SERIE
De tijden veranderen. Met het aantreden van de allereerste Labour-regering zijn de verschillen tussen de maatschappeijke klassen nooit zo dun geweest. Voor het eerst na de dood van Lady Sybil heeft Tom Branson (Allen Leech) iets wat je zou kunnen omschrijven als een relatie, en wel met de ravissante lerares Sarah Bunting (Daisy Lewis). Die houdt er echter een nogal links georiënteerd discours op na, dat niet bij iedereen in even goede aarde valt, en al helemaal niet bij de pater familias, Earl Robert Crawley (Hugh Bonneville). De enige die Mrs. Buntings aandacht laat welgevallen, is keukenmeid Daisy (Sophie McShera), die van haar de gelegenheid krijgt om eindelijk haar middelbare schoolstudies af te maken, die ze door haar arbeidersstatus nooit heeft kunnen vervolledigen. Het aanbod van haar schoonvader om op de boerderij te komen werken, is nog steeds geldig, maar zonder tenminste een beetje elementaire kennis van boekhouden is daar alvast geen beginnen aan. Ze vindt alvast een objectieve medestander in Molesey (Kevin Doyle), die, na de publieke defenestratie van Sarah Bunting, de rol van leraar overneemt.

 

Alhoewel het feit dat Downton Abbey van een nakend faillissement is gered, grotendeels op Toms conto kan worden geschreven, heeft hij zich altijd de vreemde eend in de bijt gevoeld. Een aanbod van zijn broer om naar Detroit te verhuizen, komt dan ook als een geschenk uit de hemel. Evenwel zou dit betekenen dat hij Sybbie (Fifi Hart), de kleindochter van Robert, eerlang mee zal nemen naar het nieuwe beloofde land, iets wat de graaf zwaar valt.

 

 

Aan kinderen is er overigens geen gebrek op het landgoed: Lady Edith (Laura Carmichael) is in Zwitserland in het geheim bevallen van een dochter, Marigold (Eva & Karina Samms), het liefdeskind dat ze heeft laten verwekken door Michael Gregson. Edith heeft evenwel de zaken zodanig gemanipuleerd dat Marigold wordt opgevoed door een lokale brandweerman, Tim Drewe (Andrew Scarborough). Ze rijgt echter de excuses aan elkaar om te pas en te onpas bij de Drewes binnen te vallen om te kijken hoe het met Marigold gesteld is; zijn vrouw Margie (Emma Lowndes), die zich ook aan haar pleegdochter heeft gehecht, is echter minder amused, en zij is blijkbaar nog de enige die niét doorheeft dat Marigold Ediths buitenechtelijke dochter is. Als ook nog eens uit Duitsland het noodlottige bericht arriveert dat Michael Gregson gedood is door de SA van Adolf Hitler, wordt de drang om Marigold bij zich te houden voor Edith onhoudbaar; ze mobiliseert haar tante Rosamund (Samantha Bond) en weet, tot consternatie van de pleegouders, zich over het kind te ontfermen op Downton. Haar moeder, Cora (Elizabeth McGovern), heeft op de duur door dat het kind van Edith is, en confronteert haar dochter hiermee. Ook Robert is de gelijkenis tussen het kind en wijlen Michael Gregson opgevallen, en ook Tom is niet zo dom dat hij niet doorheeft waar de aandacht van Edith voor het 'weeskind' vandaan komt. Alleen Mary (Michelle Dockery) weet van niets, en gezien hun onderkoelde relatie wenst Edith dat voorlopig zo te houden.

 

Mary zou overigens beter meer tijd steken in haar eigen liefdesleven. Ze houdt er niet één, maar twee aanbidders op na, Tony Foyle, de graaf van Gillingham, (Tom Cullen) en Charles Blake (Julian Ovenden). Mary besluit na een tijdje dat ze een gokje wil wagen met Tony, maar ze dringt er op aan dat ze elkaar helemaal kennen vooraleer ze mogelijk op zijn huwelijksaanzoek ingaat. Wat ertoe leidt dat haar dienstmeid, Anna (Joanne Froggatt), de gênante taak krijgt om in de dorpsapotheek een condoom te gaan kopen. Eén en ander valt moeilijk bij haar man John Bates (Brendan Coyle), die uiteraard de voorbehoedsmiddelen vindt en meent dat Anna moedwillig stokken in de wielen van hun kinderwens steekt. Voor Mary loopt het avontuurtje evenwel ook niet goed af: een deel van haar fling met Tony was alleszins ingegeven door het verlangen om Tony's arrogante verloofde, Mabel Lane Fox (Catherine Steadman) een hak te zetten. Na hun seksuele escapade zit uitgerekend Charles opgescheept met Mabel en durft Tony de relatie met Mary niet verbreken, alhoewel hij en Mabel duidelijk bij elkaar passen. Onze favoriete ijskoningin houdt er, in tegenstelling tot Edith, gelukkig niets aan over, behalve een kras op haar ziel.
 

