FILM
Het FBI is naarstig op zoek naar de seriemoordenaar die in de media wordt betiteld als Buffalo Bill (Ted Levine), omdat hij zijn slachtoffers vilt voor hij ze in de rivier dumpt. Directeur Jack Crawford (Scott Glenn) besluit de jonge belofte van de trainingsschool in Quantico, Clarice Starling (Jodie Foster) in het onderzoek in te schakelen en haar een profiel op te laten stellen van een andere seriemoordenaar, Hannibal Lecter (Anthony Hopkins) alias Hannibal The Cannibal, één van de weinige exemplaren die het FBI levend heeft weten te vangen. Met Clarice's specialisatie in het opstellen van daderprofielen hoopt het FBI zo inzicht te krijgen in de beweegredenen van een seriemoordenaar, in de hoop Buffalo Bill zo sneller te kunnen identificeren. De gevaarlijke psychopaat Lecter, die van zijn slachtoffers liefst de lever opeet met peulerwtjes en er een lekker glaasje chianti bij drinkt, belooft zijn medewerking aan Clarice, als zij in ruil stukje bij beetje haar traumatische jeugd voor hem openbaart. De zaak geraakt in een stroomversnelling wanneer Buffalo Bill de dochter (Brooke Smith) van een invloedrijke senator (Diane Baker) kidnapt. Omdat van Buffalo Bills vorige slachtoffers bekend is dat de moordenaar ze drie dagen in leven liet, ontstaat er een helse race tegen de klok om Catherine levend te vinden. Hannibal Lecter weet echter meer over de identiteit van de seriemoordenaar dan hij op het eerste zicht wil toegeven. Hij gebruikt die informatie als pasmunt om het onmenselijke gevangenisregime dat de al even sadistische doctor Frederick Chilton (Anthony Heald) hem oplegt, af te zwakken. Lecter spreekt echter zodanig in raadsels dat enkel een waardige tegenstander - in dit geval Clarice Starling - de puzzel in elkaar kan passen. En als toemaatje maakt hij van de verwarring gebruik om een gedurfde ontsnappingspoging te wagen.

Niet geheel onterecht won The Silence Of The Lambs in 1991 de vijf belangrijkste oscars - beste film, beste regie, beste bewerkt scenario, beste actrice (Jodie Foster) en beste acteur (Anthony Hopkins). Vooral deze laatste kwam toch een beetje als een verrassing, omdat de rol van Hannibal Lecter in de film eerder beperkt is - alles bij elkaar geteld krijgt Hopkins niet meer dan een dik kwartier screen time toebedeeld. De beklijvende manier waarop hij zich in de rol van de kannibaal heeft ingeleefd, was in elk geval nog goed voor twee vervolgfilms, Hannibal en Red Dragon, beide ook gebaseerd op boeken van Thomas Harris, en deze laatste een remake zijnde van Michael Manns Manhunter, de eerste film waarin Hannibal Lecktor (sic) zijn opwachting maakte, zij het vertolkt door Brian Cox. Anthony Hopkins zag er zijn (Amerikaanse) marktwaarde in elk geval enorm door stijgen, en de Britse acteur heeft zich heden ten dage definitief gevestigd in het land van cheeseburgers, cowboys en religieuze nutballs. Ieder zijn smaak, zeker?

