FILM
David Copperfield, Charles Dickens' persoonlijke favoriet onder zijn schrijfsels, krijgt een koninklijke behandeling op het grote scherm dankzij producent David O. Selznick en regisseur George Cukor. De lijvige roman wordt nagenoeg onverkort geadapteerd, alle karakters en incidenten intact, en profiteert van de expertise van MGM in het opzetten van grootse producties binnen het studiosysteem van de jaren dertig. Maar het zijn juist de minutieuze aandacht voor detail en het respect voor de Britse auteur die de film zeventig jaar later gedateerd doen overkomen. Als je de cast van tientallen bekende namen en de wonderlijke decors en kostuums immers even buiten beschouwing laat, blijf je over met een eindeloze opeenvolging van anekdotische scènes, met een weinig tastbaar doel voor de protagonist, waardoor meer dan één kijker vroegtijdig zijn horloge zal raadplegen.



Het personage uit de titel kent naar Dickensiaanse traditie geen zorgeloze jeugd. Zijn vader sterft nog voor hij ter wereld komt, zijn moeder hertrouwt met een harteloze sinistere man en laat vervolgens het leven in het kraambed. Davids stiefvader stuurt de jongen zonder mededogen uit werken, waar hij kennis maakt met de goedhartige mijnheer Micawber, een man vlijtig met woorden, maar diep in de schulden. Micawbers compassie herstelt Davids vertrouwen in de mensheid en wanneer hij zijn tante opzoekt en van haar mag studeren bij een advocatenkantoor, lijkt zijn leven te ineens beteren. Maar als hij zijn jeugdjaren achter heeft gelaten, kruist Davids pad nog voldoende intrigerende personages en onfortuinlijke situaties om een happy end verre van een certitude te maken.

Charles Dickens schreef fantastische karakters in zijn tijd, met tot de verbeelding sprekende namen als Uriah Heep of Murdstone, maar ze laten zich niet altijd makkelijk omvormen tot geloofwaardige filmpersonages. Dat is een probleem waar David Copperfield ontegensprekelijk mee kampt, aangezien wat in een roman heerlijk absurd is, op het witte doek al gauw karikaturaal wordt. Micawber, een van de schitterendste karakters uit de literaire geschiedenis is het belangrijkste slachtoffer, maar met uitzondering van de centrale figuur en Uriah Heep valt iedere rol wel een gebrek aan dimensie te verwijten. Op zich zou dat geen onoverkomelijk obstakel mogen zijn, maar gekoppeld aan David O. Selznicks legendarische, ongebreidelde loyaliteit aan literair bronmateriaal, levert het scenario een hartverscheurende teleurstelling op. De film is een serie vignettes, waarbij om de paar minuten van decor en karakters gewisseld wordt. Een logica buiten een chronologische verhaallijn is er niet, een thema of overkoepeld doel voor David evenmin. En dus krijg je iedere vijf minuten een fade-out en fade-in op je bord, in een ondoordachte poging om het ganse boek en geen plotlijn minder met de kijker te delen.

Net als in Great Expectations valt het verhaal uiteen in twee delen. In het eerste uur volgen we David Copperfields avonturen als jonge tiener, het laatste uur behandelt zijn leven als volwassene. Het eerste segment is ontegensprekelijk het beste en wordt gedragen door debuterend acteurtje Freddie Bartholomew. De knul weekt op looks alleen al sympathie los, maar heeft ook een paar scènes waarin hij moet werken om de kijker mee te krijgen. Frank Lawton is minder overtuigend als de volwassen David, die bruut gezegd te vaag en oninteressant is als hoofdpersonage.



