SERIE
In den beginne, na de grote oorlog tussen Hemel en Hel, schiep God de Aarde en Hij hevelde de heerschappij ervan over aan een listige aap, die Hij Mens noemde. En in iedere generatie werd een schepsel van Licht geboren en een schepsel van Duisternis. En bij nacht leverden omvangrijke legers slag in de eeuwenoude oorlog tussen het Goede en het Kwade. Er was magie toen, edelheid en onvoorstelbare wreedheid. En zo was het, tot de dag dat een valse zon ontplofte boven Trinity, en de Mens voor eeuwig verwondering inruilde voor rede…



Met bovenstaande, veelbelovende monoloog trekt het eerste seizoen van Carnivale zich op gang. De eeuwenoude vete tussen Goed en Kwaad is al vaak het toneel geweest van audiovisuele producties, maar zelden was de premisse van een serie intrigerender dan die van deze prestigieuze HBO-reeks, niet in het minst omwille van het fascinerende decor. De eerste helft van de jaren dertig van de vorige eeuw waren een zware beproeving voor de meeste Amerikanen. Het land herstelde maar traag van de beurscrash op Zwarte Maandag 1929 en werkeloosheid en armoede overspoelden de staten. Daarenboven troffen hevige zandstormen en verschroeiende droogte, de zogenaamde Dust Bowl, het Zuiden, waardoor opeenvolgende oogsten genadeloos verloren gingen. In dit klimaat van ongeziene rampspoed, trachten de mensen te ontvluchten aan de kommer en kwel van hun dagelijkse leven. Eén helft zoekt simpele ontspanning in de van zonde en verdorvenheid vergeven rondtrekkende karnavalsforen. De anderen vluchten in de ijdele hoop op een betere toekomst die God en de Kerk hen voorspiegelen.

Het contrast tussen deze twee werelden, tussen het ogenschijnlijk Goede en het ogenschijnlijk Kwade, vormt de dramatische spil van Carnivale. Aan het ene eind van het spectrum heb je Ben Hawkins, een ontsnapte crimineel met een bijzondere gave, die door een rondtrekkende karnavalstroep op sleeptouw wordt genomen. Zijn tegenpool is de Californische priester Justin Crowe, een vastberaden religieuze fanaticus op een missie van God. De twee ontmoeten elkaar nooit in levenden lijve, maar delen dezelfde dromen. Dezelfde nachtmerries, vol cryptische boodschappen die hen inzicht geven in hun verleden en hun toekomst. Zij zijn de schepsels van Kwaad en Goed waarover de proloog verhaalt. Directe tegenpolen, vechten om de ziel van de mensheid. Het is duidelijk dat er maar één winnaar kan zijn.

Je zou voor minder beginnen watertanden. Het concept van Carnivale is zo briljant dat falen geen optie lijkt. En toch stelt de serie wat teleur. Niet omdat het een slecht idee is. Maar omdat de keuze van executie te wensen over laat. De makers hebben twaalf afleveringen ter hunner beschikking in dit eerste seizoen, maar op de piloot en de finale na, ondermijnen ze zelf de potentiële kracht van de serie. Het volledige eerste seizoen lijkt immers opgebouwd als een langgerekte proloog voor wat nog moet komen. Doorheen de episodes worden kiemen gezaaid, subtiele voorspiegelingen van wat ongetwijfeld cruciale plotlijnen zullen worden in het tweede seizoen. Doch dit gaat gepaard met een verwaarlozing van de plots van de eerste reeks, die vaak flinterdun zijn. De piloot en de laatste aflevering dienen als ultiem voorbeeld van hoe goed en onvergetelijk deze serie zou kunnen zijn, als iedere episode met genoeg sluimerend conflict en dramatische stuwkracht doorspekt zou worden.

