Het tweede seizoen van Downton Abbey begint in 1916, twee jaar na de laatste aflevering van seizoen 1. Was er toen sprake van een oorlogsverklaring aan het adres van Duitsland, dan zitten de Engelsen in de eerste aflevering van het nieuwe seizoen midden in het strijdgewoel. De meeste jonge mannen hebben dienst genomen en wie achterblijft is ofwel te oud, te jong of afgekeurd op medische gronden. William Mason, de rechterhand van butler Mr. Carson, is in dat geval evenals Joseph Molesley, de butler van Isobel Crawley, de moeder van de gedoodverfde erfopvolger Matthew Crawley, sinds Robert Crawleys enige zoon en diens neef in 1912 allebei omkwamen tijdens de ramp met de Titanic. De graaf zelf hijst zich in z’n militaire plunje, maar actieve dienst is er voor hem niet bij, want belangrijke mensen moeten vooral op het thuisfront de stemming erin houden, verzekert hem een bevriende militaire bevelhebber, en dus krijgt hij niet meer dan een louter ceremonieel aandeel in de oorlog tegen de Hunnen.

 

 

Op het slagveld, zo’n 100 km ten noorden van Parijs, hebben de Engelsen de Slag om de Somme ingezet in een poging het geteisterde Franse leger te ontzetten, maar ze zijn niet opgewassen tegen de Duitse oorlogsmachine. Op de eerste dag verliezen ze 20.000 soldaten in het niemandsland en worden er ruim 35.000 gewonden afgevoerd. De Engelse ziekenhuizen kunnen de vloed niet aan en dus wordt er een beroep op de bevolking gedaan om de soldaten te huisvesten. Isobel Crawley, verpleegster van beroep, spreekt er haar neef Robert Crawley op aan en die kan haar verzoek niet weigeren: Downton Abbey wordt omgetoverd tot een herstellingsoord voor Engelse officieren. De grote ontvangstkamer en de meeste andere vertrekken worden omgevormd tot ziekenkamers en een eetzaal en in de bibliotheek zet men de pingpongtafel en de ontspanningstoestellen neer. De grafelijke familie wordt teruggedrongen tot de privévertrekken op de hogere verdieping en een klein hoekje in de bibliotheek wordt afgeschermd zodat Robert Crawley een minuscuul bureautje annex leeshoek overhoudt. Z’n oude moeder, de gravin-douairière Violet Crawley, biedt het langst weerstand tegen de volgens haar onaanvaardbare plannen van haar nicht Isobel, maar zij moet uiteraard buigen voor vaderlandslievende argumenten en bovendien heeft ze het geluk dat ze niet permanent op Downton Abbey woont.

 

Het leven op het imposante kasteel neemt met andere woorden een flinke bocht voor z’n bewoners en het is even wennen zowel upstairs als downstairs, want de schaarste zorgt ervoor dat ze in de keuken hun creatiefste kant moeten laten zien om al die nieuwe magen te vullen, ook al zorgt het leger voor voedselbonnen en af en toe extra rantsoenen. De dochters van Robert Crawley, Mary, Edith en Sybil, als kasplantjes in een zeer beschermd milieu opgegroeid, worden van de ene op de andere dag geconfronteerd met de rest van de wereld. Lady Mary weet zich lange tijd afzijdig te houden, maar Lady Sybil besluit als eerste om zich nuttig te maken en een opleiding verpleegkunde te volgen om nadien in het plaatselijke ziekenhuis aan de slag te gaan. Lady Edith komt ter oren dat de zoon van één van haar vaders pachters naar Frankrijk is gestuurd als soldaat en zij besluit hem te vervangen op de tractor gezien z’n eigen vader die nooit heeft leren besturen. Gravin Cora Crawley, Robert Crawleys Amerikaanse echtgenote die met haar fortuin een kwart eeuw eerder Downton Abbey van de ondergang heeft gered, is niet gelukkig met de evolutie, maar als rationele Amerikaanse kan ze de aangelegenheid relativeren en zelfs oma Violet kan begrip opbrengen voor haar kleindochters, want nood breekt uiteindelijk wet, ook al zou ze liefst alles bij het oude laten. Zij troost zich met de gedachte dat het na de oorlog wel allemaal weer in z’n oude plooi zal vallen.