Bij een Dickensverfilming zijn het de nevenkarakters die de prent moeten maken en in David Copperfield zijn die van wisselvallige kwaliteit. W.C. is grandioos miscast als Micawber en drijft zo een belangrijke spijker in de doodskist van de film. De Amerikaanse acteur weigert halsstarrig – ondanks een contractuele verplichting – een Brits accent te gebruiken en haalt zo meteen de geloofwaardigheid van een enorm belangrijk karakter onderuit. Als Davids moeder overtuigt Elizabeth Allan dan weer wel en stiefvader Basil Rathbone is zowel charmant als sinister. De cast bulkt nog van de grote namen – 65 sterren, pocht de poster, waaronder Lionel Barrymore, Maureen O'Sullivan en Una O'Connor – maar geen van hen laat een blijvende impressie achter. In tegendeel, het is een van de minder bekende namen die dé vertolking van de prent geeft. Roland Young is subliem als de 'nederige' Uriah Heep, een fascinerend personage dat ondoorgrondelijk is, maar zeer menselijk ageert.

De keuze voor George Cukor als regisseur moet voor producent Selznick een redelijk logische geweest zijn. De cineast had net een grote hit gehad met een andere literaire verfilming - Little Women - en stond bekend om zowel zijn affectie voor acteurs als zijn vermogen een budget onder controle te houden. Maar is dat voldoende? Want hoewel een vakman ten top, is hij niet de meest iconoclastische regisseurs, iets wat een vereiste zou moeten zijn voor iedere Dickensadaptatie. David Copperfield is dan ook een lust om naar te kijken, met decors die nauwkeurig de illustraties bij het boek volgen en camera-acties die enkel in een topfilm te zien zijn. Maar het is ook een veilige, saaie, voorspelbare, overdreven trouwe film, die teveel op zijn sterrencast teert en te weinig op intelligent en amusant vertellen.

David Copperfield heeft de reputatie een klassieker te zijn, maar op basis van wat deze reviewer zag, doet dat statement de waarheid wat onrecht aan. Entertainend is de film zeker, alleen al omdat wat je ook doet met een Dickensboek, de kwaliteit van de Britse schrijver moeilijk te versjteren is. De enerverende, episodische structuur van de prent is echter een emotioneel struikelblok en weerhoudt David Copperfield ervan momentum op te bouwen. Net als ik deze bespreking schrijf, is bekend gemaakt dat de Engelse regisseur Peter Howitt van plan is nog dit jaar een nieuwe verfilming van de roman op te starten – met Rowan Atkinson als Micawber – de eerste bioscoopversie sinds Cukors film. Hopelijk slaagt hij er beter in de sfeer van Dickens op te rakelen en de plot samen te ballen tot een bevredigend geheel.



BEELD EN GELUID
Warner stelt zelden teleur in de visuele presentatie van oudere films en dat geldt ook voor David Copperfield. Niet elke scène oogt even goed, en grain en printbeschadigingen komen geregeld voor, maar over het algemeen zijn scherpte en contrast meer dan behoorlijk voor een prent van deze leeftijd. Het geluid is uiteraard in mono, en klinkt steeds helder en verstaanbaar, dankzij een goed uitgebalanceerde mix.

EXTRA'S
Slechts twee extra’s hebben rechtstreeks te maken met David Copperfield. Een Trailer (3 min.) legt de nadruk op de sterren uit de cast, terwijl Leo is on the Air (19 min.) een lange radiopromotiespot is voor de prent. Pirate Party on Catalina Isle (19 min.) is een muzikale kortfilm uit 1935 waarin bekende acteurs opduiken in cameo’s. Two Hearts in Wax Time (15 min.) is eveneens een korte musical met als uitgangspunt paspoppen die tot leven komen en in zang en dans uitbarsten. Opgenomen in nostalgische two-strip Technicolor rondt cartoon Poor Little Me (11 min.) de bonussectie af.

CONCLUSIE
David Copperfield straalt de klasse uit die je van een MGM-productie uit 1935 verwacht, maar scheert geen hoge toppen door een te trouwe adaptatie, een wisselvallige cast en een op veilig spelende regie. Aangenaam vertier dus, maar teleurstellend. Beeld en geluid zijn beter dan je van een prent van zeventig jaar oud verwacht. De bonussectie bevat een aantal leuke extra's, maar te weinig content over de film zelf.