 

Een ander huwelijksbootje dat zwaar averij oploopt, is dat van Robert en Cora. Een kunstkenner, Simon Bricker (Richard E. Grant), die zich met een smoes naar binnen heeft gewerkt in de familie, zogezegd omwille van een zeldzaam schilderij, de Della Francesca, dat in bezit van de graaf is, heeft blijkbaar meer belangstelling voor de gravin dan voor het schilderij. Op een avond waarop Robert niet thuis is, probeert hij Cora in haar slaapkamer te overweldigen. Robert kan er evenwel op het laatste nippertje een stokje voor steken, maar dit leidt tot een huwelijkscrisis van formaat.

Evenwel zijn er op Downton Abbey nog relaties die wel stand houden, ondanks het feit dat ze het meeste tegenwind krijgen van hun omgeving. Lady Rose (Lily James) heeft eindelijk de liefde van haar leven ontmoet: de steenrijke bankierszoon Atticus Aldridge (Matt Barber). Een kerkelijke inzegening zit er evenwel niet in, want Aldrigde is joods, en noch hij, noch Rose zijn van plan om zich tot het geloof van hun partner te bekeren. Een groter probleem is dat Atticus' vader, Daniel Aldridge, lord Sinderby (James Faulkner), een onverzettelijke brompot is die zijn afkeer voor Rose niet onder stoelen of banken steekt. Als de ouders van Rose, Hugh (Peter Egan) en Susan (Phoebe Nicholls) McClare, vers terug uit Bombay, uitgerekend op het huwelijksfeest aankondigen wat iedereen feitelijk al wist, namelijk dat ze gaan scheiden, barst de bom pas echt. Gelukkig heeft de onwrikbare lord Sinderby zélf een knoert van een lijk in de kast liggen, hetgeen hem tot meer inschikkelijkheid moet dwingen.

 

Ook oude schuren kunnen nog hevig in brand vliegen. Isobel Crawley (Penelope Wilton) krijgt zowaar een huwelijksaanzoek van een zekere Lord Merton (Douglas Reith). De kinderen van de Lord zitten evenwel niet te wachten op iemand die de plaats van hun overleden moeder inneemt, en laten hun minachting voor Isobel duidelijk blijken. Ook gravin-moeder Violet (Maggie Smith) is niet ingenomen met de relatie; het zint haar niet dat door een eventueel huwelijk Isobel plots hoger op de sociale ladder zou staan dan zijzelf, maar vooral vreest ze om haar beste vriendin te verliezen. De nooit om een oneliner verlegen zittende douarière wordt echter ook geconfronteerd met haar verleden: tussen de Russische vluchtelingen die het voorwep zijn van Lady Rose's liefdadigheidswerk, bevindt zich een zekere prins Kuragin (Rade Sherbedgia), een edelman die na de machtsovername door de communisten persona non grata werd verklaard in zijn thuisland. Ooit stond Violet op het punt om met de prins weg te lopen, waardoor zijn huwelijk zou zijn opgeblazen. Kuragins vrouw, prinses Irina (Jane Lapotaire), is echter blijkbaar naar China gevlucht, en Violet beschouwt het als een ereschuld om, samen met Hugh McClare, de berooide prinses te herenigen met haar man.

Downstairs zijn het vooral John en Anna Bates die in de klappen delen. De mysterieuze dood van Mr. Green, de verkrachter van Anna, roept bij de politie hoe langer hoe meer vragen op. Bates was wel degelijk van plan om hem koud te maken, maar heeft zich op het laatste moment bedacht. Alleen is het bewijsstuk dat kan bewijzen dat Bates die dag niet in Londen maar in York was, zoekgeraakt. Het onderzoek neemt echter een dramatische wending zodra niet langer Bates, maar Anna in het vizier komt als potentiële dader. Intrigant Thomas Barrow (Robert James-Collier) wil maar wat graag het fijne weten van de strubbelingen van zijn aartsrivaal Bates, en probeert Mrs. Baxter (Raquel Cassidy), die hij op Downton heeft binnengeloodst, voor zijn karretje te spannen. Thomas weet namelijk een verschrikkelijk geheim over Phyllis Baxter, waardoor hij te pas en te onpas haar hand kan omwringen. Thomas laat zich echter te pas en te onpas behandelen voor zijn homoseksuele geaardheid door onder meer vrijwillig elektroshocks toe te laten dienen op welbepaalde gevoelige plaatsen, en vreemd genoeg is het uitgerekend Baxter die het meeste medelijden voor hem kan opbrengen. Bovendien is het altijd nuttig om een intrigant onder het personeel te hebben: je weet maar nooit wanneer een adellijk iemand een rivaal een kool wil stoven.

Mrs. Patmore (Lesley Nicol) begint intussen na te denken over haar oude dag. Na een erfenis van een vervreemde zus, besluit ze haar geld te investeren in vastgoed. Het brengt alleszins butler Carson (Jim Carter) op ideeën: met zijn spaargeld is hij ook van plan een huis te kopen, om het eventueel in te richten als bed and breakfast. Hij wil om de kosten te verdelen een partnerschap aangaan met Mrs. Hughes (Phyllis Logan). Die blijkt echter compleet berooid te zijn, hetgeen Carson tot een zeer ongewone zet drijft...

