FILM
Zelfs de groten moeten klein beginnen. En in het geval van filmregisseurs komt dat meestal neer op een start in low-budget exploitatiefilms. Zo is Jonathan Demme de trotse maker van vrouwen-in-gevangenis klassieker Caged Heat en begon James Cameron met ‘superieure’ sequel Piranha 2: The Spawning. Zelfs vijfvoudig Oscarwinnaar Francis Ford Coppola moest onderaan de ladder beginnen. Toen hij Roger Corman, koning van het lage budget, assisteerde op een filmset in Ierland liet die Coppola toe om zelf een film te draaien, op dezelfde set als de zijne, als de jongeman het werkschema van de hoofdfilm niet in de war stuurde. De resulterende film werd Coppola’s bioscoopdebuut: Dementia 13.

De plot is eigenlijk niets om over naar huis te schrijven. Een Iers aristocratische gezin wordt psychisch geplaagd door de dood van hun jongste dochter, zeven jaar geleden. Het meisje verdronk in het meer naast het familiekasteel. Ieder jaar opnieuw houden de gezinsleden een herdenkingswake voor het meisje, maar dit jaar is er meer aan de hand. De geest van de overledene waart immers kwellender dan ooit door de gedachten van de aanwezigen. En dan beginnen de moorden. Een maniak met een bijl slacht een voor een de gasten van het kasteel af. Maar wie is de drieste doder? Heeft iemand het misschien voorzien op het familiefortuin? Of zijn haar / zijn stoppen gewoon doorgeslagen?

Dementia 13 volgt slaafs de regels van een typische Corman-film: een trage opbouw, enkele bloederige horrorscènes in het midden en een stevige, psychotische twist op het einde. Die formule leverde enkele briljante stukjes cinema op (denk maar aan de verfilmingen van de verhalen van E.A. Poe) maar Coppola’s eerste werkstuk schiet helaas schromelijk tekort. De Italo-Amerikaan, die ook zelf het scenario schreef, zondigt namelijk tegen de kardinale regel van horror: het moet griezelig zijn. Hij maakt weliswaar op een intelligente manier gebruik van muziek (spookachtig in de opbouw naar een moord, volledig afwezig tijdens de slachting zelf), maar overdrijft zondanig in zijn goede bedoelingen dat de techniek eerder op de lachspieren werkt. De bijlmoorden zijn vrij levendig en rauw, maar de tijd heeft de kracht ervan grotendeels verwaterd.

Enkele typische Coppolatrekjes komen echter al aan de oppervlakte in zijn debuut. Vooral zijn oog voor spielereien met lichtinval (de enkele onderwaterscènes zien er zelfs nu nog behoorlijk goed uit) en de aandacht voor geluid springen er in deze vroege fase van zijn carrière reeds uit. Maar dat kan de film niet redden. De acteurs wandelen immers als zombies door hun loden dialogen en het tempo ligt lager dan het hartritme van een overwinterende vleermuis. Bovendien is de ontknoping een echte anticlimax en had Coppola in 1963 nog heel wat te leren over consequente verhaalopbouw, want de oersimpele plot is bij momenten verbazend verwarrend om volgen.

De verdienste van Dementia 13 ligt dan ook vooral in het feit dat de film Francis Coppola de kans gaf een eerste werkstuk af te leveren en hierbij te leren van de jeugdfouten die hij her en der maakt. Veel schokkends of bloederigs valt in de productie niet te detecteren en ik kan me voorstellen dat koppeltjes, bij het zien van Dementia 13 in hun lokale drive-in, al snel overgingen tot handtastelijkheden met hun partner i.p.v. de saaie projectie te volgen. Het interessantste aan de film is wellicht nog zijn titel. Die zou oorspronkelijk simpelweg Dementia luiden. Tot Roger Corman er achter kwam dat een decennium eerder al een film met dezelfde titel was gereleaset. Wie weet waarom daarop gekozen werd voor suffix 13, mag zijn antwoord op een gele briefkaart doorsturen. Ik weet het namelijk niet.

BEELD EN GELUID
Dat Dementia 13 een low-budget onderneming was, valt ontegensprekelijk af te leiden uit de beeldkwaliteit. Die heeft namelijk het gevecht met Vadertje Tijd op knock-out verloren. Filmgrain is overvloedig aanwezig in de zwart-wit productie, evenals printbeschadigingen, vuiltjes en brandmerken die de spoelwissels aangeven. Scherpte is ver te zoeken, het contrast beperkt zich tot grote, zwarte schaduwen die alle details opzuigen, en de fluctuerende lichtintensiteit schommelt ergens tussen donker en zeer donker. Als je weet dat een flink deel van de film zich ’s nachts afspeelt, besef je al gauw dat je de helderheidsknop van je TV best bij de hand houdt. Ook het geluid is maar een mager beestje. Veel dynamiek hoef je in de monotrack niet te verwachten, hoewel het gekraak en geruis al bij al beter meevalt dan de bijhorende beelden aanvankelijk doen vermoeden.

EXTRA’S
Coppola draaide de film op drie dagen tijd. Je verwacht toch niet dat hij ondertussen ook nog de tijd vond om een making-of in elkaar te knutselen? Voor de slechte verstaander: geen bonusmateriaal dus op deze disc.

CONCLUSIE
Dementia 13 is het nogal saaie en onopvallende debuut van de regisseur die tien jaar later het ene meesterwerk na het andere zou draaien. Coppola’s talent is ergens wel al zichtbaar in deze film, maar hij probeert het toch vrij goed te verschuilen. Dat wordt hem trouwens extra gemakkelijk gemaakt door de afgrijselijke technische kwaliteit van de dvd en de complete omissie van bonusmateriaal.