SHOWS
Vroeg in de jaren '80 maakte de Vlaamse cabaretier Urbanus Van Anus een reeks "Urbanus-strips", niet te verwarren met de stripverhalen van Willy Linthout, maar een serie komische sketches die tijdens de paasvakantie na het journaal op de toenmalige BRT werd uitgezonden. Enkele van die sketches zijn legendarisch geworden ("De Mannen Die De Gaas Doen Brannen" als meest notoir voorbeeld), en in zowat alle humorcompilatieprogramma's talloze malen hernomen. Enkele andere scènes, zoals ééntje waarin Urbanus Jezus imiteert schoten bij een bepaald deel van de bevolking in het verkeerde keelgat - alhoewel de filmpjes naar hedendaagse normen redelijk melig zijn - en de protestbrieven overstroomden de lezersbrieven-rubrieken van de kranten. Urbain liet het niet aan zijn hart komen, en timmerde rustig voort aan zijn carrière, alhoewel hij, evenredig met zijn succes in Nederland, Vlaanderen een tijdje links liet liggen. Pas bij de introductie van de commerciële omroep VTM keerde Urbanus regelmatiger terug op het Vlaamse scherm, maar dan was het vet al van de soep. Maar dat is voor een volgende bespreking.



Reeds lang waren we aan het hopen dat eindelijk de échte, oude, authentieke Urbanusfilmpjes eens op dvd zouden worden uitgebracht. Universal bracht eerder reeds, in stijgende volgorde van relevantie, een teleurstellend beperkte compilatie Goud Van Urbanus uit, de zaalshow Hiep Hiep Rahoe uit het midden van de jaren '90 en de shows Live & In't Echt uit het midden van de jaren '80. Of de fameuze "Urbanus-strips" in onverknipte vorm nog bestaan dan wel in een archief van de VRT stof te liggen vergaren, weten we niet, maar voor deze disc heeft Universal het tweede best mogelijke gedaan: een dvd-compilatie van De Flauwste Van Urbanus (52 min.) en Beter 10 Krisis In De Lucht Dan 1 In Ons Land (47 min.).

De eerste show is een samenraapsel van 32 van de Urbanus-strips die, in het zog van Urbanus' succes in Nederland, voor het eerst als compilatie door de VARA werd uitgezonden en daarna ook op video werd uitgebracht. Als rode draad zien we hoe Urbanus in een spuuglelijke Volkswagen Kever door Nederland trekt, en de lokale bevolking loopt te terrorizeren met een gigantische projector waarop hij zijn befaamde filmpjes toont. Jammer genoeg zijn enkele filmjes voor deze compilatie behoorlijk ingekort: het filmpje waarin Urbanus een doodskist naar zijn moeder in het bejaardentehuis De Laatste Zucht brengt, was bij de originele uitzending meer dan dubbel zo lang, en toonde als inleiding op de grap hoe Urbanus in gedachten verzonken met zijn pak achtereenvolgens tegen een uithangbord van een begrafenisonderneming en van een bloemist loopt. Ook in het gecontesteerde Laatste Avondmaal werd de schaar gezet, en de reden waarom Jezus het brood niet gebroken krijgt (namelijk omdat er een vijl in zit), wordt ons niet getoond. Ondanks die gebreken bevat de compilatie toch het gros van de Urbanus-strips in een min of meer volledige vorm, en er zitten toch enkele pareltjes tussen: de ontvoering van Sinterklaas, de boogschietende Indianen en een pareltje van een grap waarin Urbanus zijn lepel elke keer in een diep bord soep laat schieten, een grap die overigens later door de Nederlandse komiek André Van Duin werd ahem... "overgenomen".



Beter 10 Krisis In De Lucht Dan 1 In Ons Land is een gelegenheidsprogramma waarin Urbanus van de dienst Amusement, toen nog onder leiding van de legendarische Jan Geysen, zijn tienjarig jubileum mocht vieren. Voor de gelegenheid werden onder meer redelijk fraaie videoclips geschoten voor nummers als 1-2-3-Rikketikketik, Zonder Pracht Zonder Praal en De Belastingcontroleur, afgewisseld met even zo veel nummers die halverwege moeten worden afgebroken omdat er telkens iets vreselijks mis gaat - probeer maar eens een show in elkaar te steken met een budget van 450 frank, om Urbanus zelf te parafraseren. De show bevat enkele klassieke momenten, maar de timing is niet altijd even goed. Zo duurt de sketch met de arrogante Nederlander Kees Van Koten minstens de helft te lang, en ook de guest appearance van Will Tura staat als een tang op een varken. Daarnaast krijgen we nog één Urbanusfilmpje uit de strips-reeks dat in de eerste compilatie ontbreekt, en mag Urbanus zijn legendarische sketch met de goocheltruc met een pluchen konijn en twee pingpongballetjes, een publiekslieveling uit zijn beginperiode, nog eens overdoen. Beter 10 Krisis geeft een aardige staalkaart van de verwarde, surrealistische wereld waarin Urbanus' oeuvre moet worden gesitueerd. Samen met de compilatie filmpjes vormt deze disc, meer dan de 3 eerder uitgebrachte dvd's, een goed beeld van de capaciteit van de entertainer in zijn pré-VTM periode. Ook de filmstijl doet erg nostalgisch terugdenken aan de huisstijl van de BRT in de jaren '80: de lettering in Beter 10 Krisis is met hetzelfde lettertype opgesteld dan pakweg de IQ-quiz. We missen nog alleen - om het plaatje compleet te maken - de sponsoring van de Nationale Maatschappij voor Krediet aan de Nijverheid. Als U weet wat ik met dat laatste bedoel, is het teken dat U net als ikzelf oud begint te worden.

BEELD EN GELUID
Beeld-en geluidskwaliteit van de twee TV-shows zijn redelijk, alhoewel de bleke, onstabiele kleuren én de witte trackinglijnen bovenaan het beeld al van bij het eerste beeld de video-source van het geheel verraden. Ook is er een normaal kwaliteitsverschil tussen de bindfilmpjes en de oude quickies op De Flauwste Van te merken. Gezien de ouderdom van het materiaal zijn de lacunes op technisch gebied nog vergeefbaar: buiten de natuurlijke slijtage van het bronmateriaal is dit een redelijk goeie transfer. De geluidskwaliteit is iets minder, vooral De Flauwste Van klinkt op bepaalde ogenblikken redelijk dof, vooral dan wanneer de Nederlanders (zoals de onfortuinlijke douaniers in het begin en op het einde) binnensmonds beginnen te mompelen. We zullen het er maar op houden dat sound mastering in de jaren '80 geen prioriteit was.



EXTRA'S
Er wordt als extra op de hoes beloofd dat er op de dvd een kort animatiefilmpje staat dat Urbanus op zijn twintigste heeft gemaakt. We hebben echter niets teruggevonden wat daarop lijkt. De op de hoes vermelde speelduur van 110 minuten is bovendien redelijk overdreven. Blijkbaar moeten we tevreden zijn met het feit dat de disc überhaupt al in de juiste richting draait...

CONCLUSIE
Het zal altijd bij een vrome wens blijven om de integrale Urbanus-strips op dvd te bezitten, maar deze collectie is toch het dichtst bij wat we van een dvd met hoogtepunten van Urbanus mogen verlangen.