DVDInfo.be - Besprekingen

:: BESPREKINGEN ::

DVDInfo.be >> Bespreking >> KINGDOM OF THE OCEANS, THE

KINGDOM OF THE OCEANS, THE

Bespreking door: William - Geplaatst op: 2013-12-16

DOCUMENTAIRE
In vier films laten de Franse documentairemakers Jacques Perrin en Jacques Cluzaud u kennismaken met de geheimzinnige wereld van de oceanen, de bron van alle leven op aarde die we behoren te koesteren omdat de toekomst van die enorme watermassa ook de onze bepaalt. Achtereenvolgens leiden de makers u binnen in de mysterieuze wereld van de grote wereldzeeën, het leven op de oceaanbodem, de bizarre ontstaansgeschiedenis van het koraalrif en de aantrekkingskracht van het water op dieren die miljoenen jaren geleden besloten om op het land te gaan wonen.

1. De Blauwe Oceaan
Drie miljard jaar geleden ontstond het leven op aarde en het zal u al lang niet meer verbazen dat dat prille en fragiele leven in de oceanen ontstond, een gigantische watermassa waarin elke druppel water via de koude en warme stromingen naar elk punt op aarde wordt gevoerd. Wat u misschien niet beseft is dat de oceanen voor een groot deel leeg zijn. Het leven concentreert er zich in de buurt van de zeestromingen die mineralen en voedsel naar de oppervlakte voeren. Dichte wolken krill stijgen er tegen valavond naar de oppervlakte en dertig meter lange en 120 ton wegende blauwe vinvissen met een hart van 500 kg en een tong zo groot als een olifant maken dan hun opwachting om te fourageren. Ze happen tot 4 ton van de minuscule diertjes per keer in wat een uniek feestmaal is waaraan ook haaien, zwaardvissen en schildpadden zich tegoed doen. Plankton is de lievelingskost van zee-egels, mosselen en kwallen, geleiachtige structuren die al meer dan 600 miljoen jaar de zeeën bevolken. Dichte zwermen lantaarnvisjes staan op het menu van dolfijnen, geelvintonijnen en duivelsroggen. In het open water zijn ze een gemakkelijke prooi, maar zelfs een leger van bonito’s, horsmakrelen, zeilvissen en koperhaaien kan hun aantal nauwelijks decimeren. Ze zijn gewoon met teveel. Kleine vissen zoeken beschutting tegen hun belagers in de buurt van voorbijdrijvende boomstammen, tussen de stengels van losgescheurd zeewier, een enkele keer in een autoband of in de mazen van een afgedankt visnet.

2. Zand En Bos
De oceanen mogen dan grotendeels leeg zijn, op de oceaanbodem is er altijd wel wat te beleven. Het is het terrein van krabben en duivelsvissen. Overdag houden ze zich schuil in het zand en pas na het invallen van de avond gaan ze op pad om te fourageren. Op hun koppen dansende scheermesvisjes woelen het zand om op zoek naar garnalen en ander klein grut, buisalgen opereren van uit een gat in het zand en doen zich te goed aan passerend plankton en minuscule zee-insecten. Pijlstaartroggen gaan iets brutaler te werk. Zij klappen met hun brede vinnen op het zand waardoor kuilen ontstaan en de prooi makkelijk bereikbaar is. Een uniek tafereel speelt zich elk jaar in Australische wateren af waar honderdduizenden spinkrabben elkaars gezelschap opzoeken om te vervellen. Ze komen er hun te kleine pantser afgooien, maar omdat ze dan gedurende enkele uren heel broos en dus een gemakkelijke prooi zijn, zoeken er bescherming bij elkaar. Op de oceaanbodem zie je overigens de gekste creaturen: vissen die over het zand lopen, egels en zeesterren die op duizenden pootjes over het zand glijden, sierlijke dekenoctopussen die bij het minste gevaar zwarte inkt in de richting van hun belager spuwen en hun prachtige sluiers afwerpen om verwarring te zaaien. Sommige dieren zijn na miljoen jaren teruggekeerd naar de oceaan, maar moeten naar het land om te paren en hun nageslacht ter wereld te brengen. Degenkrabben, meer dan 500 miljoen jaar oud, slepen hun zware tankachtige pantsers over het zand om hun eieren te leggen en waterschildpadden, ballerina’s in het water, slepen hun logge schild enkele honderden meters landinwaarts, want hun eieren mogen niet nat worden. Doejongs of Indische zeekoeien zijn zeezoogdieren die op de oceaanbodem grazen. 50 miljoen jaar geleden trokken deze verwanten van de olifant naar zee, wellicht wegens te weinig voedsel op het land. Poten en staart vergroeiden tot vinnen en sindsdien leeft de met uitsterven bedreigde soort in het water.

