TV-SERIE
War And Peace van de Russische schrijver Leo Tolstoj geldt algemeen als één van de grootste klassieke werken uit de 19de eeuw. Zelf noemde hij zijn uit meer dan duizend dichtbedrukte pagina’s bestaande boek niet een roman, maar "...zonder valse bescheidenheid, als de Ilia...", waarmee hij zich naar dezelfde hoogte hees als de vermaarde Griekse schrijver en filosoof Homerus. Terecht overigens, want War And Peace is een origineel en nooit geëvenaard meesterwerk over het 19de eeuwse Rusland, met grote aandacht voor de oorlog tegen Napoleon en het dagelijkse leven van de Russische aristocratie. Regisseur John Davies en scenarist Jack Pulman hebben het monumentale werk verfilmd in 900 minuten, verdeeld over 20 afleveringen van elk zo'n 45 minuten, een huzarenstuk, ja zeker, en een bewijs dat televisie wel degelijk iets kan bieden wat in cinema haast ondenkbaar is.

War And Peace is vooral de tv-serie van Anthony Hopkins, toen 35 jaar oud, die in de huid van hoofdfiguur graaf Pierre Bezuhov kruipt, een wat wereldvreemde en verwarde jongeman, die helemaal in het begin van het verhaal als buitenechtelijk kind een fortuin erft van zijn net overleden vader. Zijn enige vriend, Prins Andrej Bolkonsky (Alan Dobie), raadt hem aan net zoals hijzelf voor een legercarrière te kiezen wanneer Napoleon tégen alle afspraken in Italië inneemt en Holland bezet en daarmee de grote mogendheden in Europa (Rusland, Oostenrijk en Engeland) tegen zich in het harnas jaagt. Een grote Europese oorlog lijkt onafwendbaar. In 1805 rukt het leger van Napoleon op in de richting van Oostenrijk. Tegen een hoog tempo met blitzkrieg-aspecten (het woord bestond uiteraard nog niet in die tijd, maar het is hier wel op zijn plaats) stelt Napoleon zijn Oostenrijkse tegenstanders één na één voor de keuze: overgeven of sterven en bereikt hij Wenen vooraleer de Russische troepen bijstand kunnen bieden. De Russen – onder de leiding van Duitse officieren, maar zoveel slechter getraind dan de Oostenrijkers – druipen af en besluiten de Fransen in Austerlitz op te wachten. De confrontatie in juni 1805 wordt evenwel een ramp voor de Oostenrijkse en Russische legers die het met een overmacht aan manschappen niet kunnen winnen van de tactisch sterkere Napoleon. In september 1812 staan Russen en Fransen opnieuw tegenover elkaar bij de inval van Napoleon in Rusland. De Slag bij Borodino (ten zuiden van Moskou) brengt een kwart miljoen soldaten op de been en eindigt onbeslist. Tegen die achtergrond vertelt Tolstoj zijn verhaal over Pierre Bezuhov en Andrej Bolkonsky, de ene een losbol, de andere een militair in hart en nieren die uiteindelijk zijn leven voor zijn land zal geven, en voert hij de kijker mee langs de gelukkig en minder geslaagde etappes uit hun leven, toont de immense slagvelden, de ellende van de gewone soldaat naast de overdadige bals en de oogverblindende pronkerigheid van de aristocratie in Moskou en Sint-Petersburg.

Leo Tolstoj schrijft ruim vijf jaar zonder onderbreking aan War And Peace (1864-69). Om de materie historisch correct weer te geven praat hij met de laatste getuigen van de Napoleontische oorlogen in Rusland, bezoekt de slagvelden en verdiept zich in dagboeken en naslagwerken. Toch wordt zijn lange verhaal nooit een droog historisch overzicht, want de figuren die hij creëert (Pierre Bezuhov, Andrej Bolkonsky en Natasja Rostova (Faith Brook) – als vertegenwoordigers van de drie belangrijke adellijke families Bezuhov, Bolkonsky en Rostov) groeien in de loop van het boek uit tot indrukwekkende persoonlijkheden. Waar de schrijver ook verschijnt, steeds maakt hij aantekeningen over de mensen die hij ontmoet en hij stopt hun eigenaardigheden, aparte karaktertrekken en bijzonderheden in zijn hoofdfiguren en de tientallen nevenfiguren uit zijn epos. Volgens Tolstojs eigen geschriften zijn Pierre en Andrej grotendeels naar zijn eigen beeld en karakter geconstrueerd, terwijl hij voor Natasja een mix maakt van zijn vrouw Sofia en zijn schoonzus Tatjana. Andere figuren concipieert hij naar het beeld dat hij van zijn grootouders heeft, zijn tantes en zijn ooms, waardoor die figuren geen boordkarton blijven, maar drie dimensionale persoonlijkheden worden met een eigen gezicht, typische karaktereigenschappen en een specifieke overtuiging die ze voor altijd van de andere figuren onderscheiden. Tolstoj maakt ook detailschetsen van de gewone man, in dit geval de gewone soldaat, en maakt van hem een wezen van vlees en bloed, met een eigen verhaal en een eigen motivatie.

