FILM
In 1917 wordt de Russische tsarenfamilie Romanov door communistische opstandelingen aan de dijk gezet, en de leden van de koninklijke familie uitgemoord, dit alles door toedoen van priester Raspoetin (Christopher Lloyd), die een pact met de duivel heeft gesloten om in ruil voor zijn ziel de tsarenfamilie, waar hij wrok tegen koestert, tenonder te laten gaan. De moeder van de tsaar (Angela Lansbury), en haar kleindochter, de jonge Anastasia (Kirsten Dunst) weten met behulp van een keukenhulpje het bestormde paleis te verlaten, maar even later raken ze elkaar kwijt op het drukke perron. Anastasia krijgt een mot op haar schedeldak, en is haar geheugen kwijt. Tien jaar later leeft in de straten van Sint-Petersburg nog steeds het hardnekkige gerucht dat de prinses de aanslag heeft overleefd. De jonge keukenknecht, Dimitri (John Cusack) is van plan om met zijn spitsbroeder Vladimir (Kelsey Grammer) daar munt uit te slaan en de beloning in te pikken die de in ballingschap in Parijs wonende grootmoeder heeft uitgeloofd voor het veilig terugbrengen van haar kleindochter. Ze hebben alleen iemand nodig die ze kunnen klaarstomen als een geloofwaardige kandidaat-kleindochter, en die vinden ze in de persoon van het weesmeisje Anya (Meg Ryan), die op zoek is naar haar familie en als enige aanknopingspunt een medaillon heeft met een aanwijzing over Parijs. Anya ís uiteraard de vermiste prinses Anastasia, maar na tien jaar laat haar geheugen haar nog altijd in de steek. Raspoetins ziel is intussen in het voorgeborchte van de hel blijven rotten - hij begint zowaar al metaalmoeheid te vertonen - omdat zijn vloek nog niet volbracht is zolang er nog één afstammeling van Nicolas Romanov in leven is. Samen met vleermuis Bartok (Hank Azaria) bereidt hij verschillende aanslagen op Anya's leven voor. Anya en Dimitri groeien intussen naar elkaar toe, maar ze zijn beide te koppig om dat toe te geven. Wanneer Dimitri eindelijk door heeft dat ze de échte prinses Anastasia is, en ze de vuurproef - de ondervraging door de nicht van haar grootmoeder, Sophie (Bernadette Peters) heeft doorstaan - wordt hij niet alleen afgedaan als de zoveelste bedrieger die het oud besje probeert geld uit haar héél, héél diepe zakken te kloppen, zijn hart wordt ook nog eens gebroken omdat het standingsverschil tussen hem en de prinses veel te groot is.



Zonder er al te veel ruchtbaarheid aan te geven is 20th Century Fox, nu de dvd-markt er groot genoeg voor is geworden, haar catalogus verder aan het segmenteren in aparte re-releases van films voor de Nederlandstalige en de Franstalige markt. Zoals eerder al met onder meer The Full Monty gebeurde, werd pas ook deze animatiefilm uit 1997 aan een opknapbeurt onderworpen, en het resultaat mag eerlijk gezegd gezien zijn wanneer we deze versie vergelijken met de oude versie. In de tweede helft van de jaren '90 was de animatie-afdeling van 20th Century Fox met aan het hoofd ex-Disneymedewerker Don Bluth een geduchte concurrent voor the house of the mouse. Bluth had eerder met films als The Secret Of N.I.M.H. en An American Tail al behoorlijk zijn sporen verdiend met films die doorgaans een iets donkerder randje vertoonden dan de soms iets té melige Disneyproducties. Anastasia is veruit de beste film waar Bluth zijn naam ooit aan verbonden heeft, alhoewel de verdienste van zijn collega Gary Goldman ook niet te onderschatten is. Critici zullen betogen dat Bluth veel van zijn mosterd bij Disney heeft gehaald; de combinatie van traditionele 2d-animatie en 3d-CGI, zoals het treinongeluk, de droomsequentie in het oude tsarenpaleis en de finale confrontatie tussen Anya en Raspoetin, steunt grotendeels op dezelfde technieken als de overbekende balzaalscene uit Beauty And The Beast. Bluths team heeft zowel de 2d-als de 3d-techniek mooi verfijnd; er worden veel meer én betere computer graphics gebruikt in deze prent, maar vooral de traditionele animatie is een stuk mooier.