De grootste denkfout die de scenarist en de regisseur maken, is wellicht dat sfeer en sinistere voorafschaduwing voldoende zijn om een volledig seizoen aan op te hangen. Dat is het dus niet, maar wat Carnivale wél leert, is dat je er al een flink eind mee op weg komt. Het oog voor detail dat aan de decors en de kostuums werd besteed, vervoert je moeiteloos zeventig jaar terug in de tijd. Stoffige zandkorrels wringen zich in de kleinste hoekjes van het filmframe en verwoorden ongenadig de bleekheid van het bestaan in de jaren dertig. De magie en het bovennatuurlijke, die de serie nog voor ze op antenne kwam met een Twin Peaks predikaat opzadelden, worden organisch in de plot opgenomen, als was het de normaalste zaak van de wereld. Zonder overdrijven kan je stellen dat de foor-habitat van Carnivale, die in toon en stijl veel gelijkenissen vertoond met Tod Brownings klassieker Freaks, een van de indrukwekkendste is uit de geschiedenis van het televisiemedium. Voeg hier een naturalistische, weinig gestileerde fotografie aan toe, en de nagestreefde realiteitszin spat in bruine, gele en grauwe tinten van het scherm.

Ook de acteurs dragen een stevig steentje bij aan de efficiënte opwaardering van de trage plotopbouw. Nick Stahl, als Ben Hawkins, maakt een geloofwaardige antiheld, vechtend voor mentale controle over zijn messiah-achtige vaardigheden. Zijn karakterark is ook het beste uitgewerkt, zodat je hem als personage ziet groeien naar volwassenheid over de loop van twaalf episodes. Eenzelfde karaktertransitie werd met priester Justin Crowe beoogd, maar dit is minder geslaagd. Clancy Brown vertolkt de religieuze man-met-een-missie weliswaar feilloos, maar de overgang naar schepsel van het Kwaad staat te fragmentarisch en clichématig in het scenario neergepend. Van de nevenkarakters blijven, niet onlogisch, vooral de ‘kermisfreaks’ bij. Primus inter pares is Patrick Bauchau als de geniepige blinde ziener die meer weet over Ben Hawkins’ bijzondere gave dan hij doet uitschijnen. Twin Peaks alumnus Michael J. Anderson vertolkt dan weer met aplomb de stem van de kijker, die verheldering wil. En onder de vrouwelijke cast zijn het niet veteranen Adrianne Barbeau of Clea Duvall die de show stelen, maar relatieve nieuwkomer Carla Gallo, die het hart van menig man harder zal doen slaan met haar eerlijke, aan het naïeve grenzende vertolking.

Je zou samenvattend kunnen zeggen dat Carnivale in dit eerste seizoen bezwijkt onder het gewicht van de hooggespannen verwachtingen. De serie is ontegensprekelijk verdienstelijk en de fantastische sfeer werkt verslavend, maar het ongebreidelde potentieel dat de premisse in zich heeft wordt nog onvoldoende ontgonnen door de makers. Toch zijn tekenen van verbetering merkbaar. Zo werkt de reeks een stuk beter als je alle twaalf dvd-afleveringen er op twee dagen doorjaagt dan als wekelijkse tv-afspraak en geven de laatste twee episodes blijk van een stuwende dramatische kracht die, indien overgeheveld naar het tweede seizoen, de reeks naar een erg hoog niveau zou kunnen tillen. Als je de standaard vanaf je originele uitgangsstandpunt duizelingwekkend hoog zet, komt de val des te harder aan. Voorlopig krijgt Carnivale van mij het voordeel van de twijfel. Maar voor het tweede seizoen zal prikkelend voorspel niet volstaan. Dan eis ik keiharde actie.



AFLEVERINGEN
1. Milfay
Op een verdorde boerderij in Milfay pikt een troep rondreizende kermisartiesten Ben Hawkins op, wiens moeder net gestorven is. De jongeman doet uiterst geheimzinnig over zijn verleden en herbergt een bijzondere gave, die hij niet met de wereld durft te delen. Hij aardt slechts moeilijk in zijn nieuwe, bizarre familie. Duizenden kilometers verderop krijgt priester Justin Crowe een visioen van God. De Almachtige draagt hem op een kerk te bouwen voor zwervers en landlopers.

2. After the Ball is Over
In hun angstaanjagende dromen ontmoeten Ben en Justin elkaar. Het is duidelijk dat zij twee tegenpolen zijn. Ben vindt in een oude wagon een belangrijke aanwijzing terug over zijn verleden, maar ditmaal zijn het de kermisartiesten die de lippen stijf op elkaar houden. Enkel een catatonische oude vrouw fluistert hem in dat hij ‘de uitverkorene’ is. Priester Justin ondervindt inmiddels tegenwerking van de plaatselijke politici om een hoerenhuis tot kerk voor zwervers om te bouwen. Maar via duistere manipulaties krijgt hij alsnog zijn zin.

