SERIE
Als jongen zei Winston Churchill ooit tot een vriendje: ik word premier van Engeland. Een gedurfde uitspraak voor een kereltje dat men op school bestempelt als begaafd, maar opvliegend, koppig en moeilijk. Hij wordt geboren in 1874 in een aristocratisch geslacht, een nieuwsgierig kind, woest van uitzicht met vurig rood haar. Hij lispelt. Zijn vader is minister van financiën in Londen en stuurt hem op z’n 18de naar de militaire school in Sandhurst. De tiener verafgoodt zijn vader, maar wordt door zijn oude heer voor idioot versleten. Als zijn vader vrij jong sterft (hij werd gek en leed wellicht aan syfilis), betekent dat een forse klap voor de jonge Churchill.

Maar hij wil per se carrière maken en in de voetstappen van zijn vader treden. Als soldaat-journalist gaat hij met het Britse leger mee om Soedan te veroveren, maar de opdracht brengt hem niets op. Een jaar later tijdens de Boerenoorlog in Zuid-Afrika (1899) slaagt hij er wel in om op te vallen en als een held naar Londen terug te keren. In 1900 wordt hij voor de Conservatieve partij in Oldham verkozen, maar in 1903 stapt hij over naar de Liberals die hem in hun kabinet opnemen. Hij wordt minister van binnenlandse zaken en in 1911 Hoofd van de Admiraliteit. In die functie richt hij de luchtmacht op, moderniseert het leger en zorgt ervoor dat het Empire klaar is voor de oorlog tegen Duitsland. Maar Churchill misrekent zich in de Slag bij Gallipoli tegen de Turken, die aan Duitse kant staan: 42.000 geallieerde soldaten laten het leven. Hij wordt de laan uitgestuurd. Hij wijst vanaf 1916 op het rode gevaar en adviseert een oorlog tegen de Russen om de bolsjewieken tegen te houden, doch de Britse premier George is tegen. In 1924 komt hij in een Conservatief kabinet terecht als minister van financiën, maar in het begin van de jaren '30 zet men hem opnieuw aan de kant. Het volk en de collega's vinden Winston Churchill een harteloos man, een oorlogsstoker, onbetrouwbaar en vooral onberekenbaar. In 1932 bezoekt Churchill Duitsland en waarschuwt tegen het fascistisch gevaar, maar hij wordt weggehoond. Net voor de Duitse inval van de Nazi's in Oostenrijk (sept.'38) houdt hij over het onderwerp een historische speech in The House of Commons (volksvergadering), maar er gebeurt niets. In maart 1939 rollen de Duitse tanks Tsjecho-Slowakije binnen, in september overrompelen ze Polen en twee dagen later stelt premier Chamberlain aan Adolf Hitler tot tweemaal toe een ultimatum. Op 3 september 1939 is Engeland in oorlog met Duitsland. Churchill wordt Hoofd van de Admiraliteit en begin 1940 premier. Hij heeft zijn doel bereikt.

Tijdens de oorlog ontmoet hij Stalin in Teheran, in 1943, en heeft vanaf het begin weinig vertrouwen in de Russische Beer. In Juni 1944 begint de landing in Normandië. Zes dagen na D-Day brengt Churchill een bezoek aan zijn troepen in Frankrijk en nog dezelfde dag valt de eerste Duitse V1-bom op Zuid-Oost-Engeland. Churchill adviseert om hard terug te slaan en gifgas te gebruiken. De top van het Britse leger weigert, wijst z’n aanbeveling af en bombardeert de Duitse steden met meer ijver: 200.000 Duitse burgers komen om. In februari 1945 is hij aanwezig op de top van Jalta, samen met Roosevelt en Stalin, waar zijn argwaan tegen Stalin toeneemt. Churchill is bang voor de democratieën in het Oosten. Half mei 1945, twee weken na D-Day, lokt Labour verkiezingen uit en Churchill verliest: voor de Britten is een goeie oorlogspremier nog geen goeie premier in vredestijd. Churchill is out. Hij trekt zich terug op zijn landgoed Chartwell in Kent en schrijft zijn oorlogsmemoires waarvoor hij de Nobelprijs Literatuur krijgt. In 1951 wint hij de verkiezingen en wordt opnieuw premier. Hij is dan 77 jaar. Churchill is oud en vergeetachtig geworden. In zijn memoires schrijft hij dat het vuur van weleer niet meer zo passioneel brandt. Zijn partijgenoten laten hem verstaan dat het tijd wordt om op te stappen. Pas op 4 april 1955 trekt hij zich officieel terug uit de politiek. Hij overlijdt op 24 januari 1965 en wordt met vorstelijke eer naast zijn ouders begraven op een boogscheut van zijn geboortehuis.