 

 

Tegen die achtergrond ontspinnen zich nieuwe intriges, complotten, afrekeningen en amoureuze liaisons waarbij leden van de grafelijke familie en van het personeel beneden betrokken zijn. Gelukkig elk op z’n eigen niveau, alhoewel Lady Sybil en Robert Crawleys chauffeur Tom Branson wel heel vriendschappelijk met elkaar omgaan! De graaf zelf loopt er wat verloren bij en moet toezien hoe de zaken evolueren zonder dat hij er veel vat op krijgt. Hij schrikt als hij z’n opvolger Matthew ziet verschijnen met z’n verloofde Lavinia, een blonde schoonheid, waardoor de hoop op een huwelijk met z’n oudste dochter Lady Mary definitief voorbij lijkt te zijn. Matthew moet uiteraard wel naar de oorlog, maar komt begin 1917 met zware verwondingen terug naar Downton Abbey. Volgens de dokter is z’n ruggengraat gebroken, zijn z’n onderste ledematen verlamd en is de kans klein dat hij nog ooit kinderen zal kunnen verwekken. Het is rampzalig voor de toekomst van de Crawley-dynastie en bovendien rijst er een groot probleem als Robert Crawleys dood gewaande neef de ramp met de Titanic blijkt te hebben overleefd. Alleen Lady Mary blijft erbij dat de in het gezicht verminkte kerel een bedrieger is die de erfenis wil inpikken, maar ze krijgt felle tegenwind van haar jongere zusje Edith die destijds een oogje op hem had.

 

 

Downstairs worden de gebeurtenissen boven uiteraard druk besproken en geëvalueerd, maar ook daar stapelen de problemen zich op, want Robert Crawleys persoonlijke assistent John Bates krijgt het aan de stok met zijn voormalige echtgenote die ermee dreigt een goed bewaard geheim over Lady Mary in de pers te brengen als hij haar niet meteen volgt naar Londen. Bates wil de familie Crawley een schandaal besparen en pakt z’n koffers en moet z’n jonge liefje Anna Smith, persoonlijke assistente van Lady Mary, vragen om hem te vergeten. Het breekt haar hart. Lady Mary op haar beurt heeft ondertussen een vriendschappelijke relatie opgebouwd met persmagnaat Sir Richard Carlisle en overweegt met hem in het huwelijk te treden, maar die keuze wordt haar ontnomen als blijkt dat hij wellicht de enige is die kan voorkomen dat er een schandaal over haar persoontje losbarst: ze is met handen en voeten aan de inhalige playboy gebonden.

 

Dat alles zorgt voor grote commotie in Downton Abbey en de emoties laaien dan ook heel hoog op, mede door het feit dat sommige personeelsleden, maar ook leden van de familie, garen spinnen bij de drama’s die anderen overkomen. Mrs. Hughes, chef van het personeel, en Mr. Carson, de butler van Downton Abbey, hebben hun handen vol met het gladstrijken van de plooien, want hoewel de afstand tussen downstairs en upstairs groot lijkt, is er in feite sprake van een leefgemeenschap waarin niet alleen iedereen alles over iedereen weet, maar waarin er ook sprake is van een grote solidariteit in beide richtingen. Als Carsons rechterhand William z’n verwondingen uit de oorlog niet overleeft, is ook de familie van Robert Crawley op de begrafenis en het feit dat Matthew Crawley schijnbaar niet zinnens is om met Lady Mary te trouwen, laat de mensen downstairs zeker niet onberoerd. Carson is zelfs redelijk over zijn toeren, want hij kent Lady Mary sinds haar geboorte en ze is een beetje de dochter die hij nooit zelf heeft gehad. Het overhaaste vertrek van John Bates, assistent van Robert Crawley, zorgt overigens in de salons boven én de keukens beneden voor gevoelens van medeleven en bezorgdheid, want zowel boven als beneden beseft men dat z’n vriendinnetje Anna Smith met een gebroken hart achterblijft.

 

 

Downton Abbey leunt aan tegen het werk van de 19de eeuwse Engelse romanschrijfster Jane Austen en dat zowel qua vertelstijl als qua sfeer en de keuze van het materiaal. Tussen 1811 en 1818 schreef Austen zes romans die niet alleen tot het kruim van de Engelstalige literatuur behoren, maar zelfs tot de top van de wereldliteratuur en het hoeft dan ook niet te verbazen dat goed gemaakte producties in het kielzog van Sense And Sensibility, Pride And Prejudice, Emma, Northanger Abbey en Persuasion ook vandaag nog op grote publieke belangstelling mogen rekenen. Downton Abbey speelt zich dan wel meer dan 100 jaar later af, doch een goed verstaander herkent de ingrediënten die ook Austen destijds gebruikte om haar verhalen te componeren, zij het dat bedenker Julian Fellowes ze in een vroeg twintigste-eeuws kleedje stopt en meer oog heeft voor de historische achtergrond van die periode, zodat z’n verhaallijnen een stuk relevanter zijn voor de huidige generaties. Het taalgebruik is eerder formeel, naar de gewoonte van die tijd en ook de zeden en gebruiken passen perfect in het tijdskader, zij het dat de Eerste Wereldoorlog de sociale en maatschappelijke verhoudingen grondig dooreen schudde, waarvan handig gebruik gemaakt wordt in de voortgang van de opeenvolgende series.

