FILM
In 1959 wordt er op een school in Massachusetts door de leerlingen een tijdscapsule in de grond gestoken met kindertekeningen in, met de bedoeling deze vijftig jaar later weer te openen. De kleine Lucinda (Lara Robinson) heeft echter geen ruimteschip of wei met koetjes getekend, maar haar blad staat vol cijfertjes. Vijftig jaar later komt de tekening in de handen van de cynische astrofysicaprofessor John Koestler (Nicolas Cage), via zijn zoon Caleb (Chandler Canterbury). Die merkt dat de cijfers op het blad niet louter toevallig zijn: nadat hij er terloops de datum 11/9/2001 met daarachter het exact aantal doden van de aanslag op het World Trade Center ziet, blijkt de hele reeks één opeenvolging van rampen, dodenaantallen en GPS-coördinaten te zijn. Drie van de rampen staan echter nog te gebeuren.

Het gegeven van Knowing klinkt alvast veelbelovend en origineel, en ook het feit dat de naam van regisseur Alex Proyas, die ons in 2004 nog verraste met zijn visionaire kijk op Isaac Asimov's I, Robot, aan het project verbonden werd, alsook een cast met Nicolas Cage en Rose Byrne, deed me alvast heel erg uitkijken naar deze film.

En dan loopt het fout... Grondig fout!

Welbeschouwd - en ik zeg het niet graag - zou het voor deze film perfect gelegitimeerd zijn om naar de winkel terug te stappen en uw geld terug te vragen. De aanklacht? Bedrog! U denkt namelijk dat u een gewone speelfilm in handen heeft, maar wat men u werkelijk heeft aangesmeerd is een bekeringsfilm, een stuk agressieve ultrareligieuze propaganda. Dit soort films is niet nieuw, op diverse christelijk geïnspireerde websites wordt de loftrompet gestoken (excuseer het woordgrapje) over films zoals de Left Behind-reeks, films met een erg goedkoop budget waarin wordt getoond wat er gebeurt als het cataclysme van het Laatste Oordeel zich zou voltrekken dat religieuze groeperingen als de getuigen van Jehova e tutti quanti al jaren staan te voorspellen - met die randbemerking dat ze de Dag des Oordeels telkens moeten opschuiven na de toekomst wegens het niet gebeuren ervan - hoe pijnlijk! In dergelijke films worden dan de gelovigen (de 'goeien') op mysterieuze manier weggehaald van de aarde om voortaan in het rijk gods te leven, terwijl de niet-gelovigen (de 'slechten') - of diegenen die wél geloven maar de verkeerde onderverdeling van het brede spectrum aan sekten en sektjes, gewone mainstream katholieken bijvoorbeeld, verdoemd zijn. De Aarde leeft dan nog een tijdje hinkend voort onder de auspiciën van de vertegenwoordigers van Satan op aarde, zoals daar zijn: de Verenigde Naties, het FBI, het Rode Kruis en niet te vergeten de Antichrist zelve, Barack Obama (of Bill Clinton, afhankelijk van wanneer de film gedraaid werd).

Verlossing kan alleen maar komen door een onvoorwaardelijke knieval voor Jezus, die alle zonden der wereld op zich neemt, als je hem maar als verlosser aanvaardt. De sukkelaars die, om het met de woorden van Homer Simpson te zeggen, picked the wrong religion, stevenen dan af op een confrontatie met de duivel zelf, die van het leven op aarde nóg een beetje een grotere hel gaat maken dan dat nu al het geval is met een democraat aan het roer (hey! dit zijn niet mijn denkbeelden, dit is hoe ze het zelf letterlijk prediken!) Waar dit soort astrant prosetylisme eerder eerst een marginaal randverschijnsel was, onder meer verspreid door de ronduit crapuleuze stripverhaaltjes van Jack T. Chick, een zichzelf benoemde cartoonist die de wereld tracht te veroveren met strips waarin allerlei mensen van de 'verkeerde soort' (homo's, moslims, koppeltjes die aan seks doen voor het huwelijk, aidslijders, joden, abortus plegende artsen, wetenschappers, katholieken, etc.) ofwel net op tijd bekeerd worden tot hún enggeestige variant van het christendom (het ene christendom is blijkbaar nog het andere niet), ofwel in de afgrond worden gestort. Was het alleen maar zo dat de boodschap die daarin gebracht wordt zó lachwekkend was, zouden we er eerlijk gezegd geen letter over schrijven. Maar dan komen er films als Left Behind, die ongeveer dezelfde apocalyptische doemboodschap verspreiden, en alhoewel elke rechtgeaarde filmcriticus deze films alleen al omwille van het artistiek amateurisme waarmee de film in elkaar werd gebokst moreel niets anders kan doen dan de prent totaal de grond in boren - en dan hebben we het nog niet over de verfoeilijke inhoud gehad - wordt de film in bepaalde kringen toch nog in een soort van kunstmatige cultstatus gehouden, waardoor ze niet helemaal van het toneel verdwijnen, en zelfs af en toe eens op een obscuur festivalletje in de Amerikaanse Midlands opduiken. D'r is ook iets te zeggen dat de film een zware aanklacht is tegen de Church of Scientology. Lucinda, de profeet van de nieuwe orde, wordt niet toevallig in 1952 geboren, het jaar waarin Scientology werd gesticht, en ook veel van de gebruikte symboliek rond de tijdscapsule bevat voor de kenners een hoop semiotiek die rechtstreeks naar de omstreden cult verwijst.