Zelfs de meest verbluffende animatiefilm staat of valt nochtans met het al dan niet kunnen steunen op een goed scenario. Het verhaal van de transformatie van een wereldwijs straatschoftje tot een elegante prinses is natuurlijk al in honderden varianten verteld, maar blijft nog altijd tot de verbeelding spreken. Dit resulteert in een gezonde mengeling van een klassiek sprookje met de historische mythe die intussen is gegroeid - de échte prinses Anastasia is nooit gevonden, alhoewel meerdere personen, al dan niet gelokt door het op tijd naar het buitenland versluisde fabelachtige fortuin van de Romanovs, aanspraak maakten op de titel. De inbreng van enkele fantastische en soms schrikaanjagende elementen maakt de film echter minder geschikt voor de allerkleinste kinderen, zoals overigens bij Don Bluth al wel eens meer het geval is. De constant in staat van ontbinding verkerende Raspoetin en de comic relief aandragende Bartok houden elkaar netjes overeind. De strubbelingen tussen de onvermijdelijk verliefd op elkaar wordende hoofdrolspelers komen voor de verandering eens ongekunsteld over, ondanks het feit dat ze vertolkt worden door John Cusack en de ongekronde romcomkalkoenen-koningin bij uitstek, Meg Ryan. De liefdesperikelen worden zelfs nog wat geloofwaardiger naarmate Dimitri de ware identiteit van zijn geliefde achterhaalt, en daarmee het klassenverschil de twee uit elkaar doet groeien. In enkele bijrollen herkent U ongetwijfeld bekende namen uit de 20th Century Fox-stal in het algemeen en uit The Simpsons in het bijzonder, zoals Hank "Moe Szyslak" Azaria en Kelsey "Sideshow Bob" Grammer, die als één van de weinige acteurs uit deze film ook zijn eigen zangstem heeft ingezongen. Muziek is een ander sleutelaspect dat bijdraagt tot de genietbaarheid van deze film: componist David Newman heeft ook nog eens een topscore afgeleverd, en songwriters Lynn Ahrens en Stephen Flaherty enkele liedjes met een bijzonder hoog meezing-gehalte, doorspekt met muzikale thema's uit het traditionele Russische kozakken-oeuvre. Kortom, Anastasia bevat geen dode momenten, en is zowel inhoudelijk als vormelijk een pareltje van animatiekunst.



Spijtig genoeg zijn alle animatiefilm-studio's tegenwoordig op de kar van de computeranimatie gesprongen, en vernemen we van Don Bluth tegenwoordig niets meer. Zijn opvolger, Titan AE, was artistiek best te pruimen, maar was commercieel een zodanige flop dat Fox zelfs gedwongen was zijn traditionele animatie-afdeling te sluiten. Oorspronkelijk wilde Fox zelfs helemaal van de animatie af, en het was enkel omdat de CGI-film Ice Age van Blue Sky-regisseur Chris Wedge al zo goed als af was, dat deze film nog een bioscooprelease werd gegund, met onverwacht succes tot gevolg. Om een lang verhaal kort te maken: net als Disney en Dreamworks heeft ook Fox alles ingezet op computeranimatie, die tegenwoordig 90 % goedkoper is dan traditionele animatiefilms omdat alle benodigde technologie intussen reeds ontwikkeld is. Als we dan deze Anastasia nog eens in onze dvd-speler schuiven, beseffen we pas goed hoe zeer we dit soort avondvullende films missen.



