Rome - Seizoen 2 sluit naadloos aan bij de 12^de aflevering van Rome - Seizoen 1: dictator Julius Caesar is vermoord in de senaat en de politieke toestand in Rome is onzeker. In plaats van gejuich en gejubel is het evenwel stil in de straten van de bruisende miljoenenstad. In de verwarring komen mogelijke opvolgers met elkaar in conflict. Geïnspireerd door de juridische inzichten van de jonge Gaius Octavianus, zoon van Atia de Julii, besluit Marcus Antonius – tot voor kort de rechterhand van Julius Caesar en Consul van Rome tijdens diens oorlog tegen z’n voorganger Pompeius in Klein-Azië en Egypte – om met de moordenaars van Caesar onder leiding van Brutus, zoon van Servilia de Junii, tot een compromis te komen. Brutus moet uiteindelijk de stad verlaten en besluit in het huidige West-Turkije z’n kansen af te wachten. Marcus Antonius krijgt de onrust in Rome evenwel niet onder controle en ziet z’n positie verzwakt door de rivaliserende bendes die vanuit de krottenwijk Avertijn naar de binnenstad en de haven afzakken en er de economische activiteiten verstoren. Hij heeft een sterke man nodig om de rust te herstellen.

 

Ondertussen dreigt er een conflict tussen Marcus Antonius – die zichzelf als de rechtmatige opvolger van Julius Caesar beschouwt – en de enige en unieke erfgenaam van Caesar, Gaius Octavianus de Julii, in het testament van de overleden dictator aangeduid als diens zoon. Marcus Antonius denkt er niet aan om de jonge knaap de erfenis van Julius Caesar in de schoot de gooien. Hij misrekent zich evenwel in diens ambitie en doorzettingsvermogen, wat leidt tot een open conflict, ondanks Atia’s pogingen om het vuurtje tussen zoon en minnaar te blussen. Wegens berichten over een nieuw vijandig leger in het oosten onder leiding van Brutus uit het geslacht Junii, ziet Marcus Antonius zich verplicht om Rome te verlaten om in Gallië een leger op de been te brengen. Gaius Octavianus die zichzelf terecht als de rechtmatige opvolger van Julius Caesar beschouwt, neemt op zijn beurt de wijk om een leger te formeren en af te rekenen met Marcus Antonius. Tot ieders verbazing wordt diens leger in de pan gehakt en maakt Gaius Octavianus zich op om met zijn troepen naar Rome te trekken. In Rome ziet senator en redenaar Marcus Tullius Cicero met lede ogen aan hoe de geschiedenis zich dreigt te herhalen: opnieuw is het een Caesar die zich opwerpt als enige en legitieme verdediger van de Republiek.

 

 

Centurion Lucius Vorenus rouwt ondertussen nog altijd over de zelfmoord van zijn echtgenote nadat hij haar had geconfronteerd met de waarheid over haar jongste zoon Lucius. De voormalige honderdman heeft in een vlaag van zinsbegoocheling zijn kinderen vervloekt en die zijn sindsdien spoorloos verdwenen. De man is duidelijk mentaal ziek en een opdracht van Marcus Antonius om de hachelijke situatie op de Avertijn te ontmijnen loopt dan ook uit de hand, waarbij hij in direct conflict komt met zijn vriend, broeder en toeverlaat Titus Pullo. Het unieke duo valt na jaren van intense samenwerking uit elkaar en Pullo gaat – zij het met enige tegenzin – z’n eigen weg. Toch is dat niet het definitieve einde van een lange vriendschap, want de goden zetten Titus Pullo een tijdje later opnieuw op het pad van Lucius Vorenus met voor een keer alleen maar goed nieuws.

 

Tussen de aartsvijanden Servilla de Junii en Atia de Julii, nakomelingen van de founding fathers van de Romeinse Republiek, komt het niet meer goed. Na de door Servilia georchestreerde moord op Julius Caesar (wegens zijn afwijzing na een decennialange relatie als minnaars) wordt de grond te heet onder het huis de Julii, maar Atia besluit om ondanks het gevaar voor haar leven in de stad te blijven. Servilia heeft evenwel wraak gezworen en probeert haar rivale te vergiftigen. Die poging mislukt eerder toevallig en drijft Atia tot de bitterste aller maatregelen die voor een vrouw in haar positie denkbaar is. Tot een definitieve afrekening komt het evenwel niet, voorlopig niet. Daarvoor is het wachten op de uitkomst van de machtstrijd tussen Gaius Octavianus (Atia’s zoon) en Brutus (Servilia’s oogappel) met als inzet niet minder dan de totale macht in Rome.