Geheel nieuw en de gevaarlijkste stap totnogtoe is dat regisseur Alex Proyas ofwel zélf gehersenspoeld is geworden om een dergelijke apocalypsfilm te draaien, ofwel zijn research niet goed gedaan heeft, maar dan wél met een Hollywoodbudget, speciale effecten en een lijstje A-acteurs. John (Nicolas Cage, wiens scala aan gelaatsuitdrukkingen tegenwoordig gevaarlijk het Steven Seagal-punt bereikt) is een leraar van duidelijke atheïstische levensvisie, die zijn geloof is verloren nadat zijn vrouw is omgekomen bij een brand in een hotel waarbij de rookdetectoren niet werkten. Hoe sympathiek we John mogen vinden mag uit de eerste scène al duidelijk blijken als we zien hoe de leerlingen van zijn klas teleurgesteld zijn als hij verkondigt dat er geen wetenschappelijk bewijs is voor leven na de dood. Baf. Allemaal gefrustreerde middelbare studentjes. Om John dan nog wat onsympathieker te maken wordt hij voortdurend gefilmd in aanwezigheid van een fles whisky, in verschillende stadia van leeg zijn. Hij probeert zijn half dove zoontje Caleb alleen op te voeden, probeert dan ook nog eens in te praten op de jongen die de godganse dagen naar video's van zijn overleden moeder zit te kijken en daardoor in tegenstelling tot zijn vader in een leven na de dood gelooft. Terwijl de rampen zich volgens schema voltrekken, gaat John op zoek naar de overlevende dochter van Lucinda Whelan, Diana (Rose Byrne). Die verklaart hem voor gek, maar nadat er een paar vliegtuigen neerstorten en het aantal doden overeenkomt met de cijferreeks, moet ze op de duur wel geloven dat John het bij het rechte eind heeft. Door zijn speurwerk vindt hij dat de laatste ramp mogelijk er zonnewind van een omvang is waarbij heel de wereld tot stof en as wordt herleid. In de chaos proberen de laatste overlevenden het nog goed te maken met hun geliefden, zo sluit John in een slijmerige slotscène zijn vader-predikant die de hele tijd heeft staan roepen dat je moet gaan als god het zegt, in de armen om vervolgens tot hete as verzengd te worden. Even daarvoor, tijdens zijn dolle tocht naar een bergcomplex waar hij, Diane en hun twee kinderen menen beschutting te vinden tegen de zonnewind, worden ze gevolgd door mannen met wit haar en een zwart kostuum. Aangezien ze met vier zijn is het niet moeilijk voor iemand die íets over de bijbel weet, deze te zien als de vier ruiters van de apocalyps. De ruiters komen Caleb en Abby, de dochter van Diana, halen, want de twee kindjes ware gelovers en mogen daarom mee vertrekken in het ruimteschip - ze mogen zelfs hun konijnen meenemen - om naar een aards paradijs gevoerd te worden waar de hele cyclus helemaal opnieuw kan winnen. De onfortuinlijken zonder een ticket worden op aarde lekker op gruwelijke manier platgebrand. Einde.