BEELD EN GELUID
De oude versie van Anastasia was nog een uniforme release voor de Benelux, het opsplitsen in een Vlaamse en Waalse release heeft onder meer de mogelijkheid geboden om deze nieuwe release te voorzien van een Engelse DTS 5.1-track. Alhoewel de eerdergenoemde versie reeds een goeie Dolby Digital 5.1-track bevatte, biedt de DTS-variant een meerwaarde voor zijn geld: de surrounds klinken iets dieper door, de subwoofer is wat aggressiever, met de treinscène als absoluut hoogtepunt van de film, en de muziek komt nog net iets beter tot zijn recht, alhoewel de PAL-speedup ervoor zorgt dat Richard Marx en Donna Lewis op de aftiteling zwaar aan de helium klinken. Misschien is dit wel mijn eigen fout omdat ik de soundtrack-cd toch nog regelmatig in de speler laat glijden. Naast de DTS-track is ook de oude Engelse 5.1-track nog aanwezig, en zijn de Vlaamse en Nederlandse tracks opgewaardeerd van Dolby Surround 2.0 naar Dolby Digital 5.1. De twee laatstgenoemde tracks verschillen echter maar marginaal weinig van elkaar, omdat alleen de stemmen van de twee hoofdacteurs apart zijn ingesproken. Als U bovendien ook nog weet dat de Vlaamse Anastasia is ingesproken - en tot overmaat van ramp ook nog eens gezongen - door de grootste preutse doos van het land, Sanne "doe me geen pijn alsjeblieft" Van Neygen, weet U meteen waarom U deze tracks ook maar best laat voor wat ze zijn.



De beeldkwaliteit van deze anamorfische 2.35:1-transfer is nagenoeg perfect. Nagenoeg, want helaas is het beeld soms zó scherp dat de overgang tussen handgetekende animatie en computereffecten soms helaas iets té in het oog springend is. Rekening houdend met de state of the art anno 1997 denken we echter niet dat men méér had kunnen doen, maar het toont nog eens aan hoe zeer de evolutie van animatiefilms de afgelopen tien jaar reuzeschreden aan het nemen is. Aan de lichtinval is bijzonder aandacht besteed, ook al omdat deze een sleutelrol in het verhaal speelt - een straal licht op een oud wandtapijt en over de ogen van Anya onthult ons, en in een latere fase ook Dimitri dat de twee één en dezelfde persoon zijn. De kleuren zijn prachtig, en vooral de rijk gedetaillerede achtergronden zijn een visueel festijn. Visueel is de scène waarin Dimitri, Anya en hun gezelschap een avondje de bloemetjes gaan buiten zetten in Parijs een waar hoogstandje, waarbij meermaals uit het oeuvre van Frankrijks grootste impressionisten wordt geput, en de achtergrond er echt wel uitziet als een authentiek waterverfschilderij.



EXTRA'S
Na regio 1 is dus ook regio 2 aan de beurt voor deze opgewaardeerde versie van Anastasia. De überlul die echter de vertaling van de regio-1 variant, "Family Fun Edition" heeft herdoopt tot de zeperige R2-titel "speciale prinsessen-editie", verdient een schop onder zijn of haar kont. Ook de ontwerper van de hoes zou back to the drawing board moeten, want de op de filmposter gebaseerde hoes van de oude versie was oneindig keer mooier dan dit duidelijk aan een eerstejaars-bisser van de kunstacademie uitbestede gedrocht.