3. Leven In Het Rif
Het Australische rif is een unieke biotoop. Poliepen en koralen hebben het opgebouwd en planten er zich voort op de kalkachtige resten van hun voorouders. Sommige riffen zijn ondertussen gigantische bergen geworden en steken boven het water uit: wij noemen ze eilanden. Wimpelvissen, papegaaivissen en pioniervissen houden er zich schuil en kunnen er ongestoord fourageren, want haaien en andere predators vermijden de gevaarlijke smalle doorgangen tussen het koraal. Koraalhaaien en witpunthaaien verschijnen vooral ’s nachts en wie dan niet weg is, is gezien, want de dieren verslinden dan letterlijk alles wat voor hun tanden komt. Een niet opgeruimd scheepswrakruim uit 1911is ondertussen een prachtig nieuwe koraalrif geworden, een zeetuin waarin ontelbare soorten wonen en zich verschuilen. Of hoe de natuur alles terugneemt wat maar enigszins bruikbaar is voor het voortbestaan van het leven in de oceanen.

4. Terug Naar Zee
De voorouders van de leguanen en de krabben op de Galapagoseilanden arriveerden op boomstronken op de kale lavarotsen die nog maar een paar miljoen jaar oude zijn. Omdat er geen voedsel op de schrale bodem voorhanden was moesten ze hun voedsel in zee zoeken. Hun poten hebben ze behouden, want die hebben ze nodig om na een tochtje door het water de steile rotsen te beklimmen, maar hun staart gebruiken ze als roer om zich sierlijk en snel door het water te bewegen. De gigantische krabben zoeken hun voedsel in de algenrijke zandbodem langs het strand en de slijkspringers, die 380 miljoen jaar van de zee naar het land trokken, doen hetzelfde. Ook vogels keerden terug naar zee, de aalschover bijv., die als een behendige zwemmer minutenlang onder water kan blijven op zoek naar voedsel. De walvissen in de buurt hadden 50 miljoen jaar geleden nog beharing en poten. In het water zijn hun logge lichamen schijnbaar gewichtloos en dus geschikter om te overleven, maar ademen doen ze nog steeds via hun longen. Potvissen hebben hun gedragspatroon als landdieren meegenomen naar zee. Ze leven in kudden en jagen voornamelijk op inktvissen, ze kunnen tot 2000 meter diep duiken en meer dan een uur onder water blijven. Grienen, een kleinere soort, leeft eveneens in kudden. Ze hebben en leider en als die zich op het land gooit, volgt de hele kudde, waardoor er sprake is van collectieve zelfmoord. De orka’s – de panda’s van de oceaan – jagen zelfs tot op het land. Ze schrikken er niet voor terug om zeerobben tot op het strand te achtervolgen, al lopen ze het risico hun buiken te beschadigen of niet meer naar volle zee terug te kunnen keren als ze in ondiep water opgesloten raken. Zeeleeuwen keerden later dan walvissen naar zee terug, maar het zijn ondertussen de zwemkampioenen van de oceaan. Ze hebben maar één vijand: de grote witte haai. En van alle vogels staat de keizerpinguïn het dichtst bij de zee. Hij kan tot 500 meter diep duiken en heel lang onder water blijven, maar uiteindelijk moet ook hij naar het wateroppervlak om te ademen.