 

 

Laat er m.a.w. geen misverstand over bestaan: Downton Abbey is een volbloedkostuumdrama waaraan liefhebbers van het genre hun hartje zullen ophalen. In seizoen 2 maken de weelderige jurken met parels en veren weliswaar plaats voor een meer sobere aanpak omdat de rol van de vrouwen drastisch veranderde - in de industrie en de publieke diensten nemen ze de plaats in van de mannen die naar de oorlog trekken en dus kiezen ze voor kleren die hun activiteiten zo weinig mogelijk hinderen – maar wat in de plaats komt is zo mogelijk eleganter en minstens even aantrekkelijk en nog ver verwijderd van onze verbeeldingsarme confectievrijetijdskleding. De actie speelt zich overigens ook in dit seizoen bijna uitsluitend in het prachtige kasteel van de Crawleys af die schijnbaar financieel nauwelijks te lijden hebben van de oorlogsinspanningen: de feesten zijn net zo luxueus en overdadig als voor de oorlog en alleen qua leefruimte moeten ze tijdelijk een stapje terug doen. De oude gravin-douairière verschijnt trouwens altijd in haar prachtige japonnen met barokke hoofddeksels van weleer, want zij hoeft natuurlijk niet in de rol van verpleegster of fondsenwerver te kruipen en bovendien overweegt ze dat ook helemaal niet. De mannen die bij het oorlogsgeweld betrokken zijn verschijnen in dit seizoen uiteraard in hun legeruniforms die door de afdeling kostumering zo nauwkeurig mogelijk zijn nagemaakt, inclusief de eretekens, de epauletten en de bijpassende laarzen.

 

 

De acteerprestaties zijn ook in dit seizoen van een bijzonder hoog niveau. Hugh Bonneville (Robert Crawley) en Dan Stevens (Matthew Crawley) trekken uiteraard de meeste aandacht samen met Elisabeth McGovern (Cora Crawley) en Michelle Dockery (Mary Crawley), maar ze krijgen stevige concurrentie van Jim Carter (Mr. Carson), Phyllis Logan (Mrs. Hughes), Joanne Froggatt (Anna Smith) en zelfs Lesley Nicol (Mrs. Patmore), de kok van Downton Abbey, terwijl Brendan Coyle (John Bates) en Jessica Brown Findlay (Sybil Crawley) screentijd in moeten leveren. Ster van dit seizoen is zonder twijfel de inmiddels 77-jarige Maggie Smith als gravin-douairière Violet Crawley, moeder en grootmoeder van de Crawleys, die met scherpe en grappige one-liners de lachers op haar hand krijgt. Bij de nieuwkomers zien we Isobel Crawley, de zus van graaf Robert Crawley, Zoe Boyle (Lavinia Swire) en Iain Glen (Sir Richard Carlisle), maar het is gauw duidelijk dat zij het seizoen niet zullen overleven en alleen maar toegevoegd zijn voor de kortere zijdelingse verhaallijnen.

 

 

De intriges, de misverstanden en kuiperijen, ze zorgen uiteraard voor een flinke hoeveelheid spanning die afgewisseld wordt met romantiek, emotie en af en toe een scheutje sentimentaliteit. Als pasmunt wordt regelmatig een flinke portie humor toegevoegd, waardoor ook Downton Abbey seizoen 2 een aantrekkelijke en intrigerende mix wordt. Maar dus alleen op voorwaarde dat u van dit soort materiaal houdt. Anders kijkt u beter naar Mad Men, Dexter, Spartacus of Breaking Bad. Ons maakt het niet uit, zolang u zich maar amuseert!