Alle extra's van de 1 disc-versie zijn behouden gebleven, alhoewel de kortere featurettes wel wat zijn herwerkt tot één langere, en om de voor de hand liggende redenen de extra's zijn opgesplitst over twee discs. Disc 1 bevat eerst en vooral een redelijk onderhoudende commentaartrack van regisseurs Don Bluth en Gary Goldman, die vooral animatieliefhebbers erg zal aanspreken. Gelukkig vervallen de heren niet te vaak in techniciteiten, en de track is een redelijk aangename en afwisselende bron van informatie. De 28 minuten durende documentaire "Learn to draw with Don Bluth" laat de grootmeester zelf aan het woord, terwijl hij Anastasia, Dimitri, Rasputin en Bartok uit zijn pen tovert. Alhoewel we niet verwachten dat iemand zonder talent op een half uur werkelijk erin zal slagen om een deftige Anastasia op papier te zetten, is het vooral Bluths begeestering die deze featurette onderhoudend maakt. Helaas eindigt hiermee voor de eerste disc het interessant materiaal, tenzij U een dronken Japanner of zo bent, want U krijgt twee nummers uit de film in karaoke-vorm voorgeschoteld. Deze features waren blijkbaar overschotjes van een video-release, want de filmfragmenten zijn in pan en scan-formaat. Men heeft deze echter op een handige manier herkaderd. De bijkomende karaoke-nummers die blijkbaar op de R1-release terug te vinden zijn als "Anastasia's Music Box Favorites" en die basically geen uitstaans hebben met de film zelf, zijn gelukkig weggelaten op deze release. Wel vindt U op disc 1 nog een drietal trailers terug.



Disc 2 is vormgegeven als een interactieve rondleiding in het paleis van de Romanovs. Naast wat kleine en grotendeels simplistisch opgevatte informatie over de Russische cultuur kan je hier ook enkele ernstige features vinden. Dit zou één langdradige brok ellende zijn, ware het niet dat je de voornaamste features ook via een rechttoe-rechtaan selectiemenu kan kiezen. De voornaamste bonus-feature is de complete, eerder al apart uitgebrachte direct-to-video sequel Bartok The Magnificent (64 min.), iets waar we apart geen geld aan zouden uitgeven, maar die we als extraatje op deze overigens scherp geprijsde dubbeldisc-set wel zien zitten. Met de 2.0-geluidskwaliteit en het originele 1.33:1-formaat moet U hierbij natuurlijk wel genoegen nemen. De reeds op de vorige release aanwezige featurettes zijn hier herwerkt tot één geheel, in de documentaire "The Making Of Anastasia", een 44 minuten, welgekomen featurette met variabele diepgang, vijf onderverdelingen én een play all-feature. De enige fragmenten die ten opzichte van de oude versie verdwenen zijn, zijn meteen ook de meest overbodige bijdragen van popzangerers Aaliyah; daarentegen zijn er behoorlijk wat recente interviewfragmenten met Don Bluth en Gary Goldman toegevoegd. Fans van Aaliyah - als die al bestaan natuurlijk - krijgen de videoclip van het nummer "Journey To The Past" apart geserveerd, samen met een making of-stukje dat essentieel niets anders bevat dan beeldopnamen van de zangeres achter de studiomicrofoon. Samen duren deze fragmentjes 8 minuten. Van twee muzieknummers uit de film, "Journey To The Past" en "Once Upon A December" krijgen we ook nog een meertalige videoclip te zien, die om de één of andere reden die we niet dadelijk begrijpen is ondertiteld in het internationaal fonetisch alfabet. En kan een major release van een tekenfilm zonder spelletjes? Uiteraard niet; een interactieve featurette "Anya's Day Out" waarin je Anya verschillende outfits kan laten passen, een arcadespelletje "Rasputin's Revenge" waarin je als Bartok de loskomende lichaamsdelen van de schurk moet opvangen, en het geheugenspelletje "Help Anya Remember" kunnen uw koters hopelijk langer dan anderhalve minuut entertainen zoals bij ons het geval was.



CONCLUSIE
Anastasia is wat mij persoonlijk betreft één van de beste animatiefilms van het afgelopen decennium, die zowel op artistieke als op inhoudelijke schaal hoog scoort. Normaal zouden we de extra's een 6/10 toebedelen, maar het toevoegen van de integrale film Bartok The Magnificent als bonus tillen de film ook qua extra's uit tot een top-dvd.