In vier prachtige documentaires geven Perrin en Cluzaud de kijker een omstandig beeld van het leven in de bewoonde delen van de oceanen en van de ingewikkelde voedselketen die ervoor zorgt dat alle schepsels er kunnen overleven. Dat de oceanen het woongebied zijn van heel diverse soorten vernemen we in de documentaires over zand & bos en het rif, en in documentaire vier maken we kennis met landdieren die om diverse redenen naar het water teruggekeerd zijn na miljoenen jaren op het land te hebben geleefd. Het beeldmateriaal is vaak spectaculair en uniek en het is met veel zorg voor detail gemaakt, jammer genoeg is het niet altijd logisch of systematisch gemonteerd waardoor het totaal beeld een stuk minder interessant is. Dat de makers volledigheid nastreven is op zich een goed idee, maar ook dat zorgt bij momenten voor een zekere verwarring qua structuur en in sommige gevallen zelfs voor onnodige herhalingen. Bovendien zijn sommige fragmenten te weinig in detail uitgewerkt en krijg je als kijker het gevoel dat er sprake is van een ongezonde opsomming van als maar nieuwe en andere dierensoorten. Mooi en uniek beeldmateriaal weggooien is soms pijnlijk en vooral heel jammer, maar ook natuurdocumentaires zijn gebaat bij een heldere structuur en duidelijke verhaallijnen. De beste voorbeelden levert Sir Richard Attenborough, wiens heldere en doorzichtige stijl perfecte documentaires oplevert.

BEELD EN GELUID
Technisch is het beeldmateriaal van uitstekende kwaliteit. Het is altijd scherp, de kleuren zijn heftig en de details zijn altijd goed zichtbaar. De special effects in Le Peuple Migrateur konden ons minder verleiden, maar ook die documentaire is technisch zo goed als perfect. Muziek in een natuurdocumentaire behoort een pure ondersteunende functie te hebben, want als kijker wil je vooral de geluiden van de dieren – soms wellicht een beetje aangedikt – zo goed mogelijk horen. Gezongen muziekfragmenten horen in dit soort producties dus niet thuis en het is jammer dat Perrin en Cluzaud daar wél voor kiezen. Ze zijn hier niet op hun plaats en leiden af.

EXTRA’S
Le Peuple Migrateur, een documentaire van Perrin en Cluzaud die in 2003 genomineerd werd voor een Oscar, is het verhaal over de lange en moeizame tocht die trekvogels ieder jaar ondernemen om naar hun broedplaatsen aan de polen terug te keren. De film dankt z’n faam vooral aan z’n visuele kracht, want een camera die van heel dichtbij de vogels in volle vlucht volgt, het was anno 2001 nog nooit getoond. Ondertussen is ook dat procedé meermaals uitgeprobeerd en valt het op dat ook deze documentaire voor de rest niet zo heel veel extra’s te bieden heeft en eigenlijk ook een beetje een rommeltje is van erg divers beeldmateriaal met opnieuw te veel verschillende soorten en verhalen die zelden worden afgerond. Le Peuple Migrateur is visueel heel sterk, maar wordt nooit een sterke documentaire.

CONCLUSIE
Visueel is The Kingdom Of The Oceans een interessante productie, maar jammer genoeg voor de makers heeft Sir Richard Attenborough het ooit allemaal op een veel interessantere manier vorm gegeven. Bij Perrin en Cluzaud heb je toch vaak het gevoel naar een interludium te kijken. Technisch is het materiaal van topniveau en Dutch Film Works heeft de verpakking van de documentaires én de bonus (samen drie disks) op een smaakvolle manier vorm gegeven.