3. Tipton
In een slaperig dorpje wordt Ben herkend als de man die een lam meisje in Milfay opnieuw deed lopen. De karnavalstroep besluit hiervan gretig gebruik te maken en zet een religieuze genezingsshow op poten. Hierin wordt Ben bijna gedwongen zijn gave te openbaren. De transformatie van het hoerenhuis naar een kerk verloopt ondertussen vlot, en de zwervers stromen het gebouw binnen. Maar de tegenstand in de keurige Californische gemeenschap blijft overeind.

4. Black Blizzard
Een gigantische zandstorm overwoekert de foor en de wijde omgeving. Ben is door de blinde ziener meegesleurd naar een verlaten barak, waar de ziener een verbazende kennis blijkt te hebben over Bens verleden en vraagt hem te mogen begeleiden in de ontwikkeling van zijn gave. Ben staat daar echter weigerachtig tegenover. Justin krijgt bezoek van zijn mentor, die hem waarschuwt zich niet te veel in te laten met de zwervers. De volgende nacht verwoesten likkende vlammen het oude hoerenhuis. Zes zwerfkinderen laten het leven.

5. Babylon
De kermis houdt halt in Babylon, een ogenschijnlijke spookstad die volgens de overlevering een grondige hekel heeft aan karnavalsartiesten. Toch lopen de attracties ’s avonds vol. Maar tijdens de stripshow lopen de gemoederen hoog op. En wordt één van de kermisartiesten vermoord. Ben zit inmiddels vast in een hardnekkige droom, waar de man van wie hij vermoedt dat het zijn vader is, hem hints geeft over zijn donkere verleden.

6. Pick A Number
De kermismensen rouwen om de dood van één van hen. En naar goede traditie besluiten ze het kermisrecht in te roepen. Eén van de bewoners van Babylon zal moeten boeten voor de moord, of hij schuldig is of niet. Priester Justin kan de brand in zijn kerk inmiddels maar niet van zich afzetten en mentaal verzwakt kiest hij voor een zwerversbestaan. Hij vertelt zijn verhaal een medezwerver, van wie hij niet weet dat het een radiojournalist is. Die deelt via de radiogolven het hele verhaal van Justin Crowe mee aan luisterend Amerika.

7. The River
Justin overweegt zelfmoord door van een brug te springen. In visioenen krijgt hij flashbacks van zijn verdrongen jeugd, die uiteindelijk zijn redding betekenen. In de nasleep van de moord willen enkele kermismensen de troep verlaten, maar als puntje bij paaltje komt, kunnen ze het nomadische bestaan geen vaarwel zeggen. Ben geeft inmiddels staaltje van zijn kunnen als hij in het geheim de gebroken arm van een van zijn collega’s miraculeus geneest.

8. Lonnigan, Texas
Ben krijgt de opdracht een meisje met kreeftenklauwen op te sporen en haar in te lijven bij de kermis. Een andere freak-scout is hem echter te slim af. Maar de man bezorgt Ben zonder het te beseffen ook waardevolle informatie over zijn vader. Priester Justin is kilometers verderop opgenomen in een gesticht, waar hij tot het besef komt dat God hem een kristalheldere missie heeft toevertrouwd: Amerika van de zonde te bevrijden.

9. Insomnia
Getormenteerd door de vele nachtmerries, durft Ben niet meer te gaan slapen. De blinde ziener probeert inmiddels zijn invloed op de jongeman uit te breiden, dankzij tussenkomst van het geheimzinnige ‘Management’ van de kermis. Priester Justin wordt ontslagen uit het gesticht. Door de vele radio-uitzendingen over zijn verdwijning stroomt bij zijn zus inmiddels genoeg geld binnen om een nieuwe kerk op te bouwen.

10. Hot and Bothered
Priester Justin keert terug in zijn parochie. Hij is een veranderd man, die door de wildernis heeft gezworven en nu het licht heeft gezien. Bij zijn triomfantelijke intrede op de zondagsmis overtuigt hij de hele congregatie zich opnieuw te laten dopen. Maar het wateren doopkruisje op zijn eigen voorhoofd verandert in bloed. Op de kermis tracht Ben ondertussen te achterhalen wat het verband is tussen het Tempeliersgenootschap en zijn vader. En een vreemde driehoeksrelatie tussen enkele artiesten zorgt voor spanningen.