 

 

In Rome – Seizoen 2 verdwijnt het hoofdpersonage uit Seizoen 1 (Julius Caesar), maar dat betekent niet dat de serie zich als een stuurloos schip door nog eens 10 afleveringen manoeuvreert. Integendeel, de nieuwe constellatie lijkt de scenaristen alleen maar te stimuleren in hun zoektocht naar nieuwe verhaallijnen en acceptabele oplossingen voor de cliffhangers en de onopgeloste affaires uit Seizoen 1. Het aantal scenaristen is uitgebreid van drie naar zes en het aantal regisseurs teruggebracht van zes naar vijf, zonder dat dit een wezenlijke invloed heeft op de kwaliteit en/of de voortgang van de serie. Het tempo wordt zelfs opgedreven, want in plaats van vijf is er nu (tijdelijk) sprake van minstens zeven kampen sinds het uiteenvallen van het militaire bastion in drie verschillende, elkaar bestrijdende partijen (Gaius Octavianus, Marcus Antonius en Brutus), waardoor de diverse fragmenten korter gemonteerd zijn, wat de intensiteit dan weer ten goede komt. Een bijzonder geslaagd voorbeeld is het feest ter gelegenheid van het officieel bezoek van koningin Cleopatra aan Rome kort na de dood van haar minnaar Julius Caesar van wie ze beweert een zoon te hebben. Consul en gastheer Marcus Antonius ontvangt haar in het paleis van Atia de Julii (met wie hij samenleeft). Atia is op haar hoede: ze verdenkt Marcus Antonius ervan een relatie na te streven met de Egyptische, wat hij uiteraard ontkent. Toch merkt Atia in de loop van de avond dat er sprake is van een zekere wederzijdse aantrekkingskracht en dat staat haar helemaal niet aan. Het hele fragment wordt in een zeer korte tijdspanne afgewikkeld via intense close ups in een broeierige sfeer met veel tinten van bruin en beige en het zegt meer over de gespannen toestand tussen de drie personages dan een keuze voor uitgesponnen dialogen en/of wervelende actie.

 

 

Opnieuw doet het meer dan twee hectaren beslaande decor in de Cinecitta Studio’s in Rome dienst als achtergrond. Nooit eerder zagen we een drukker en smeriger, maar ook realistischer Rome anno 44 v. Chr., waarvoor decoratrice Christina Onori (The Sopranos, 2000) inspiratie zocht in het Indiase Bombay. Een miljoenenstad die al meer dan 500 jaar bestaat, waar geen stromend water en geen riolering voor handen zijn en waar vuilophaling onbekend is, we kunnen het ons nauwelijks voorstellen, doch in de serie Rome krijgt u een zeer realistisch beeld van wat het kan betekenen. Maar de serie levert ook op andere terreinen baanbrekend werk; over de positie en de rol van slaven in de toenmalige maatschappij bijv. en over die van de vrouw. Het is overigens beslist de allereerste keer dat de Romeinse cultuur van vóór onze tijdrekening beschreven wordt vanuit het werk van de toenmalige chroniqueurs, zonder toevoeging van de prekerige joods-christelijke toon waarmee wij in het westen de hele wereldgeschiedenis plegen te gijzelen. De Romeinen van toen mogen dan heel erg op ons lijken – niets menselijks is ze vreemd – qua gedachtegoed en gewoonten behoren ze tot de oudheid, tot een cultuur die vóór de onze komt, met een eigen godenwereld die elk moment van het dagelijks leven en elke gedachte domineert, in een samenleving die gebaseerd is op militarisme en dus op geweld. Tegenstanders uit de weg ruimen of folteren was er de gewoonste zaak van de wereld en naargelang men een hogere status genoot werd het risico op bestraffing steeds kleiner.

