Snoeihard. Dat omschrijft zeer goed wat u in Route Irish, de ondertussen zowat 45^ste productie van de inmiddels 78-jarige Engelse regisseur Ken Loach, te zien krijgt. Na een aantal sociaal-realistische films in het begin van zijn carrière, draaide Loach in de jaren 70 en 80 een aantal documentaires die om politieke redenen geboycot werden (o.a. A Question of Leadership uit 1981 in opdracht van Channel Four, maar nooit uitgezonden). In de jaren 90 schakelde hij over op werk dat beter in de markt lag (o.a. Raining Stones uit 1993), maar altijd met een sociaal-realistische of politieke ondertoon en een kritische kijk op maatschappelijke ontwikkelingen vroeger en nu. In 2006 werd hem de Gouden Palm op het Festival van Cannes uitgereikt voor The Wind That Shakes The Barley over de Ierse onafhankelijkheidsstrijd, een jaar later viel hem op het Festival van Venetië de grote prijs in de schoot voor It’s A Free World over de uitbuiting van migranten door uitzendbureaus in Groot-Brittannië en in 2009 kreeg hij de prestigieuze British Independent Film Award voor zijn voetbalfilm Looking for Eric. In Route Irish gaat Loach resoluut de politieke weg op voor een verhaal over huurlingen en zgn. contractanten tijdens de Amerikaanse heropbouw van Irak in de jaren na de omverwerping van het regime van Saddam Hoeissein. Het wordt een schrijnend portret over gefolterde en mishandelde Irakezen in de handen van baldadige Amerikaanse soldaten, maar nog veel meer over het criminele gedrag van door het Amerikaanse leger ingehuurde privéfirma’s tegenover onschuldige burgers en het eigen personeel.
 

 

De film begint op het moment dat Fergus (Mark Womack), een voormalige huurling in Irak die sinds kort weer in Liverpool woont, zich opmaakt voor de begrafenis van zijn beste vriend Frankie die in Bagdad om het leven is gekomen. Frankies weduwe Rachel reageert zich na de begrafenis op Fergus af want was hij het niet die haar overleden echtgenoot naar Irak lokte met z’n praatjes over een gegarandeerd maandsalaris van 10.000 pond? Fergus heeft begrip voor haar reactie en zelf ervaart hij de dood van z’n beste vriend als de grootste tegenslag in z’n leven. Nog voor de plechtigheid ten einde is wordt hem een bruin pakketje in de hand gestopt dat via via uit Bagdad voor hem is meegebracht: een postume boodschap van Frankie. Het pakje bevat een gsm-toestel met sms-berichten foto’s en filmpjes waaruit blijkt dat Frankie vier weken eerder betrokken was bij een schietincident in een buitenwijk van Bagdad waarbij alle inzittenden van een taxi door een vierkoppig privémilitie o.l.v. ene Nelson (het commando waarvan Frankie deel uitmaakte) om het leven zijn gebracht, op uitzondering van de chauffeur allemaal jongens tussen 12 en 14 jaar. Het duurt even voor Fergus begrijpt wat zijn overleden vriend hem wil vertellen, maar het is wel duidelijk dat het mobieltje informatie bevat met betrekking tot de recente en fatale gebeurtenissen. Hij besluit om de zaak uit te zoeken.
 

 

Het wordt een lang en zenuwslopend opsporingswerk waarvoor Fergus zijn voormalige collega’s in Bagdad via e-mail en webcam contacteert in een poging de hand te leggen op het officieel verslag van het incident, barmeisjes via dezelfde weg om toelichting vraagt en in Londen de leiding van het desbetreffende veiligheidsbedrijf benadert om zich een beeld te vormen over de reacties van de betrokken commandoleden in de dagen na het taxi-incident. Nelson bleek inmiddels overgeplaatst naar Afghanistan, maar pas na een fatale confrontatie met de voormalige commandoleider realiseert Fergus zich dat hij in de val is getrapt en dat de waarheid die hem voorgehouden wordt niet strookt met de werkelijke gang van zaken op het terrein. Om z’n vriend te wreken neemt hij het recht in eigen hand.
 

 

Ken Loach kiest dit keer voor een thriller naar Amerikaanse snit om z’n boodschap over te brengen. De film gaat over de misbruiken van privébewakingsfirma’s in Irak, maar de actie speelt zich hoofdzakelijk in Liverpool af . De gebeurtenissen in Irak zien we in de vele flashbacks (die overigens in Jordanië zijn gedraaid). De regisseur portretteert een huurling die vanuit Engeland wraak probeert te nemen, maar uit de flashbacks leren we dat hij in z’n carrière in Bagdad minstens even gewelddadig en brutaal was als z’n collega’s die nog in dienst zijn. Z’n verontwaardiging is echt en begrijpelijk, maar hij is zelf uiteraard het onderdeel van een systeem dat hij nu om persoonlijke redenen verafschuwt. Meer nog, om hem te paaien wordt hem door z’n voormalige werkgever een voorstel gedaan om opnieuw dienst te nemen, niet in Irak of Afghanistan – want daar komt stilaan en einde aan de lucratieve business van de privémilities, aldus een ronselaar – maar in Darfoer, want daar hebben ze ondertussen ook mannetjes nodig om mensen en installaties te bewaken: oorlog en honger, het brengt allebei geld in het laatje van westerse bedrijven.

 

Jammer genoeg voor regisseur Ken Loach is het onderwerp van z’n film – de misbruiken door privébewakingsfirma’s in oorlogsgebieden zoals Irak en Afghanistan – niet echt nieuw. In 2009 bespeelden Kevin Macdonald in State Of Play en Oren Moverman in The Messenger al een keer het thema van militaire outsourcing en wat Loach in principe toevoegt zijn opnamen van de manier waarop sommige privécommando’s tewerk gaan, materiaal dat het journaal nooit heeft bereikt wegens z’n gewelddadige karakter. De slotscène van Route Irish is verrassend en ongewoon, maar het is maar de vraag of u de uitkomst van Ken Loach gelooft, want mannen die dit soort uitdaging aangaan – gedreven door de zucht naar avontuur of heel veel geld – zijn beslist geen mietjes.

 

De fragmenten in Liverpool ogen realistisch, met een voorliefde voor koele tinten in het interieur van Fergus’ flat (grijs en blauw) en iets warmere kleuren voor de rest van de opnamen (begrafenis, hotel). Z’n flasbacks over wat er in Bagdad is gebeurd tijdens de confrontatie met de taxi ademen de sfeer van het Midden-Oosten: zandkleurige wegen, een stoffige en halfverwoeste omgeving, scherp zonlicht, geschoten met een losse camera om dezelfde feel te krijgen als in het echte materiaal dat wellicht met gsm’s en zeer kleine amateurcamera’s is gemaakt door soldaten of toevallige getuigen. Het resultaat is zeer geloofwaardig en geeft de film een zekere vaart.

De 5.1-geluidstrack komt vooral op temperatuur tijdens de flashbacks, want dan is er het gieren van autobanden en zijn er de fluitende kogels en de hectische conversaties van de soldaten die voor effect zorgen. Het geluid van de amateuropnamen is een stuk doffer, maar dat is uiteraard inherent aan dit soort materiaal.

Een aantal Andere Trailers uit het Cinéart-aanbod.
 

 

Route Irish van regisseur Ken Loach is spannend van begin tot einde en toch blijf je als kijker met een onbestemd gevoel achter, want wat je te zien kreeg is schokkend en mensonwaardig, maar beklijven doet het allemaal veel minder. Technisch is de productie in orde. Jammer van de zo goed als lege bonussectie.