De impact die The Silence Of The Lambs had op het thrillergenre in het algemeen en de interesse voor seriemoordenaars in het bijzonder, was van die aard dat het hele genre erdoor geherdefinieerd werd, en inspiratie bood voor andere films in het genre zoals Se7en en American Psycho. De film maakte echter voornamelijk het verschil door de wetenschappelijk onderbouwde manier waarop de politie jacht maakt op seriemoordenaars en de onverbloemde manier waarop de bloederige daden van Buffalo Bill én Hannibal Lecter wordt getoond, alhoewel veel bij een suggestie blijft, zoals wat er volgens de uitleg van doctor Chilton aan Clarice Starling is gebeurd met een verpleegster toen de aandacht voor Hannibal een ogenblikje was verslapt. Desalniettemin heeft de film ook het genre wat uit de onderstroom gehaald en een publiek aangetrokken dat normaal niet naar prenten met gratuit bloedgespatter en male frontal nudity gaat. In het pre-home cinema-tijdperk was het één van de laatste films bij mijn weten die meer dan een jaar onafgebroken op de filmaffiche is blijven staan. De prent kreeg echter ook de nodige tegenwind, vooral van de homobeweging, die niet echt in de handen stond te klappen voor de zoveelste film waarin homo's en transseksuelen worden geportretteerd als een stel zieke pervertelingen. Waarmee ze een punt hadden, maar wel met regisseur Jonathan Demme de verkeerde persoon in hun visier hadden om tegen te protesteren; ze hadden beter even aangeklopt bij auteur Thomas Harris. Om deels aan die kritiek tegemoet te komen zou Demme twee jaar later als tegenreactie het erg genuanceerde Philadelphia maken, waarmee hij zeker in de Verenigde Staten de acceptatie van de homoseksuele medemens weer een stapje dichterbij heeft gebracht.

Zowel de spanningsopbouw als de manier waarop de thema's uit Thomas Harris' boek zijn verwerkt, zoals het verpoppen van een vlinder als symbool voor gedaanteverwisseling, is briljant uitgebeeld met een minimum aan middelen, wat nogmaals bewijst dat de kwaliteit van een dergelijke film niet noodzakelijk evenredig is met de hoeveelheid varkensbloed die de regisseur uit het abbatoir laat aanrukken, maar dat spanning vooral kan worden gecreëerd door het combineren van de juiste camerastandpunten, belichting, macabere close-ups, korte sequenties met excessief geweld en een huiveringwekkende muziekscore van de hand van oscarwinnaar Howard Shore. Jonathan Demme haalt voortdurend de cliché's uit het genre onderuit door de kijker op het verkeerde been te zetten, waarmee we het vooral hebben over de bekende slotscène van de film. Het grauwe, afstandelijke en troosteloze beeld dat Demme schetst, is tot in de puntjes uitgewerkt, en toont ons de werkelijkheid vanuit de ogen van Clarice Starling, die al vanaf de eerste scènes als een weerbare, maar toch onderhuids kwetsbare vrouw wordt getoond, die letterlijk haar mannetje moet staan als vrouw. Niet toevallig zien we in enkele scènes, zoals onder meer ergens in het begin van de film in een lift, Clarice in het exclusieve gezelschap van mannen die allemaal minstens anderhalve kop groter zijn dan zijzelf. De fotografie van de film is zodanig opgezet dat elk beeld meer dan duizend woorden spreekt, met de éne scène na de andere die op het netvlies gebrand blijft.

Jodie Foster zet haar rol met de nodige gepaste afstandelijkheid neer, maar naarmate de film vordert en zij - toch op verbaal niveau - een zeer intieme confrontatie aangaat met Hannibal Lecter, en haar diepste zieleroerselen blootlegt, ontdooit haar personage - of beter, komen haar frustraties eruit gespoten als bij een vulkaanuitbarsting - en voel je als kijker een geweldige empathie met de manier waarop ze zich in de zaak Buffalo Bill vastbijt. De dialogen zijn huiveringwekkend treffend, en werken naar het éne ogenblik van fysiek contact tussen de twee hoofdrolspelers toe, waarin zowel Starling als Lecter zich op hun kwetsbaarst hebben opgesteld - alhoewel dat in het geval van de macabere übersadist Lecter niet echt veel voorstelt. Ook alle nevenrollen zijn bijzonder goed ingevuld, waarbij nogal eens het vaderlijke maar tegelijk afstandelijke spel van Scott Glenn als Clarice's mentor Crawford verbleekt tegenover het charisma van de beide hoofdrolspelers. Het acteerwerk is zodanig goed dat je als kijker de onlogische wendingen in het scenario voor lief neemt. En als je even door de acteerprestatie van Foster en Hopkins kijkt, zie je dat die gaten er wel degelijk zijn, met als voornaamste lapse de ongelofelijke domheid van de politie (die bij de eerste lijkschouwingen blijkbaar een belangrijk object in de keel zijn vergeten, die de kamer van het eerste slachtoffer onmogelijk grondig konden hebben doorzocht, enzovoort).