 

Wat u vooral zal opvallen in Rome is de vrij onconventionele manier waarop met een onderwerp als seks wordt omgegaan. Voor HBO is het niet minder dan een historische breuk met het traditionele Amerikaanse puritanisme terzake, voor de BBC ligt het in de lijn van algemene ontwikkelingen in West-Europa sinds de tweede helft van de 20^ste eeuw. Tot in de late middeleeuwen was seksualiteit ook in onze contreien een onbezoedelde menselijke activiteit. Naarmate het joods-christelijke gedachtegoed en de maatschappelijke verburgerlijking vat kregen op de ontwikkelingen in de Europese samenleving, belandde het praten over en het tonen van seks en copulatie steeds meer in het verdoemhoekje. Bij de Romeinen was seks niet vuil of smerig. Copuleren in het bijzijn van anderen en graffiti van stijve penissen in het straatbeeld, het werd niet als pornografisch afgedaan. De vruchtbaarheidscultus – gesymboliseerd door een godbeeld met een enorme opgerichte penis in elke adellijke villa – was van het grootste belang in een maatschappij met een hoog sterftecijfer onder borelingen en een gemiddelde levensverwachting van nauwelijks 25 jaar. Er waren uiteraard ook nadelen: vrouwen waren niet veilig voor mannen op zoek naar een snelle wip en dat gold eveneens voor meisjes en jongetjes; soldaten konden na een overwinning naar hartelust plunderen, moorden en verkrachten als onderdeel van hun oorlogsbuit. Vooral dat laatste is in tweeduizend jaar nauwelijks veranderd, getuige Grbavica (Sarajevo My Love) van regisseur Jasmila Zbanic uit 2006. Wat u eveneens zal verrassen is de manier waarop Cleopatra opgevoerd wordt, niet als de machtige en hooghartige Egyptische sfinx zoals Elizabeth Taylor ze in 1963 nog mocht portretteren in de historische evocatie van regisseur Joseph L. Mankiewicz, maar als een grijze muis (dixit Atia de Julii) en een onbeduidend, vulgair en meelijwekkend – zij het berekend – hoertje, waarvoor een Romein alleen maar minachting op kon brengen.

 

 

Zoals mijn collega Mattias al aangaf in zijn recensie over Rome - Seizoen 1, bestaat de cast uit minder bekende namen en Britse acteurs die u wellicht eerder in BBC-series zou verwachten. Zo herkent u in senator Portius Cato (Karl Johnson) beslist de luidruchtige Twister Turnill uit Lark Rise To Candleford (2008) en in redenaar Marcus Tullius Cicero (David Bamber) de kruiperige dominee Mr. Collins uit Pride & Prejudice (1995). Het zijn rasartiesten die een uitstekende prestatie leveren. Ray Stevenson (als Titus Pullo) laat zich van zijn harde én zachte kant zien, maar als karakterauteur heeft hij wellicht net iets te weinig gewicht om door te stoten tot de echte auteursfilm. Z’n tegenspeler Kevin McKidd (als Lucius Vorenus) kampt met een gelijksoortig probleem, want ook zijn filmcarrière geraakte niet meteen in een versnelling in de nasleep van de serie. Hij was voornamelijk te zien in de tv-series Journeyman en in een eerder bescheiden rolletje in Grey’s Anatomy. Beide mannen draven op voor het avontuurlijke - en verrassend genoeg ook voor het sentimentele - element in Rome en worden dus qua karakter minder diep uitgewerkt dan de personages die echt belangrijk zijn op het politiek schaakbord, zoals Atia de Junii (Polly Walker) bijv., een intrigante van het zuiverste soort die model staat voor de sterke en invloedrijke vrouwen in de stad, of haar rechtstreekse concurrente Servilia de Junii (Lindsay Duncan), discreter en stiller van aard, maar daarom niet minder gevaarlijk. Het zijn de perfecte kemphanen die de serie van een scherp en tegelijk sexy randje voorzien. Gecombineerd met een intrigerende cliffhanger op het einde van elke episode, wordt Rome - Seizoen 2 net zoals z’n voorganger een onbetwiste hit die als een gehaaide pageturner de kijker aan het scherm gekluisterd houdt tot de allerlaatste minuut.

 