 

Opnieuw hebben de makers geen risico’s genomen en dus is de beeldkwaliteit uitstekend, met felle kleuren voor de interieurs en voor de prachtige toiletten van de adel. Downstairs wordt gedomineerd door een palet van wit en grijs, want dat zijn de kleuren van de muren en van de jurken van het personeel. Fragmenten met Mr. Carson en Mrs. Hughes zijn zo mogelijk nog donkerder, want beiden dragen altijd zwarte uniformen. Door de interieurs van de Crawleys beweegt de camera zich opnieuw traag en sierlijk als om de toeschouwer de kans te geven het allemaal goed in zich op te nemen. Downstairs is men gehaast en druk bezig en daarvoor is de handheldcamera het beste hulpmiddel. Het zwartniveau is in orde en de detaillering blijft altijd goed overeind. Van ongerechtigheden is geen sprake. Het geluid staat in niet meer dan 2.0, maar dat volstaat voor een serie die drijft op dialogen in barokke salons, prachtige kasteeltuinen en bloedhete, drukke keukens. De twee à drie scènes op het slagveld in Frankrijk komen overigens in stereo goed tot hun recht en de ontploffingen knallen uit de spreakers.

 

Tijdens het bekijken van aflevering 1 kan u het Audiocommentaar van de makers beluisteren. Voorts is er een ruime afdeling Verwijderde Scènes (11 min.), waarvan geen enkele essentieel is, en vervolgens op disk 3 een drietal korte documentaires waarin de producer, de bedenker en de acteurs aan het woord komen: Van Huis tot Ziekenhuis (8 min.) brengt de situatie in beeld na de slachtpartij aan de Somme en de thuiskomst van 35.000 gewonde en verminkte soldaten. De Engelse ziekenhuizen waren niet opgewassen tegen de plotse vloed van patiënten en dus is het niet verrassend dat zelfs in het verder afgelegen Oxfordshire naar mogelijkheden gezocht werd om massaal ziekenhuisbedden op te stellen. Het kasteel van Bampton dat in Downton Abbey fungeert als woonhuis van de adellijke familie Crawley was in die periode ook ingericht als ziekenhuis en herstellingsoord. In Mode en Uniformen (11 min.) wordt aandacht besteed aan de snel veranderende mode als gevolg van WOI. Met het legeruniform van de mannen voor ogen zochten de vrouwen naar kledingsstukken die zo weinig mogelijk hinder veroorzaakten tijdens het uitoefenen van hun taken in de ziekenhuizen en de fabrieken. Soms kopieerden ze gewoon de stijl van de legeruniformen, ze gingen in elk geval voor het eerst een pantalon dragen (zoals Lady Edith op de tractor doet) en kozen voor elegante en eenvoudige patronen voor jurken voor dagelijks gebruik met eenvoudige eierdopachtige hoedjes als toetje. Romantiek in Tijden van oorlog (13 min.) gaat uiteraard over de naar onze maatstaven ouderwetse regels in verband met omgang en verloving tussen jonge mannen en vrouwen. In een klassenmaatschappij zoals de Engelse hoeft het niet te verbazen dat 100 jaar geleden huwelijken tussen leden van verschillende standen zo goed als onmogelijk waren, tenzij men de consequenties accepteerde: verstoting uit de familie, onterving en uitsluiting uit het sociale milieu. De jonge Lady Sybil neemt het risico met haar vaders chauffeur, maar zij ziet zich verplicht om naar Ierland uit te wijken. Haar beide zussen maken de oversteek per boot om bij de huwelijksplechtigheid aanwezig te zijn, maar haar ouders en grootmoeder laten verstek gaan. Graaf Robert Crawley kan zich nauwelijks voorstellen dat hij z’n voormalige chauffeur als z’n gelijke, laat staan z’n schoonzoon zou behandelen.
 

Downton Abbey seizoen 2 bevat 8 afleveringen met als kers op de taart de extra lange Christmas Special die op een apart schijfje (disk 4) is gezet. In deze afsluitende aflevering vallen de stukjes van de puzzel één na één netjes op hun plaats en zonder u de uitkomst van de hoofdverhaallijnen te verraden, kunnen we wel meegeven dat het een grand finale wordt in de puurste Jane Austen-stijl. Zet de doos met papieren zakdoekjes niet te ver uit de buurt, u zou ze nodig kunnen hebben! Niet alle nevenverhaaltjes krijgen een oplossing, want dan bleef er uiteraard niets over om Downton Abbey seizoen 3 straks op gang te trekken. Maar dat waarop de meeste kijkers sinds het begin van seizoen 1 zitten te wachten, dát krijgt in de Christmas Special in elk geval z’n beslag.

 

Downton Abbey seizoen 2 lost alle verwachtingen in. Prachtige decors, ruisende jurken, uitstekende acteerprestaties, spannende verhaallijnen, een vleugje romantiek, emotie en sentimentaliteit, het zit er weer allemaal in. Als u van kostuumdrama’s houdt, dan is deze tv-serie opnieuw een kolfje naar uw hand. De bonussectie is klein maar interessant en de extra Christmas Special is het neusje van de zalm.