 

In dit voorlaatste seizoen van Downton Abbey loopt het sociaal systeem dat de 19de eeuw domineerde, op zijn laatste benen. De grenzen van de sociale klassen vervagen, maar ook een interreligieus huwelijk is plots bespreekbaar - zij het met de nodige tegenkanting -, hier en daar valt het woord echtscheiding, seks voor het huwelijk is misschien wel taboe, maar wordt duchtig gepraktiseerd, en een buitenechtelijk kind verborgen houden voor de buitenwereld is ook niet zo eenvoudig meer. Showrunner Julian Fellowes weeft opnieuw een paar centimeter aan zijn gedetailleerd mozaïektapijt, waarin zowel de hogere als de lagere klasse geportretteerd wordt met hun grootste talenten, maar ook met hun zwakheden. De anders zo geciviliseerde graaf Robert deelt voor de eerste keer zo ver we ons kunnen herinneren aan iemand een muilpeer uit, in een zeldzaam moment van geweld in deze reeks die zich voor de rest kenmerkt door hoofse dialogen. Het grootste wapen blijft echter het spreekwoordelijke gif: roddel en achterklap zijn kostbare wapens die door nagenoeg iedereen - een doodbrave ziel als Carson misschien uitgezonderd - worden aangewend om de eigen doelen te dienen, en dit wordt niet alleen gedaan door beroepsintriganten als Thomas Barrow. Enige puntje van de kritiek is dat de verhaallijn over het vermeende daderschap van Anna bij een moord een te groot déjà-vugevoel oproept na de soortgelijke verhaallijn in seizoenen twee en drie.

Downton Abbey blijft echter een reeks die vooral in het oog springt door de rijkgevulde historische evocatie van de vrolijke jaren 20, met somptueuze baljurken, statige herenhuizen, coole oldtimers en groots opgezette set pieces waarin we onder meer getuige zijn van een drijfjacht. Zonder uitzondering worden alle rollen met verve ingevuld, en de driedimensionale karakters evolueren. Waar de geboorte van haar kind Lady Edith alvast een stuk menselijker heeft gemaakt, is Lady Mary door haar voortdurende amoureuze escapades getransformeerd tot een oude nukkige vrijster die even veel empathie heeft als een pot stopverf. Of het ooit nog goed komt met haar liefdesleven? Come and see next season!

BEELD EN GELUID
Net zoals zowat alle vorige seizoenen is de Blu-ray van dit voorlaatste seizoen verschenen met de nodige achterstand ten opzichte van de dvd. Opnieuw heeft het hogedefinitiebeeld een duidelijke streep voor op de dvd-variant, wat voor een reeks die vooral credibiliteit heeft door de correcte historische aankleding, mooi meegenomen is. Het enige minpuntje is dat het enkele van de scènes, downstairs in de keuken van Mrs. Patmore en in de soepkeuken van Rose, wat aan detaillering ontbreekt. De magnifieke decors van Highclere Castle bij natuurlijk daglicht maken evenwel veel goed. Opnieuw werd geopteerd voor een bescheiden DTS-HD MA 2.0-track, die meer dan adequaat genoeg is om het keurige Oxford-Engels te onderstrepen; het is alleen jammer dat bijvoorbeeld de jachtscène uit de kerstspecial van wat meer ambiance verstoken blijft.

EXTRA'S
Seizoen 5 is qua bonusmateriaal ook al niet echt flink bedeeld. Behind the scenes: Day 100 (9:50) bevat een rondleiding op de set van de bedienden en in het logementsadres van de familie Grantham in Londen, met als gastvrouwen Phyllis Logan, Lesley Nicol, en Sophie McShera. Eén en ander geschiedt op de honderdste draaidag, wat een reden is om het gebak boven te halen. A day with Lady Rose (7:34) verslaat uiteraard het enige huwelijksfeest dat het vijfde seizoen rijk is. In The roaring twenties (25:27) is zonder meer de relevantste bijdrage, waarin showrunner Julian Fellowes een correct tijdsbeeld van de jaren 20 van de vorige eeuw tracht te schetsen, en daarbij naast de klassieke maatschappelijke verhoudingen ook het latente racisme en antisemitisme en de veroordelende houding tegenover homoseksualiteit aan de kaak stelt. A sneak peek of the Series 5 special episode (2:09) is de enige volstrekt nutteloze bijdrage, want de traditionele kerstaflevering staat gewoon integraal op één van de schijven.

CONCLUSIE
Het voorlaatste seizoen van Downton Abbey tracht vooral de klemtoon te leggen op de veranderingen in het sociale bestel, in de nasleep van de Russische revolutie en het electoraal succes van links. Naast de geopolitiek is het echter vooral het verhaal van Earl Robert, die met veel liefde zijn familie tracht samen te houden in de turbulente tijden. Alweer krijgen we een mooie Blu-rayuitgave, maar het bonusmateriaal is wat zuinig bemeten.