Op grote schermen was er tijdens Rome – Seizoen 1 in donkere close-ups met veel beige en bruin sprake van een zekere verkleuring en digitale vervorming van de monochrome delen van de gezichten (wangen, kin en voorhoofd) en af en toe zelfs van een lichte vorm van ghosting. Vreemd genoeg blijft dat euvel in Seizoen 2 bijna helemaal achterwege, waardoor er op z’n minst sprake is van een zichtbare kwaliteitsverbetering die wellicht het gevolg is van een verbeterde transfermethode, want de seizoenen zijn in een té korte tijdspanne gefilmd om te spreken over een verfijnde(re) opnametechniek. Het is een opmerking die bezitters van kleine tv-schermen volledig mogen negeren en over de duur van de hele serie stelt het eigenlijk ook weinig voor. De transfer is overigens ook wat Seizoen 2 betreft voor het overige uitstekend, met prachtige en felle kleuren, diepe en warme tonen van bruin over goud en beige tot geel, in het straatbeeld afgewisseld met het grauw en grijs van de niet altijd even schone omgeving. De achtergrond is vaak bewust flou, vaag en gehuld in grauwe rook en mist om wat zich op de voorgrond afspeelt te accentueren. Het is even wennen, maar het procédé is wél efficiënt. Het geluid is veelzijdig – wat gezien de omgeving niet hoeft te verbazen – waarbij de achterste kanalen vooral goed op dreef zijn bij veel zijdelings geluid op straat, wapengekletter en dravende paarden. De DD 5.1-track levert m.a.w. een belangrijke en essentiële bijdrage tot de sfeer en de toon van de serie. Componist Jeff Beal (Appaloosa, 2008) is opnieuw van de partij en dat is een goede zaak, want zijn soundtrack zorgt voor een perfecte bedding voor deze serie.

 

Opnieuw zijn alle afleveringen voorzien van historische informatie in All Roads Lead to Rome: tijdens het bekijken verschijnt er onderaan een tekstbalk waarin uitleg wordt gegeven over feiten, zeden en gebruiken uit die tijd. Een leuke gadget die evenwel afleidt en die een tweede kijkbeurt haast noodzakelijk maakt, want de ondertitels worden uitgeschakeld. De eerste aflevering en de afleveringen 7 tot en met 10 zijn voorzien van een Audiocommentaarspoor. De informatie is soms interessant en soms overbodig omdat uit de context van het verhaal wel blijkt wat er aan de hand is. Hoe interessant ook, commentaartracks zijn features die zich vooral op de diehards richten. Én de afleveringen bekijken én het tekstspoor volgen én het audiocommentaar beluisteren, het veronderstelt dat men de hele serie drie keer bekijkt, wat weinig mensen echt zullen doen.

 

Disk 1 begint met een Samenvatting van Rome I, een noodzakelijk geheugensteuntje voor wie de beide series niet na elkaar kan bekijken. Vervolgens is er A Tale of Two Romes (19 min.), een documentaire over de stichting van Rome in 743 v. Chr. De documentaire gaat in op de kloof tussen de 30 families van de elite en het volk, de grote verschillen tussen arm en rijk en ze kaart het racisme aan, want ook toen al was er concurrentie van buitenlanders voor de laagst betaalde en/of smerige jobs. Voorts wordt er een beeld opgehangen over de misdaadsyndicaten in de stad, het bijgeloof van het plebs, de duizenden godheden die om gunsten gesmeekt werden en de positie van de joodse kooplieden die zich sinds 250 v. Chr. in de stad vestigden. Er is een hoofdstukje over de gokverslaving en het druggebruik van de Romeinse burgers, over de rol van graffiti in een wereld zonder kranten of televisie en uiteraard wordt er aandacht besteed aan prostitutie, orgieën en bacchanalen.

 

Op disk 3 staat The Making of Rome II (23 min.) met aandacht voor het uitzicht van Rome, een stad die min of meer in verval was geraakt op het einde van de eerste eeuw v. Chr., aandacht ook voor de positie van de Avertijn waarvoor in serie 2 een nieuw decor is gebouwd, evenals voor het Collegium, een soort ondergrondse stripclub annex speelhol voor de armen (in het hart van de Avertijn). Er is een uitgebreid hoofdstukje over de training van de figuranten die optreden in de gevechtscènes, over de CGI om met een legertje van 200 soldaten een cohorte van 200.000 man te suggereren, over de zelfmoord van Servilia de Junii en de vloek die ze uitspreekt over haar rivale Atia de Julii en ten slotte is er ook aandacht voor het gloednieuwe decor van de Egyptische metropool Alexandrië met de fameuze vuurtoren (één van de wereldwonderen uit de oudheid) en het machtige bastion/paleis van Cleopatra. Op disk 4 staat de documentaire The Rise of Octavian: Rome’s First Emperor (129 min.), over de figuur van de latere keizer Octavianus, een knaap van 18 jaar uit het huis de Julii, die door Julius Caesar tot zijn legitieme opvolger werd aangeduid en die dus de gedoodverfde kandidaat Marcus Antonius passeerde. Zonder scrupules streefde hij z’n eigen voordeel na, manipuleerde Cicero, de voorzitter van de senaat, en deinsde er niet voor terug om later een tijdelijk verbond met Marcus Antonius aan te gaan, want gezien z’n eigen beperkte militaire ervaring had hij een sterke legeraanvoerder nodig om z’n rivalen Brutus en Cassius de pas af te snijden. Het huwelijk van Marcus Antonius met zijn zuster Octaviana paste eveneens in die strategie. Octavianus werd uiteindelijk de eerste keizer van Rome. Hij bracht vrede en rust en omdat hij geen reusachtig leger hoefde te onderhouden, kon hij maatschappelijke hervormingen doorvoeren. Hij liet rioleringen aanleggen om de leefbaarheid in Rome te verhogen en het Forum afbreken en weer opbouwen; hij liet grote boulevards aanleggen en hij maakte van Rome een moderne stad. Hij overleed op 77 jarige leeftijd. Z’n zgn. Pax Romana hield 200 jaar stand.

