WUTHERING HEIGHTS
Bespreking door: William - Geplaatst op: 2005-08-25
FILM
Mister Earnshaw (Leo G. Carroll), een handelaar, brengt op zijn terugreis uit Liverpool een donkerkleurig weeskind mee dat hij Heathcliff (Laurence Olivier) noemt. Zijn zoon Hindley (Hugh Williams) wil niets met het knaapje te maken hebben, maar z'n dochter Cathy (Merle Oberon) sluit vriendschap met de stille jongen, een vriendschap die later uitmondt in liefde. Bij het overlijden van Mister Earnshaw zet Hindley de indringer uit zijn huis en verplicht Heathcliff om voor stalknecht te spelen op Wuthering Heights. Cathy en Heathcliff beloven mekaar eeuwige trouw en liefde, maar Cathy wordt ook aangetrokken door het fijne leventje van de Lintons, een familie die in de vlakte onder de
Moors in een sjiek landhuis woont. De Lintons geven grote feesten en leven op brede voet en wanneer Cathy door hun hond wordt gebeten terwijl ze met Heathcliff stiekem door een venster naar de dansende paartjes staat te kijken, nemen de Lintons haar voor verzorging in hun huis op.
Op Wuthering Heights is haar broer Hindley ondertussen heer des huizes geworden na de dood van hun vader, maar Hindley is zwak en raakt aan de drank. Hij behandelt Heatcliff als uitschot en wakkert de haat van de jongeman aan. Wanneer Cathy na enkele maanden terug naar huis komt, is ze van een wild buitenmeisje een elegante jonge dame geworden die op haar levensvriend met zijn vuile handen en afgedragen kleren neerkijkt. Want Cathy houdt wel van Heathcliff en de heide en het buitenleven, maar tegelijk wil ze een sjieke dame zijn en liefst de rijkste uit de streek. Edgar (David Niven), de huwbare zoon van de Lintons kan haar dat bieden en Cathy, onvolwassen, koppig en verwend door haar vader stemt toe in een huwelijk, want, zo vertelt ze aan huishoudster Ellen Dean (Flora Robson), trouwen met Heathcliff zou beneden haar stand zijn. Heathcliff die haar hoort vanuit het keukenportaal verlaat daarop Wuthering Heigths en trekt naar Amerika op zoek naar zijn roots en Cathy trouwt met Edgar.
De jaren gaan voorbij en op een dag verschijnt Heathcliff weer op Wuthering Heights. Hij maakt zijn opwachting bij de Lintons als schatrijke gentleman. Cathy raakt helemaal uit haar evenwicht door de plotse verschijning van haar oude vriend, en haar schoonzusje Isabelle (Geraldine Fitzgerald) raakt helemaal verkikkerd op de grote en aantrekkelijke nieuwkomer. De liefde tussen Cathy en Heathcliff is evenwel niet geblust met het voortschrijden van de tijd en op de koele
Moors laaien de emoties hoog op.
William Wyler, regisseur van
Ben Hur waarvoor hij in 1960 niet de Oscar voor Beste Film maar Beste Regie kreeg, waagde zich in 1939 aan een van de eerste verfilmingen van de roman van Emily Brönte. Het boek verscheen in Londen in 1847 en vermengt het landschap, de mentaliteit en de sfeer van het Yorkshirse platteland met het weinig dat de zusjes Brönte van het leven in de Britse Victoriaanse grootstad kenden. Ondanks hun reizen door Engeland en Europa keerden ze uiteindelijk altijd terug naar hun geboortestreek waar hun verhalen en gedichten wortels hadden en waar ze hun heel aparte literaire werken vorm gaven. William Wyler vertelt het verhaal van de Earnshaws en de Lintons vanuit het perspectief van de huishoudster van de familie Earnshaw die meer dan 40 jaar op Wuthering Heights heeft gewerkt en dus goed geplaatst is om hun opkomst, glorietijd en verval te schetsen. Wyler maakt van de relatie tussen Cathy en Heathcliff één van de meest dramatische en meest beklijvende scènes die ooit op pellicule zijn vastgelegd en benadert beter dan latere collega’s de toon van Emily Bröntes tekst.
Wuthering Heights is evenwel een adaptatie in de stijl van de tijd. Van realisme is nog niet zoveel sprake, hoewel Wyler in sommige fragmenten echt wel heel modern is. Op andere momenten is de toon suikerzoet, de woede ingehouden, het kussen zedig en de liefde hoofs. Heathcliff is nooit die echte wilde die Brönte van hem maakt en Hindley nooit de aan lagerwal geraakte dronkaard, de laffe en meelijwekkende verschoppeling uit het boek. Sarita Wooton (als de jonge Cathy) en Merle Oberon vullen de rol van de vrouwelijk hoofdfiguur met gedrevenheid en inleving in: Sarita als de immer lachende, avontuurlijke en opgewekte Cathy, Merle Oberon als de egoïstische, de zelfgereide, de lijdende en melacholieke Cathy, meer in de stijl van de diva’s uit de stomme film en desondanks geloofwaardig en aandoenlijk. Laurence Olivier is een tikkeltje té ingehouden als Heathcliff, te beschaafd en David Niven te stijf, maar de rol van Edgar is in alle verfilmingen een moeilijke partij door de ondergeschiktheid van de rol ten opzichte van zo wat alle andere belangrijke karakters.
Jammer dat ook William Wyler z'n verhaal vroegtijdig beëindigt en van
Wuthering Heights een film maakt met een soort van happy end, eerder dan Bröntes nachtmerrie, waardoor de figuur van Heathcliff in belangrijke mate geamputeerd wordt.
BEELD EN GELUID
MGM heeft de pellicule van deze meer dan 65 jaar oude film helemaal schoongemaakt. De zwart/wit-contrasten zijn scherp en geen kosten zijn gespaard om beschadigingen, vlekken, witte stippen en strepen allemaal weg te werken. Als er één voordeel is aan Majors is het wel deze, dat ze het geld, de tijd en de wil hebben om oude meesterwerken vóór de release op dvd helemaal op te knappen zodat de kijker van vandaag de film net zo of zelfs in betere voorwaarden kan bekijken als de toeschouwer van toen. Aan het geluid – in mono – is eveneens veel zorg gespendeerd en dat rendeert want stemmen en muziek zijn door de digitale mangel gehaald met hoorbaar resultaat: het gekraak is tot een minimum beperkt en de ruis is tot aanvaardbare proporties herleid. Deze transfer is een voorbeeld van hoe het kan, maar ook van hoe het vaak niet gebeurt wegens lage budgetten en de druk om titels zo gauw mogelijk op de markt te gooien zolang de dvd-koe zich makkelijk laat melken.
EXTRA'S
Deze dvd bevat geen extra's.
CONCLUSIE
Wuthering Heights van William Wyler, de tot nog toe oudste beschikbare versie van dit meesterwerk uit de wereldliteratuur van de Engelse 19de eeuwse schrijfster Emily Brönte, is een mooie verfilming. Misschien té romantisch en té emotioneel voor sommige hedendaagse kijkers, te traag en te ouderwets, maar daar hebben cinefielen geen moeite mee, net zoals liefhebbers van oude schilderijen geen moeite hebben met de ronde borstjes en billen van P.P. Rubens' modellen. Zij zien stijl en vormgeving als inclusieve eigenschappen van de films van toen. Wie hun interesse voor het werk van de voorouders van de hedendaagse cinema deelt, die kijkt beslist met plezier naar deze oude meester.