Deze driedelige serie in opdracht van The History Channel, is besteld voor de herdenking van Churchills overlijden 40 jaar geleden. De makers hebben Sir Winston Churchill: Man Of Destiny een docudrama gemaakt, een mengvorm waarbij originele footage wordt afgewisseld met fictionopnamen, zonder dat de geloofwaardigheid of de serieux wordt aangetast. De methode zorgt voor een zeer bekijkbaar portret van de Britse staatsman waarbij de toeschouwer zeer nauw betrokken wordt: we zien hem (de stand-in) aan zijn werktafel terwijl hij z'n memoires schrijft en eruit citeert, wandelend in de tuin, ijsberend door de kamer, telkens gehuld in dikke dampen sigarenrook, z'n warenmerk. Z'n citaten zijn zeer persoonlijk en komen uit brieven aan zijn vrouw, gaan over alledaagse zaken of net over heel belangrijke. Het zijn uitgeschreven oprispingen, frustraties, kenmerkende observaties. Op de footage is al naargelang de situatie commentaar geplakt of de stem van de Churchill-stand-in te horen. Sir Winston Churchill: Man Of Destiny beperkt zich niet tot een ophemeling van de politicus. Ook de controverse over zijn manier van optreden, zijn karakter en zijn politiek handelen krijgt ruim de aandacht. Duidelijk wordt dat de man in zijn tijd helemaal niet het aanzien genoot dat hem tegenwoordig te beurt valt. In 2004 werd hij in Engeland uitgeroepen tot de grootste Angelsaksische politicus ooit; in de eerste helft van de vorige eeuw dacht publiek en politiek milieu daar helemaal anders over: Churchill werd niet alleen een paar keer gewoon aan de kant gezet, zijn optreden tegen de suffragettes (de allereerste feministen) in het begin van de jaren '20 nam men zwaar op de korrel. Men verweet hem een té harde aanpak, een té gewelddadig optreden van de politie. En tijdens de mijnstaking van 1926 deed hij onverbloemd een aanbeveling bij de minister van binnenlandse zaken om tegen de stakers tanks en wapens te gebruiken. "Er mag wel wat bloed vloeien", was zijn afgemeten conclusie. Men noemde hem dan ook harteloos en conservatief (Tory) in hart en nieren. Maar onder het motto "if you can’t beat him, join him", besloten nogal wat Britse premiers om hem in hun kamp te houden.

De makers schenken ook aandacht aan Churchills grove vergissingen én visionaire inzichten qua buitenlandse politiek. Hij was één van de eersten die het gevaar van Nazi-Duitsland zag aankomen en al heel kort na WOII had hij grote vragen bij de redelijkheid van Stalin – op een moment dat de Amerikaanse president nog zoete broodjes met de Russische dictator bakte. Maar in de Eerste Wereldoorlog negeerde Churchill de negatieve adviezen van zijn legercommandanten aangaande een mogelijke bezetting van de Dardanellen in Turkije om Duitsland de pas af te snijden, met tienduizenden doden tot gevolg. In het begin van de Tweede Wereldoorlog maakte hij een gelijkaardige vergissing in verband met Noorwegen (om te voorkomen dat de Nazi's een zwaar water-centrale in handen zouden krijgen) en in de eerste naoorlogse verkiezingen verketterde hij de Labourpartij op een dusdanige manier dat zelfs zijn naaste omgeving de wenkbrauwen fronste. Churchills carrière was er één van hoogtes en laagtes en deze reeks toont zowel zijn triomftocht na de bevrijding als zijn roemloze afgang na de eerste naoorlogse verkiezingsstrijd. Maar ze leert ons ook dat Churchill een doorbijter was, dat hij de moed niet zo gauw opgaf en zijn retour voortdurend voorbereidde.

BEELD EN GELUID
In een documentairereeks speelt de kwaliteit van het materiaal altijd een betrekkelijk rol wegens het grote aandeel van gehavend en oud archief. Het afwisselen met de sobere en de kwalitatief goedgemaakte werkkamerbeelden van Churchill, gehuld in een donker en warm kleurenpallet, gefilterd door schuin invallende zonnestralen op wolkjes sigarenrook, creëert een sfeer van huiselijkheid en herkenning en maakt het verteren van de informatie makkelijker. Het geluid staat in 5.1 en dat merk je in het nieuwe materiaal, maar op de archiefstukken heeft het geen invloed.

EXTRA'S
Deze dubbele dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
Sir Winston Churchill: Man Of Destiny is een zeer aantrekkelijke biografie over de grote Britse staatsman, met een hoge mate van onpartijdigheid ten opzichte van de status die hem inmiddels te beurt is gevallen. De reeks is grondig voorbereid, boeiend in beeld gebracht en vlot gemonteerd. Een definitief portret, zonder meer.