 

 

Op disk 5 ten slotte staat de documentaire over één van de grote liefdesverhalen uit de oudheid: Anthony & Cleopatra (14 min.), verteld door historicus en co-producer Jonathan Stamp. Cleopatra was in tegenstelling tot wat algemeen wordt gedacht niét van Egyptische afkomst. Na de Dood van Alexander de Grote (356-323), de koning van Macedonië, viel zijn rijk uiteen en kwam zijn generaal Ptolemaeus er aan de macht. Diens Grieks-Hellenistische dynastie regeerde het land van de Nijl van 304 tot 30 v. Chr. Cleopatra (officieel heette ze Cleopatra VII als tiende vrouwelijke medeheerser over Egypte) was zeventien toen ze Julius Caesar verleidde en met zijn steun koningin van Egypte werd ten nadele van haar zesjarig broertje. Ze was niet echt mooi, maar ze had charisma, ze wist wat ze wilde en ze was bereid om daar alles voor op te offeren. Na Caesars dood verleidde ze Marcus Antonius die op bevel van Octavianus Rome had moeten verlaten. De grote Romeinse veldheer viel als een blok voor de mythische Egyptische koningin. Volgens de overlevering deden ze alles samen. Het waren soulmates. In Rome werden ze spottend de Onsterfelijke Levensgenieters genoemd omdat ze het Egyptische hof omtoverden tot een lusttuin waar de decadentie zegevierde. Marcus Antonius lokte een conflict uit met zijn rivaal in Rome toen hij de noodzakelijke graanleveringen stopzette en er in Rome hongersnood uitbrak. Octavianus had geen keuze en ging de confrontatie aan met de machtige zeevloot van Cleopatra en Antonius bij Actium, ten noordoosten van Griekenland. Wat er daar gebeurd is en waarom, het is één van de grote raadsels uit de oudheid: toen beide vloten tegenover elkaar lagen, ging Cleopatra er met haar vlaggenschip en zestig oorlogsbodem gewoon vandoor. Octavianus liet begaan. Marcus Antonius sprong in het water en ging Cleopatra’s boot achterna. Het was niets minder dan desertie. Z’n 20.000 man sterke vloot werd verslagen en uitgemoord. De tortelduifjes keerden terug naar Alexandrië in de wetenschap dat het een kwestie van tijd was vooraleer Octavianus ze daar zou komen vermoorden. In 30 v. Chr. pleegden Antonius en vervolgens Cleopatra zelfmoord.

 

Op een extra disk, gewoon in een papieren hoesje gestopt, staan als incentive de Eerste Aflevering van Rome I, Entourage, The Sopranos & Carnivale.

 

Wie van historische drama’s en sandalenfilms houdt in de stijl van Gladiator, die komt helemaal aan z’n trekken met de 22 afleveringen van Rome, de prestigieuze HBO/BBC-serie over de nadagen van de Romeinse Republiek net vóór het begin van onze jaartelling. De scenario’s zijn ijzersterk, het acteerwerk voorbeeldig en de algemene presentatie wondermooi. Rome - Seizoen 2 brengt meer van hetzelfde, maar gezien de hoge kwaliteitseis die door de makers is vooropgesteld, is dat geen enkel probleem. Integendeel, de pret wordt alleen maar verlengt. Of het allemaal historisch correct is, dat laten we in het midden en bovendien speelt dat niet direct een rol. Dit is een onderhoudende en spannende tv-serie die tot de top-15 van de beste series van de jaren nul mag worden gerekend en dus krijgt ze zonder meer de topstatus van onze redactie. Wie deel 1 nog niet in huis heeft gehaald, die kan zich de beide series nu in één box aanschaffen, want die is inmiddels door Warner Bros op de markt gegooid tegen een nóg zachter prijsje.