Gelokt met een trailer vol leuke ontploffende dingen waarbij Nicholas Cage er hopeloos achterloopt als kregen we een tweede versie van The Rock, stonden ik en een hoop gelijkgezinden te kwijlen van het anticiperen vooraleer we deze blockbuster met waarschijnlijk Michael Bayachtige allures, mochten aanschouwen. En over de vele, aanwezige plotholes wil ik het nog niet eens hebben, of de bespreking wordt nog eens dubbel zo lang. Maar Knowing is zieltjeswinnerij van het ergste niveau. Het is het equivalent van de getuigen van Jehova die op zondagmorgen hun schoen tussen uw voordeur steken, omdat ze het als hun heilige plicht zien om u ook te "redden". In de praktijk houdt dat redden in dat u enkele knettergekke regels moet volgen, al uw geld moet afgeven en misschien, héél misschien, staat er voor uw deur plots ook een ruimteschip om u als één van de happy few naar het nieuwe Elysium te brengen. Het kan natuurlijk zijn dat u de afgelopen jaren in uw leven tot de verkeerde god heeft gebeden, en dat het ruimteschip dat van Thor was, die u komt straffen omdat u hem niet met de nodige égards heeft behandeld. In de logica van de film is natuurlijk de atheïst in het gezelschap (Cage) het grootste aangeschoten wild. Hij houdt er namelijk duidelijk paganistische ideeën op na: hij heeft de dood van zijn vrouw namelijk afgedaan als een stom ongeluk, toeval, wet van de grote getallen, maar zeker geen goddelijke voorzienigheid, en oh jee, zijn straf zal geweldig zijn. Vooraleer hij net als de anderen tot een hoopje as wordt herleid nemen de ruiters van de apocalyps (of zijn het dan toch aliens?) zijn zoontje dan nog eens af, die wél naar een beter oord mag vertrekken en hijzelf niet, naar een tuin van Eden waar hij en zijn nieuwbakken vriendinnetje, plus hun koppel konijntjes, ongetwijfeld binnen afzienbare tijd als de nieuwe Adam en Eva de planeet mogen herbevolken. Vervolgens nog een scène waarbij John zich verzoent met zijn vader, die predikant is en die uiteraard op godsdienstig gebied in onmin leeft met zijn zoon. Maar lekker roosteren zullen ze allemaal; filmtechnisch zijn de beelden van het einde van de wereld fenomenaal geweldig, en dat geldt ook voor de vliegtuigcrash en de ontsporende tram.

BEELD EN GELUID
Knowing werd duidelijk gefilmd met een digitale camera, en ziet er goed en scherp uit; het laatste artefact is echter niet weg; vooral bij bewegende beelden krijg je nogal eens ghosting te zien. De scherpte van de film is optimaal, de kleuren zijn levendig en helder maar gaan nogal wat naar het rood neigen, zeker naar het einde van de film toe, wanneer de hitte op aarde ondraaglijk wordt. De enige aanwezige geluidstrack is een Engelse DTS-HD Master Audio die vooral tijdens de paar spektakelscènes geweldig werk leveren: d'r is een ontsporende trein, een ongeluk met een bus die een wagen ramt en enkele honderden meters verderop sleept, maar het hoogtepunt is een vliegtuig dat over de autostrade giert om vervolgens in de wei daarnaast vuur te vatten. De muziek van Marco Beltrami, bijvoorbeeld telkens wanneer de ruiters van de apocalyps zich tonen, is intens en gericht om de kijker te laten schrikken. De surrounds vullen het geheel aan wanneer er bijvoorbeeld buiten stormachtig weer aangekondigd wordt. En wanneer het einde van de wereld zich voltrekt, krijg je er een LFE-kanaal bij dat blijkbaar ook voor de laatste keer alles aan het geven is.

EXTRA'S
De bonussectie bevat twee documentaires. Visions of the Apocalypse (17 min.) is een korte documentaire waarin wordt vergeleken wordt hoe in verschillende culturen en godsdiensten het einde van de wereld eruit ziet, met nadruk op de zon die stop met branden. De documentaire Knowing All: The Making of a Futuristic Thriller (13 min.) is een standaard elektronisch perspakket waarin cast en crew elkaar uitvoerig zit te bewieroken, en voor enkele van de hevigere CGI-effecten al een tipje van de sluier wordt opgelicht. Het ontbreken van andere talen en geluidsformaten, het ontbreken van een audiocommentaar en diens meer duidt duidelijk op het feit dat deze film per sé op een single layer moest passen

CONCLUSIE
Knowing is een belediging voor het menselijk intellect. Ik kan qua score dit echt niet kwoteren als een film, want dat is het niet, het is een religieus propagandamiddel. Net zoals je een boek met toespraken van Josef Stalin niet kan kwoteren op literaire waarde kan ik hier als film geen enkel punt aan toekennen. Technisch scoort de disk hoge punten, dus als u afgaande op deze review of omwille van Nicolas Cages bambi-oogjes toch niet aan de aanschaf kan weerstaan, kom niet zeggen dat we u niet gewaarschuwd hebben.