Sleeper maakt deel uit van de Woody Allen Collection, een box-set die alle 19 speelfilms van de cineast bundelt uit de periode 1971-1991 en daar nog het latere Melinda and Melinda (2004) aan toevoegt. De overige films in de collectie zijn: Bananas, Everything You Always Wanted To Know About Sex (But Were Afraid To Ask), Love And Death, Annie Hall, Interiors, Manhattan, Stardust Memories, A Midsummer Night's Sex Comedy, Zelig, Broadway Danny Rose, The Purple Rose Of Cairo, Hannah And Her Sisters, Radio Days, September, Another Woman, Crimes And Misdemeanors, Alice en Shadows And Fog.

FILM
In Woody Allens vierde uitstap achter de camera herkennen we voor het eerst enkele kenmerkende elementen die we van nature met de cineast associëren, zoals het lettertype Windsor-EF Elongated waarmee hij de begingeneriek gestalte geeft, ondersteund met een jazz-score, nog zo'n klassieker uit het Allen-repertoire. De voorliefde voor sketches in plaats van een coherent verhaal met plots en nevenplots heeft hij nog niet volledig opgegeven, maar Sleeper toont wel voor het eerst een filmmaker die zich meer op het narratieve element gaat focussen, wellicht een gevolg van zijn samenwerking met Marshall Brickman, met wie hij in de toekomst vaker een collaboratie zou aangaan. Ook het vermelden waard: Allens toenmalige vriendin en muze Diane Keaton speelt het vrouwelijke hoofdpersonage. Alles samen zijn dat dus heel wat elementen die we met klassieke Allen associëren. Maar dat betekent niet noodzakelijk dat Sleeper een grote artistieke stap voorwaarts is in de carrière van de cineast.

Dat is in de eerste plaats het gevolg van een plot die weinig kansen biedt om buiten de grenzen van slapstick en groteske satire te treden. Allen speelt immers Miles Monroe, een man die na een routine-operatie wordt ingevroren in 1973 en pas 200 jaar later ontwaakt. Hij wordt prompt ingeschakeld door een stel wetenschappers die de totalitaire leider van de staat omver willen werpen. Monroe, verkleed als robot, belandt echter bij een vrijdenkende groep kunstenaars, waar onder meer de warrige Luna Schlosser deel van uitmaakt. Miles sleurt haar tegen haar zin mee in zijn avontuur, waarbij hij beetje bij beetje de bizarre toekomstwereld ontdekt. Een wereld waarin mensen in een veredelde douchecel stappen om een orgasme te krijgen en high worden bij het aanraken van een zilverkleurige bol.

Zoals gezegd laat Woody Allen zijn liefde voor sketches niet volledig los in Sleeper, maar ditmaal zit er heel wat meer coherentie in de slapstick dan in zijn eerdere films. Wellicht is het daarom dat de prent doet denken aan meesters van de stille film. Scènes die kunnen wedijveren met Chaplins aardappeldans, Keatons treinfratsen of Lloyds klokproblemen op een hoogte van twintig verdiepingen bevat Sleeper niet, maar Woody Allen voelt zich duidelijk in zijn sas door de grote hoeveelheid fysieke humor. De prent bevat geen ingewikkelde stunts maar wel eenvoudige ideeën die vaak goed worden uitgewerkt, zoals een achtervolging in een airbagkostuum en de diefstal van tot gigantische proporties opgeblazen selderijen en bananen. Die focus op eenvoud tilt Sleeper, samen met een uitstekende komische timing, hoger dan soortgelijke slapstickfilms. Maar je krijgt ook het gevoeld dat de prent tussen twee stoelen valt: enerzijds een zorgeloos avondje uit, anderzijds een oprechte reflectie over een totalitaire toekomststaat. De balans slaat duidelijk over naar die eerste optie - ondanks bijvoorbeeld een cynische referentie naar het toentertijd zwaar onder vuur liggende presidentschap van Nixon - maar de dichotomie blijft door het achterhoofd spoken.

Een bijkomend probleem is de afwezigheid van goed uitgewerkte subplots. Alle nevenpersonages dienen slechts één doel: de humoristische fratsen van Woody Allen ondersteunen. Mede daardoor laat Diane Keaton, doorgaans toch goed voor een stevige charme-injectie in iedere film, geen beklijvende indruk. Integendeel: haar ideosyncratische maniërisme werkt meer dan eens op de zenuwen. De rest van de acteurs krijgt amper een eigen identiteit. Het scenario deelt ze handig op in gemakkelijk te categoriseren stereotypes: de wetenschapper, de kunstenaar, de ordehandhaver. Ze meer karakter geven had de prent misschien niet beter gemaakt, maar zou wel geloofwaardigheid hebben toegevoegd aan een toekomstvisie die nu te vaak de gemakkelijke grap zoekt (of wat te denken over het feit dat verzadigde vetten en sigaretten als gezond worden aangezien in 2173?).

Sleeper is dus zeker niet de klassieker van Allens 'vroege, komische periode' waarvoor hij nog vaak doorgaat. Daarvoor is de humor te voorspelbaar, de plot te platgetreden, de cast te inwisselbaar. De film is evenmin een missing link tussen Allens stand-upperiode en zijn serieuzere filmwerk. Wat is Sleeper dan wel? Een voor zijn tijd degelijk gemaakte sciencefictionparodie met enkele leuke visuele gags en een timing die 40 jaar na dato nog grotendeels overeind blijft. Maar meer dan dat kan je - zowel op artistiek als populistisch vlak - echt niet zeggen over de prent.

BEELD EN GELUID
In vergelijking met de oudere films uit de Woody Allen Collection is Sleeper op het vlak van beeldkwaliteit een stevige sprong voorwaarts. De kleuren spatten weliswaar niet van het scherm, maar de scherpte is zeker niet slecht en ook het contrast haalt een zeer degelijk niveau. Printbeschadigingen en compressiefoutjes zijn ook opvallend minder aanwezig. De monosoundtrack heeft duidelijk nood aan betere geluidseffecten om de futuristische setting te rechtvaardigen, maar de dialogen en de muziek klinken steeds helder.

EXTRA'S
De enige extra is een Trailer voor de film.

CONCLUSIE
Sleeper wiegt je niet in slaap, maar houdt je ook niet permanent wakker. De film bevat enkele goede komische vondsten, maar bokst zichzelf naarmate de prent vordert in een hoek waaruit niet te ontsnappen valt. Beeld en geluid halen een degelijk niveau. De enige extra is een trailer.