Deze film maakt deel uit van The Definitive Ealing Studios Collections waarin ook volgende films zijn opgenomen: Kind Hearts And Coronets, Passport to Pimlico, Nicholas Nickleby, The Lavender Hill Mob, The Titfield Thunderbolt, Hue & Cry, Dead Of Night, The Ladykillers, The Man In The White Suit, The Magnet, Scott Of The Antarctic, Whisky Galore!, Champagne Charlie, The Maggie en It Always Rains On Sunday.

FILM
Tijdens de oorlogsjaren was het maar logisch dat het populairste massamedium werd ingeschakeld door het Britse ministerie van Defensie om propaganda te voeren. Dat leidde vooral tot een hele reeks eendimensionale films die bijna zeventig jaar later het bekijken niet meer waard zijn. Maar de propaganda-agenda had ook een interessant neveneffect. Terwijl de censuur doorgaans subversieve elementen genadeloos uit de prints sneed, waren de filmmakers in de jaren veertig in staat om heel wat stouter, gruwelijker en moderner uit de hoek te komen. Het beste voorbeeld daarvan is Went The Day Well? De prent is een van de meeste wrange stompen in de maag die de zevende kunst heeft voortgebracht: een compromisloze kijk op de angst en paranoia die een kleine gemeenschap in zijn greep krijgen als het hele land door een moorddadige vijand onder de voet dreigt te worden gelopen.

De locatie is het pittoreske Engelse plattelandsdorp Bramley End, waar ondanks de oorlog het leven zijn gewone gangetje gaat. Wanneer een bataljon Britse soldaten in het dorp bivakkeert voor oefenmanoeuvres, draagt iedereen patriottisch zijn steentje bij om het ze naar de zin te maken. Maar dan groeit de vrees dat de soldaten Duitsers in vermomming zijn die een invasie voorbereiden. De vrees blijkt gegrond, want de soldaten nemen de leiding in Bramley End over en sluiten de bevolking op in de plaatselijke kerk. De gemeenschap laat het daar echter niet bij: met vereende krachten willen ze de Duitsers - en dus de nakende invasie - stoppen. En de wetenschap dat één van hen een naziverrader moet zijn, voedt de wraakgevoelens van de lokale bevolking.

Went The Day Well? zou anno 2010 door geen enkele filmstudio gemaakt kunnen worden. Het is zelfs te betwijfelen of onafhankelijke filmmakers zo'n bleke, uitzichtloze prent zouden aandurven. De film is dan ook meedogenloos in zijn portret van de gruwelen van de oorlog voor de gewone bevolking. Niemand is veilig in Went The Day Well? Kinderen die een nabijgelegen dorp willen waarschuwen, worden getroffen door Duitse kogels. De oude vrouw die de telefooncentrale van het dorp bemant, wordt gezien als een bedreiging en wacht hetzelfde lot. Maar nergens is de horror treffender dan in het geval van een moeder die met een nazigranaat de slaapkamer van haar kinderen buitenstapt net voor het ding ontploft.

Met dit soort scènes loop je altijd het risico op een prent die meer pulp dan drama is. Gelukkig stond auteur Graham Greene in voor het scenario. Zijn schets van de personages gaat niet erg diep, maar geeft voldoende karakter aan zowel de bewoners van Bramley End als aan de nazi's om met ze mee te voelen. Dat enkele personages stereotypen zijn, helpt bovendien om de boodschap over te brengen dat niemand in Groot-Brittannië, zelfs niet de melkboer en de pastoor, veil is is voor het Duitse gevaar. Voor de regie zocht Studio Ealing Alberto Cavalcanti aan. Zijn naam is nu grotendeels vergeten, maar te oordelen naar Went The Day Well? is dat onterecht. Cavalcanti blijkt immers een meester van sfeer. Om het idyllische van Bramley End in de verf te zetten, werkt hij met veilige, weinig innoverende beeldkaders, maar in zorgvuldig gekozen sequenties is de cineast avontuurlijker. Met name een nachtelijke kerkhofscène toont zijn kunde als een meesterverteller.

Het feit dat ik de acteurs nog niet vernoemde, betekent niet dat de cast ondermaatste vertolkingen aflevert. Toegegeven, het doel van de film werkt in de hand dat de meeste Duitsers worden neergezet als meedogenloze nazi's en de Engelsen als bijna naïeve patriotten. Maar door geen grote namen te casten, is het gemakkelijk je te identificeren met de personages. En dat was natuurlijk de bedoeling van deze propagandafilm. In een tijd dat een Duitse invasie in Engeland nog een reële bedreiging was, moet Went The Day Well? bijzonder onrustwekkend zijn geweest voor het bioscooppubliek. Maar het is de verdienste van de getalenteerde filmmakers dat de dreigende, subversieve toon ook vandaag de dag nog in staat is de kijkers met een wrange brok in de keel op te zadelen.

BEELD EN GELUID
De beeldkwaliteit is niet van het hoogste niveau, maar kunnen we niettemin als degelijk quoteren. Vuiltjes en printbeschadigingen duiken niettemin geregeld op en ook de scherpte laat het in een aantal explosieve scènes afweten. Het contrast brengt het er van alle parameters nog het beste van af, zeker in een aantal duistere regenscènes.
De soundtrack bestaat uit een monospoor dat de dialogen grotendeels helder weergeeft, maar dat in de meest fragiele sequenties een overdaad aan ruis bevat. Ook de schrilheid van het geluidsspoor zorgt af en toe voor problemen.

EXTRA'S
Deze schijf bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Went The Day Well? is een onbekende, maar erg goede propagandafilm die het omwille van zijn wrange compromisloosheid verdient om door een groot publiek te worden gezien. Beeld en geluid zijn in het beste geval degelijk, maar een bonussectie bevat de schijf niet.