BEELD EN GELUID
Voor de zoveelste release van The Silence Of The Lambs op rij had ik stiekem gehoopt dat voor de Blu-ray een extra inspanning zou worden gedaan om een optimale beeld-en geluidskwaliteit te garanderen. De film is op zich al een erg duistere en korrelige bedoening, waarin de troosteloosheid zou moeten afstralen van de afgebleekte en depressiefmakende kleuren, en waarin de enige kleur die afsteekt het rood van de bloedspatten is wanneer Hannibal op de maat van de klassieke muziek uit zijn cassettespelertje één van zijn bewakers tot pulp slaat. D'r is weliswaar een klein beetje verbetering te zien in onder meer de textuur van de cel van Hannibal, zijn potloodtekeningen en de bloedsporen van de onfortuinlijke slachtoffers die uit de vergeetput van Buffalo Bill zijn trachten te kruipen, maar om nu te zeggen dat dit over de hele lijn een erg haarscherpe transfer is, zou licht overdreven zijn. Het gebrek aan visuele verfijning is natuurlijk in het geval van deze film meer dan waarschijnlijk minstens deels intentioneel. The Silence Of The Lambs is op deze disk voor het eerst te aanhoren in een DTS-HD MA 5.1-track, die echt niet danig veel potten breekt, ook al omdat de DTS-track op de Ultimate Edition al meer dan adequaat genoeg was. Wild rond zich heen slaan met surrounds heeft de geluidsmixer van dienst niet moeten doen. De dynamiek van de film is wel prettig om naar te luisteren, zo bijvoorbeeld de doordringende bel aan het huis van Buffalo Bill, maar de impact van de film komt in dit geval meer van de stiltes en de creepy atmosfeer die bijvoorbeeld overheerst in de scènes die in Hannibals cel zijn geschoten. Qua subwoofergebruik is deze disc nogal schaars.

EXTRA'S
Deze disk kan gemakkelijk geklasseerd worden als één van de grootste schandalen op gebied van Blu-rayreleases totnogtoe! De Ultimate Edition verzamelde uren en uren aan relevant bonusmateriaal, waaronder Inside The Labyrinth, gemakkelijk één van de beste making of-documentaires uit de geschiedenis van de home cinema. Er bestaat bovendien nog meer materiaal, bijvoorbeeld de exclusieve toevoegingen op de Amerikaanse Criterion-release. Dat dit mogelijk niet beschikbaar is omwille van een rechtenkwestie kunnen we nog door de vingers zien, maar de Amerikaanse Blu-ray herneemt al het materiaal van de Ultimate Edition, en er wordt zelfs nog wat Picture in Picture-materiaal aan toegevoegd. En in de Benelux? Wel, Fox wil (1) bezuiningen op de productiekosten en zet daarom de film op een single layer-disk, (2) ons later nog eens uitzuigen met het uitbrengen van een special edition, (3) eens goed lachen met de schaapachtige Beneluxconsument die toch alles slikt, (4) all of the above. Om een lang verhaal kort te maken: deze disk bevat een trailer. In het geval van deze film staat deze laatste zinsnede zo stijf van de ironie dat je er een lepel in kan zetten.

CONCLUSIE
Ongeacht de filmische kwaliteit van The Silence Of The Lambs, omwille van de blatante minachting voor de consument die zich reflecteert in het weglaten van het bonusmateriaal, terwijl dit op de Amerikaanse disk wél terug te vinden is, is deze disk een afrader van formaat!