De tv-serie die de BBC van War And Peace in 1972 laat draaien is een vrij getrouwe weergave van Tolstojs boek. Liefde, vriendschap en vijandschap staan centraal, waarbij de discussie over plicht en persoonlijke vrijheid voortdurend aan de orde is in kleine intimistische en grote historische drama's. Door de ragfijne karakterisering van de personages is het voor regisseur John Davies niet moeilijk om een honderdtal verschillende mannen en vrouwen voor de camera te brengen, boeiende en minder boeiende, maar altijd met voldoende inhoud en psychische detaillering. Door een uitgebalanceerde afwisseling van prachtige interieurs en grote veldslagen, gesprekken in salons en in legerkampplaatsen, intieme confrontaties tussen vrienden en twistgesprekken met vriendinnen en echtgenoten, zijn de 20 afleveringen zeer gevarieerd, zowel visueel als wat hun narratief verloop betreft en blijven ze boeien. Langs de andere kant zijn televisie en film aardig geëvolueerd in 30 jaar en kan het trage verloop van het verhaal – met soms lang uitgesponnen scènes – de moderne kijker afschrikken. War And Peace is geen hapklare brok – dat heeft de serie overigens gemeen met het boek. Het is vooral een kluif voor liefhebbers van producties à la Heimat en La Meglio Gioventù, waar de nadruk meer op sfeer en milieutekening ligt dan op snelle plotontwikkelingen en haastige ontknopingen. War And Peace is een productie voor kijkers die van kostuumdrama’s houden vol prachtige toiletten en decors tegen een historische achtergrond, bevolkt met massa's interessante en confronterende karakters die zorgen voor intriges, liefde en leed. De naam Leo Tolstoj staat garant voor veel kwaliteit en regisseur John Davies beschaamt nooit het vertrouwen dat zijn opdrachtgevers in hem hebben gesteld.

BEELD EN GELUID
Davies hanteert meestal een vaste camera. Hij deinst er evenwel niet voor terug om in de vechtscènes de camera op de schouder te nemen en tussen de bosjes soldaten door te manoeuvreren en op die manier een zeer moderne en realistisch ogende sfeer op te roepen met documentaire-achtige aspecten. Het kleurenpalet is veelzijdig en de kleuren komen het best tot zijn recht in de bonte interieurs waar kunstlicht de warme tinten maximaal accentueert. Af en toe is er een aflevering met opmerkelijk gedempte kleuren, alsof het materiaal niet allemaal onder dezelfde goede omstandigheden is bewaard. In de buitenopnamen is er sprake van verbleking (in de panoramische scènes) en niet-weggewerkte beschadigingen (vlekken, witte strepen, krassen), gecombineerd met korrelvorming en verlies van scherpte. Hier had een digitale ingreep zonder twijfel voor een beter resultaat kunnen zorgen. Het geluid staat in een 5.1-versie, maar veel meer dan een upgrade van de oorspronkelijke stereo-uitvoering moet de kijker niet verwachten. De stemmen klinken over het algemeen vrij warm en realistisch, waarbij de begeleidende muziek de opgeroepen sfeer maximaal ondersteunt zonder het voortouw te nemen.

EXTRA'S
Deze zesdelige dvd bevat geen extra's.

CONCLUSIE
War And Peace biedt de geïnteresseerde kijker een indrukwekkend uitzicht op Midden- en Oost-Europa in de loop van de 19de eeuw aan de hand van de veldslagen tegen Napoleon (tot 1812) en de intriges tussen leden van drie belangrijke Russische families die door de toevalligheden van het lot intens met mekaar te maken krijgen en verstrengeld raken. Anthony Hopkins steelt de show, maar ook Alan Dobie en Faith Brooks zorgen voor prachtige acteerprestaties. 900 Minuten blijft natuurlijk een lange zit voor een verhaal dat eerder tot twee keer toe in minder dan de helft van de tijd is verteld: de niet zo geslaagde King Vidor-versie uit 1956 (circa 200 min.) met Audrey Hepburn en Henry Fonda in de hoofdrol (Paramount), en de ook in het westen zeer geapprecieerde Russische versie van Sergej Bondarchuk uit 1968 (ruim 300 min.), onlangs uitgebracht door het Nederlandse kwaliteitslabel Moskwood. John Davies’ bewerking is rijkelijker voorzien van details dan de Amerikaanse en de Russische versies en doet het oorspronkelijke werk van Leo Tolstoj alle eer aan.