het scherm werd gebracht, door onder meer gebruik van uitgebreide decors, een reeks state-of-the-art speciale effecten, en los camerawerk waar Abrams zo goed in is. Ook hier is er nog een branching pod van drie minuten toegevoegd.

Een belangrijke rol in de franchise is weggelegd voor de ruimteschepen; in Starships (25 min) wordt getoond hoe er zowel veel aandacht is gegaan naar het ontwerp van de interieurs ervan als naar de buitenkant van de modellen, waarvoor er budgetten werden vrijgemaakt die compleet niet in verhouding staan met de korte riempjes waarmee de originele televisieshow moest roeien. De klemtoon wordt gelegd op het design van de drie voornaamste schepen die in de film voorkomen: de USS Kelvin, de Enterprise en de Narada, het schip van de Romulans.  In de 7 branching pods van ongeveer 10 minuten onder meer aandacht voor het reizen door de hyperruimte, een concept dat in ontelbare andere series, van Star Wars tot Farscape, keer op keer werd gepikt en herwerkt. We zien ook versneld hoe de interieurs van de schepen werden opgebouwd. In Aliens (16 min.) wordt de visualisatie van de verschillende buitenaardse rassen uit de doeken gedaan, die zowel een centrale rol spelen in de film als bijvoorbeeld figureren in de achtergrond in de scène waarin Kirk in de bar in Iowa een knokpartij uitlokt. De gebruikte speciale effecten variëren van een paar prostethische oren voor Spock tot en met digitaal minitieus uitgewerkte aliens. Ook hier is het credo dat dosering en maat houden twee belangrijke recepten zijn in deze Star Trek-film. Vijf branching pods van samen een dikke 6 minuten laten onder meer het concept van de Klingons en het bemanningslid met de onmenselijk grote ogen zien. De verschillende planeten die in de film bezocht worden staan centraal in Planets (16 min.), een uitgebreide kijk op onder meer de decors die voor de rotsplaneet Vulcan worden gebruikt, maar ook computermodellen die onder meer de door een zwart gat ineenstortende planeet simuleren, alsook lokaties als Delta Vega én het futuristische San Fancisco worden getoond. Twee branching pods van vijf minuten vervolledigen de sectie.

Props and Costumes (9 min.) toont ons hoe de technologie van de jaren 60-Star Trek, vaak intussen door de realiteit achterhaald, zoals communicatie-apparatuur en wapens, werd geupdatet naar een modernere versie. Voor de kleding werden de uniformen van Starfleet gereconcipieerd, en de Vulcans en de Romulans van kledij voorzien die eventueel met hun cultuur overeenkomt, maar ook details als Uhura's oorbellen worden ter sprake gebracht. Eén branching pod van 1 minuut geeft ons nog wat randinformatie over de Klingon-klederdracht. Ben Burtt is de geluidstechniscus van Star Trek, en in Ben Burtt and the Sounds of Star Trek (12 min.) vertelt de man over de manier waarop hij geluidseffecten heeft geconcipeerd, uitgaande van diegene die in de oude Star Trek-reeks werden gebruikt, maar dan een klein beetje in een ernstigere, hedendaagse context geplaatst. Ook Michael Giacchino mag niet ontbreken, maar Score (2 min.) is wat kort en weinigzeggend; alleen het feit dat hij het originele welbekende thema voor Star Trek van Alexander Courage heeft hergebruikt schijnt het vermelden waard te zijn. Laten we zeggen dat de muziek maar voor zichzelf moet spreken.

Originele Star Trek-bedenker Gene Roddenberry heeft er nooit een geheim van gemaakt dat de reeks na zijn overlijden mocht verder bestaan, en dat hij zelfs hoopte dat een visionaire regisseur zijn werk zou kunnen verderzetten. De koude oorlogsretoriek is wat uit de film verdwenen, maar in Gene Roddenberry's Vision (90 min.) zien we hoe J.J. Abrams en zijn medewerkers toch hebben gepoogd om veel elementen uit de reeks te recupereren en een waardig eerbetoon te bezorgen. Hierna volgen negen verwijderde scènes (14 min.) in high definition, eventueel voorzien van een optioneel streepje commentaar door J.J. Abrams, Bryan Burk, Alex Kurtzman en Damon Lindoff. De scènes zijn smikkelen en smullen voor de doorwinterde fans, maar zijn niet essentieel voor het verhaal. In de Starfleet Vessel Simulator, kan je door de Enterprise en de Narada wandelen, en hier en daar klikken om wat tekstuele informatie over beide schepen te krijgen. De goedgevulde sectie wordt afgesloten met een gag reel (6 min.) en een viertal trailers.

CONCLUSIE
Ik heb geen enkele basis om mee te vergelijken waar Star Trek XI inhoudelijk in het pantheon van de tien andere films en vijftal (?) reeksen scoort. Het is een leuke en onderhoudende film die me toch noopt om de televisiereeks nog eens een kans te geven. Vooral de technische kwaliteit van de disk is méér dan bovengemiddeld, en op het verkappen van de extra's in zovele kleine brokjes na is de selectie bonusmateriaal een avondvullend programma op zich.