11. Day of the Dead
Ben is in de war nadat hij de nacht heeft doorgebracht met een van de kermismensen. In een nabijgelegen stadje vieren ze El Dia De Los Muertos. Dit wekt in Ben het besef los dat hij zijn moeder heeft laten sterven. Hij neemt Samson, de logistieke baas van de karnavalstroep, in vertrouwen over zijn problemen. En de blinde ziener plot een dodelijk plan voor iemand die Ben na aan het hart ligt. In Californië bekent de zus van Justin dat zij de kerk in brand heeft gestoken, omdat ze wist dat haar broer enkel een por in de rug nodig had om zich van zijn missie bewust te worden.

12. The Day that was the Day
De vrouw met wie Ben het bed deelde, sterft door een giftige slangenbeet. Het is nu aan Ben om zijn gave te gebruiken en een keuze te maken: wiens leven moet hij de kop indrukken om het hare te redden? De gevaarlijke driehoeksrelatie escaleert inmiddels, met tragische gevolgen. En aan de Stille Oceaan brengt een visioen Justin tot de ontdekking dat de grootste zonde die zijn mentor ooit heeft begaan de redding van hem als klein jongetje was. Is de priester op een missie van God? Of van de Duivel?



BEELD EN GELUID
Wow! Van transfers van tv-series kan je doorgaans verwachten dat ze inferieur zijn aan hun grote filmbroers. Maar met Carnivale toont Warner dat ook tv-reeksen verbluffend op dvd geperst kunnen worden. Nooit eerder heb ik een zo perfecte beeldtransfer gezien voor een televisieserie. De contrasten en zwartniveaus zijn perfect, de kleuren fenomenaal en van vuiltjes of krassen is geen spoor. Het enige minpunt is dat de nachtscènes soms wel erg donker zijn, maar dat ligt waarschijnlijk eerder aan de artistieke invulling dan aan de technische. Ook op audiovlak worden we verwend. Zowel een stereo- als een 5.1.-spoor zijn namelijk aanwezig. Beiden zijn van hoog niveau, maar de vijfkanalentrack geniet ontegensprekelijk de voorkeur. De achterste boxen worden namelijk intelligent gebruikt: opvallend en luid in de nachtmerries, subtiel en op fluistertoon tijdens bijvoorbeeld het wapperen van vlaggen in de wind. Een van de mooiste verrassingen van dit dvd-jaar tot nu toe, deze quasi-perfecte beeld- en geluidsbehandeling.

EXTRA’S
Op vlak van bonussen blijven we echter op onze honger zitten. Drie Audiocommentaren zijn weliswaar voorhanden, op afleveringen 1,2 en 10, maar de kwaliteit daarvan is niet om over naar huis te schrijven. Scenarist, producent en regisseur houden het op hun eerste praatspoor nog interessant, maar nummer twee is al heel wat minder inzichtvol, en op het laatste audiospoor vallen zoveel stiltes dat de inclusie ervan schier nutteloos is. Making Carnivale: The Show Behind the Show (13 min.) is een promotionele documentaire die elke aspect van de productie belicht, maar dat aan een razend tempo doet, zodat de diepgang verloren gaat. En dat is heel spijtig. Ik twijfel er immers niet aan dat genoeg behind-the-scenes materiaal bestaat om een degelijke 50-minuten-docu op poten te zetten. Afsluitend herbergt de boxset ook nog een Afleveringen-index, met een korte inhoud van de episodes. Tenslotte wil ik toch nog mijn complimenten geven over het prima design van de box, die er uitziet als een prachtig ingebonden, ouderwets boek.



CONCLUSIE
Carnivale bezit alle ingrediënten om tot een trendsettende reeks uit te groeien, maar blijft in het eerste seizoen te vaak hangen in expositie i.p.v. actie. Toch zorgt de beklijvende sfeer voor aangename momenten en zijn zowel de technische kwaliteit als de acteerprestaties van hoog niveau. Voor beeld en geluid kan je bovendien niet genoeg superlatieven uit de kast halen om de transfer recht aan te doen. Maar de geringe bonussectie stelt teleur. Carnivale zal niet aan iedereen besteed zijn, maar wie graag een stapje zet in een onvolmaakte magische wereld, zal niet van een kale reis thuiskomen.